Artikelen

Volgens de website van het Instituut voor de Nederlandse Taal staat het begrip ‘DOEMSCROLLEN’, voor het online van het ene naar het andere negatieve nieuwsbericht scrollen. Het is afgeleid van het Engelse begrip doomscrolling. De dwangmatige, obsessieve doemscroller kan zich steeds somberder gaan voelen wat tot een depressie kan leiden. Volgens deskundigen moedigt het verschijnsel aan om te denken in termen van de slechtst mogelijke scenario’s. De doemscroller kan te maken krijgen met psychosomatische klachten als buikpijn, verhoogde spierspanning, oververmoeidheid etc. en een gevoel van verlies van controle over zijn of haar wereld? Sinds de Coronapandemie is het aantal doemscrollers toegenomen en de oorlog in Oekraïne heeft dat proces versterkt. Er is groeiende aandacht voor dit volgens sommigen verontrustende verschijnsel. Ik plaats wel een kanttekening bij de definitie. Het onderwerp kan alleen in een bredere maatschappelijke context worden beoordeeld.  

Brede maatschappelijke context

De felle debatten rond de verkiezingen voor de Provinciale Staten van 15 maart 2023 werden gedomineerd door de vele maatschappelijke hoofdpijndossiers en verschillen  in visie. De Toeslagenaffaire, de druk op ons zorgstelsel, aardbevingsschade, klimaatverandering en stikstof, woningtekorten en migratie, criminaliteit en koopkrachtdaling. Gevoegd bij afnemend vertrouwen in de politiek, wakkert de overload aan informatie tegenstellingen aan wat weer leidt tot een toename van doemscrolling. Geprikkeld door al dat nieuws gaan veel burgers, voor antwoorden op de vele vragen die zijn opgeroepen, scrollen en surfen op het internet. Dat kan obsessieve vormen aannemen.  

Zit de doemscroller ook in mij?

Ik volg de maatschappelijke ontwikkelingen op de voet en onderzoek regelmatig online bronnen voor publicaties. Uit oogpunt van objectiviteit en het onderscheiden van nepnieuws is dat noodzakelijk. Hoewel ik weinig gebruik maak van sociale media,  volg ik nationale en internationale nieuwsmedia intensief. Ook breng ik wekelijks enige uren door in de lokale bibliotheek om dag- en weekbladen door te lopen en te vergelijken. In het verlengde daarvan scroll ik selectief over het internet. Ik ervaar dan hoe gemakkelijk je daarin kan worden meegevoerd en heb maatregelen genomen om het scrollen te beperken en de informatieopname te doseren. Vanaf 8 uur in de avond zijn computer en mobiele telefoon uit tot na de koffie de volgende ochtend. De nieuwsgaring via andere media gaat echter door via nieuws- en actualiteitenrubrieken. Als tegenhanger luister ik naar muziek of musiceer en zorg dagelijks voor voldoende beweging en rust. Ik besteed ook regelmatig tijd aan rust en bezinning.

Onderzoek Rabobank: negatieve stemming onder Nederlanders

Dat de Geestelijke GezondheidsZorg (GGZ) en de Jeugdzorg onder druk staan is bekend. De sterke toename van psychische problematiek houdt mede verband met de complexiteit van de samenleving. Vaak is er een opstapeling van belastende factoren zoals relatieproblemen, werkdruk, aanleg en karakter etc. Dwangmatig doemscrollen kan negatieve prikkels opleveren en de stemming van burgers beïnvloeden. De Rabobank publiceerde op 14 maart (zie bronnen) dit jaar een rapport over de stemming onder Nederlanders. De meesten zijn negatief gestemd over de richting die Nederland opgaat. Dit sentiment is het meest negatief in Drenthe en Zeeland en negatiever op het platteland dan in de stad (citaat). Volgens het onderzoek ervaren vooral mensen zonder vaste baan en mensen met een gezondheidsbeperking over het algemeen minder brede welvaart en zijn bovendien negatiever gestemd over de richting die Nederland opgaat. Voor het onderzoek is een enquête afgenomen onder meer dan tienduizend Nederlanders van achttien jaar en ouder. Slechts 1 procent van de Nederlanders gaf aan dat het duidelijk de goede kant opgaat. Een schokkende conclusie en uit oogpunt van volksgezondheid zou het zinnig zijn om te onderzoeken welke rol de informatie-overlast, in de breedste zin van het woord, daarbij speelt.

Bronnen: Aangehaalde onderzoek van de Rabobank: Veronderstelde welvaartskloof tussen stad en platteland geen verklaring voor negatieve sentimenten – Rabobank

Het Financieele Dagblad, 14 maart 2023. ‘Veruit meeste Nederlanders somber over toekomst land’ en tussenkop ‘Slechts 1% is van mening dat de richting waarin Nederland zich ontwikkelt duidelijk goed is’. Door Frank Gersdorf.

 

 

Op deze zonnige en winterse zaterdag trok Verontwaardigd Nederland massaal naar Den Haag. De ‘demonstratiehoofdstad’ is het decor van boze zelfs wanhopige boeren, assertieve klimaatactivisten, burgers die zich beschadigd voelen door aardbevingsschade, de toeslagenaffaire, inflatie en koopkrachtdaling, jongeren die door de woningnood geen uitzicht hebben op zelfstandige woonruimte.

De actiedag was de ‘ouverture’ en de aanloop naar de provinciale verkiezingen van 15 maart, waarvoor al stakingen zijn aangekondigd in de zorg en het openbaar vervoer. Het is het snel groeiende aantal hoofdpijndossiers waarmee de regering en dus ook de samenleving als geheel worstelt. Terecht domineren zij het maatschappelijke debat. Andere maatschappelijke onderwerpen vervagen daardoor helaas in de marge, zoals de kerken die geen herstel zien in de leegloop als gevolg van de pandemie, de toenemende polarisatie, de kwetsbaarheid van het financiële en bancaire systeem als gevolg van de gestegen rente en een te grote afhankelijkheid van onder andere door cybercriminaliteit kwetsbare digitale systemen.

Om in die maatschappelijke heksenketel juiste en verantwoorde keuzes te maken bij het invullen van het enorme stembiljet van 83 bij 58 centimeter met voor de doorsnee burger onbekende namen valt niet mee. Gelukkig was er in mijn woonplaats een verkiezingsmarkt om de burgers te informeren over de partijprogramma’s. Ook de komende debatten in de media zullen nog duidelijkheid kunnen geven.  Het wordt een spannende week. Ik wens de bezoekers daarbij veel sterkte en wijsheid. De indrukwekkende muurschildering van Van Gogh is opgenomen omdat het in september dit jaar 140 jaar geleden is dat hij in Drenthe was (1883). In Drenthe richtte hij zich op het schilderen van landschappen en personen. Van Gogh hield van het Drentse landschap , maar zag ook de armoede onder de landarbeiders in de provincie. 

Foto’s Jaap Spaans. Skyline Den Haag. Indrukwekkende schildering aan een gebouw in het centrum van Hoogeveen in verband met het Van Goghjaar (gemaakt door De Strakke Hand zie ook de indrukwekkende website De Strakke Hand ). Verkiezingsmarkt op 11/3/23 in het besneeuwde centrum van Hoogeveen

 

Het is goed om als schrijver zo nu en dan verantwoording af te leggen over wat je hebt geschreven. Vooral in deze tijd, waarin te pas en te onpas het begrip ‘complottheorie’ maatschappelijke discussies overstemt. Is er zorgvuldig geformuleerd en zijn er voldoende betrouwbare bronnen geraadpleegd? Begin 2002 werd mijn boek ‘Biometrische identificatie digitaal brandmerk?’ gepubliceerd. In 2013 verscheen een vervolg met het boek De Cybersamenleving. Een terugblik na 2 decennia kan dan geen kwaad. Hoe heeft de ontwikkeling van de digitalisering zich de afgelopen decennia ontwikkeld? Als schrijver ventileer je een visie op een breed maatschappelijk proces. Klopte die visie, waren de gevolgen juist ingeschat of is een bijstelling gewenst? Biometrie stond aan het begin van de millenniumwisseling nog in de kinderschoenen. Toch vond de overheid de ontwikkeling zo ingrijpend, dat zij de noodzaak inzag van een Publiek Debat Biometrie. In 2000 vond dat debat plaats, waarvoor ik door de toenmalige toezichthouder De Registratiekamer (thans de Autoriteit Persoonsgegevens) was uitgenodigd. Het debat vond plaats in Den Haag en de conclusies waren voor mij aanleiding om het boek over biometrie te schrijven (1). Anno 2022 gaat het niet meer over een verre digitale toekomst, maar over de digitale actualiteit. We staan op de drempel van het Digitale Tijdperk.  Hoe dominant is digitalisering geworden in de samenleving? Wat zijn de voordelen maar ook de nadelen van deze ontwikkeling? Belangrijke vragen op een moment dat Europa en dus Nederland worden klaargestoomd voor het digitale tijdperk.

Nederland aan top bij digitalisering

Uit beleidsstukken van de Europese Commissie blijkt dat Europa wordt klaargestoomd voor het digitale tijdperk (2). De EU richt zich daarbij op een groot aantal digitale onderwerpen zoals kunstmatige intelligentie, supercomputers, Europese datastrategie, chipverordening, privacy en cyberbeveiliging. Dat laatste is in ons land hard nodig, want Nederland staat in Europa aan de top wat digitalisering betreft. Laat ik voorop stellen dat de zegeningen van digitalisering op veel maatschappelijke gebieden zoals de zorg, bedrijfsefficiency en communicatie evident zijn. Nu de dominantie van digitalisering het afgelopen decennium zo sterk is toegenomen, komen echter ook de zwaarwegende nadelen en zelfs excessen sterker naar voren rond cyberbeveiliging en op sociaal gebied. Cybercriminaliteit floreert als nooit te voren en dreigt de samenleving te ontwrichten en ondermijnen. Cyberwar wordt steeds belangrijker als instrument bij zowel klassieke als hybride oorlogsvoering. De ongeveer twee miljoen Nederlandse medeburgers die het tempo van digitalisering niet kunnen bijhouden, worden voor hun cyberveiligheid en maatschappelijke participatie steeds afhankelijker van derden zoals familie, mantelzorgers en zorgverleners. De grote banken hebben de afgelopen periode hun filialen in het centrum van Hoogeveen gesloten. Parkeerautomaten ‘slikken’ geen muntgeld meer.

Lees ook mijn opiniebijdrage in de Hoogeveensche Courant van 31/10/22  HC Opinie met scanauto

Foto scanauto Jaap Spaans. Scanauto’s kunnen worden  ingezet bijvoorbeeld voor handhaving van verkeerswetgeving, maar ook om informatie te verwerken bijvoorbeeld voor kaarten en overzichten. Er kunnen 6 camera’s op worden geplaatst die 360 graden kunnen fotograferen en 250.000 foto’s per dag kunnen maken. Niet alle informatie mag worden verwerkt en opgeslagen.  

 

Wet digitale overheid (WDO)

Onlangs stelde een deskundige dat er bij de digitalisering onvoldoende aandacht is voor de menselijke kant. In het vakblad Binnenlands Bestuur dat zich richt op ambtenaren, verscheen op 20 september 2022 een publicatie onder de veelzeggende kop ‘Rijk vooral met zichzelf bezig bij digitalisering’. De burgemeester van Wijk bij Duurstede zei in de bewuste publicatie, dat zij de aandacht van het rijk mist voor de medeoverheden (3). Helaas raken veel burgers tussen de wal en het schip, met name degenen die geen beroep kunnen doen op ondersteuning vanuit werk of bedrijf. Cyberbeveiliging is een belangrijk onderwerp voor burgers en bedrijven. Op 16 december 2020 presenteerde de Europese Commissie de strategie voor cyberbeveiliging in het digitale tijdperk (4). Europa moet er klaar voor zijn en veiligheid heeft topprioriteit. Dat beleid werkt door in ons land. Vandaag dinsdag 1 november 2022 zal de Wet digitale overheid (WDO) worden besproken in de Commissie Binnenlandse Zaken van de Eerste Kamer. Hopelijk is daarmee de laatste hobbel genomen om deze belangrijke kaderwet in te voeren. De wet bevat onder andere regels over veiligheid en de controle daarop (5). Uit de memorie van antwoord van 10 oktober 2022 blijkt dat er nog enige onduidelijkheid bestaat over de positie van de toezichthouder. Waarschijnlijk wordt dat het Agentschap Telecom. Ik verwacht dat de komende jaren de maatschappelijke discussie over digitalisering feller en intensiever zal worden. Naast veiligheid en sociale gevolgen zijn er ook nog de ethische en levensbeschouwelijke afwegingen, die voor veel Nederlanders belangrijk zijn. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) die als taak heeft toezicht te houden op de naleving van belangrijke grondrechten, signaleerde afgelopen week dat een nieuw wetsvoorstel tegen witwassen ‘de deur opent naar ongekende massasurveillance door banken’ (citaat van website AP). Wie voor de kosten daarvan zullen opdraaien is inmiddels wel bekend. We leven in ingewikkelde tijden.

Bronnen

1. Voor een overzicht van mijn boeken over digitalisering zie de pagina Boeken en publicaties en gerelateerde publicaties op deze website (boeken zijn niet meer leverbaar) –Schokkend rapport privacy toezichthouder | Jaap Spaans en –Kanteldecennium 4: Digitalisering en de informatieoverlast | Jaap Spaans).
2. Tijdperk is een periode in de geschiedenis met bepaalde dominante kenmerken. We kennen het Stenen Tijdperk en de Gouden Eeuw.
3. ‘Rijk vooral met zichzelf bezig bij digitalisering Cyberburgemeester Iris Meerts mist op Prinsjesdag de aandacht van het rijk voor de medeoverheden’. Binnenlands Bestuur, 20 september 2022, Alexander De Leeuw.
4. Een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk. Mensen mondiger maken via een nieuwe generatie technologieën, een publicatie van de Europese Commissie Een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk | Europese Commissie
5. Publicatie van de Rijksoverheid Wet digitale overheid in het kort Wet digitale overheid – Digitale Overheid

 

Sinds de oorlog in Oekraïne leidde tot een mondiale energiecrisis, verschijnen er alarmerende berichten over de situatie van de glastuinbouw in het Westland. Koppen in media als ‘Crisis in de kas’ en ’Glastuinbouw luidt noodklok over gevolgen de ernstige economische en persoonlijke gevolgen  energiecrisis’ spreken boekdelen (*). Veel bedrijven in Nederland en daarbuiten merken de gevolgen van de energiecrisis. Het Westland heeft nog altijd een bijzondere plaats in mijn hart. Na afronding van de politieschool in 1974 werkte ik een aantal jaren als agent bij de gemeentepolitie Naaldwijk. Wat mij in het Westland fascineerde was het indrukwekkende arbeidsethos van de tuinders en het personeel en de bedrijven die op de achtergrond een belangrijke rol speelden zoals kassenbouwers, gewasveredelingsbedrijven, transporteurs en de duurzaamheidssector. In een wat sombere publicatie in een dagblad wordt beschreven hoe de kosten in de sector vertienvoudigd zijn. Niet alleen de energiekosten rijzen de pan uit, ook de kosten voor producten waarbij energie indirect een kostenpost is zoals potgrond, potjes en transport. Een vertegenwoordiger van bloemenveiling Flora Holland bevestigt in een publicatie, dat de sierteelt het zwaar heeft. Ruim zevenhonderd bedrijven die lid zijn van ondernemersorganisatie Glastuinbouw Nederland stuurden een mail  aan minister Jetten voor Klimaat & Energie. Daarin werden de grote zorgen geuit over het voortbestaan van hun teeltbedrijf als gevolg van de extreem hoge energieprijzen.

Eerste generatie arbeidsmigranten

Het politiewerk in het Westland was boeiend vanwege de krachtige maatschappelijke dynamiek. Nachtdiensten waren weliswaar vaak eentonig, totdat in de vroege ochtenduren de zwaar beladen vrachtauto’s en andere vervoermiddelen van tuinders op weg gingen naar de diverse veilingen. In de namiddag vertrokken dan talrijke vrachtauto’s beladen met bloemen, planten, tomaten, paprika’s en komkommers naar consumenten in alle landen in Europa en per vliegtuig naar verder gelegen bestemmingen. Wanneer je als politieagent moest handhaven kon de bevolking assertief zijn, maar als je hen redelijk en duidelijk aansprak werd dat geaccepteerd. Soms moest je daarbij laveren tussen handhaven naar de letter of de geest van de wet. Dat kon binnen het korps wel tot discussie leiden. In het Westland maakte ik de komst van de eerste golf arbeidsmigranten mee, vaak afkomstig uit Marokko. Een deel van hen had een werkvergunning, anderen werkten illegaal in de kassen waar ze vaak ook werden gehuisvest. Zij deden het werk dat veel Nederlanders niet wilden doen. Veel zware arbeid is inmiddels overgenomen door innovatieve technologie en digitalisering. Het werk in de kassen was in die tijd zwaar. Ik weet dat uit ervaring, omdat ik in mijn schooltijd tijdens de zomervakanties een paar weken wat geld verdiende in de glastuinbouw door komkommers te plukken of tomaten te ‘dieven’ (scheuten weghalen om wildgroei te voorkomen). Bedrijven en werknemers in de glastuinbouw leverden een grote bijdrage aan de Wederopbouw van ons land en de groei van de welvaart.

Een goed leefklimaat

In 1973 begon ik als adspirant de interne politieopleiding  in Leusden. Op een dag kwamen twee adjudanten van de gemeentepolitie Naaldwijk onaangekondigd naar de kazerne in Ermelo waar ik was gelegerd. Hoewel mijn voorkeur uitging naar een korps in een bosrijke omgeving, bleef ik bij de keuze voor Naaldwijk. Ik heb er nooit spijt van gehad. Inmiddels was er een gezin gesticht en we gingen bijna wekelijks met elkaar naar het strand om te zonnen, te genieten op een terras aan de Scheveningse boulevard of zeeschepen te bekijken bij de Nieuwe Waterweg in Hoek van Holland. In Naaldwijk konden we gemakkelijk sociale contacten opbouwen en ook op kerkelijk gebied voelden we ons er thuis. Na een aantal jaren in een galerijflat te hebben gewoond kochten we een huis in Naaldwijk. Er waren goede contacten met de overwegend jonge buren in het rijtje. We hadden zelfs een bezinningsgroepje van een aantal  buren met uiteenlopende levensbeschouwelijke achtergronden, waar we baden en discussieerden over  geloof, politiek en ethiek. In 1981 verhuisden we van het Westland naar het Noorden van het land waar de roots van mijn vrouw lagen, om te genieten van de prachtige bosrijke natuur maar ook regelmatig heimwee naar de Noordzeekust de kop opstak. Ik heb dierbare herinneringen aan het Westland en volg regelmatig de ontwikkelingen in die regio. Vergelijkbare problemen zijn er overal en een recessie is verre van uitgesloten. Zie ook mijn eerdere publicatie over stagflatie op deze website –Consuminderen en minimaliseren | Jaap Spaans . Dat de glastuinbouw moeilijke tijden doormaakt en bedrijven moeten stoppen is een trieste ontwikkeling. Wrange oorzaak is een oorlog die begin 2022 zomaar ‘uit de lucht kwam vallen’, die de wereld heeft geschokt en onvoorstelbaar leed veroorzaakt.

Foto’s: Kassencomplex in het Westland. NBB vd Biezen Holland Luchtfoto.  Wegcontrole op de Burgemeester Elsenweg in Naaldwijk (1975). Tegeltje van het oude gemeentehuis van Naaldwijk en het nieuwe. Jaap Spaans. 

 Bronnen:

*De Telegraaf 24/9/2022 ‘Crisis in de kas. Westland vreest gevolgen hoge energieprijzen’ en RODI Westland in het nieuws van 5/9/2022 ‘Glastuinbouw luidt noodklok over gevolgen energiecrisis’. Glastuinbouw luidt noodklok over gevolgen energiecrisis | Al het nieuws uit Westland (rodi.nl)

Dat de druk op de zorg toeneemt is duidelijk. Sommige deskundigen stellen dat er al sprake is van een zorginfarct. De kosten dreigen op termijn uit de hand te lopen door allerlei oorzaken zoals de vergrijzing, nieuwe diagnostische technologie, de gevolgen van infectieziekten en de toename van stress door allerlei maatschappelijke ontwikkelingen. Ik wijdde er eerder al een publicatie aan op deze website –Hoe houdbaar is de zorg in de toekomst? | Jaap Spaans. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) waakt, samen met andere Europese landen, over de gezondheidszorg en jeugdhulp in Nederland en de internationale markt voor geneesmiddelen en medische hulpmiddelen. We leven in een land met een van de beste zorgsystemen ter wereld en daarvoor mogen we ons als burgers gelukkig prijzen. De IGJ houdt toezicht in belangrijke zorgsectoren zoals de geestelijke gezondheidszorg (GGZ), de jeugd- en gehandicaptenzorg, verpleeghuiszorg, ziekenhuiszorg en wijkverpleging. De maatregelen die de IGJ regelmatig moet nemen bij zorgverleners zoals verscherpt toezicht, bestuursdwang of verplichte verbeterplannen, worden vermeld op de website. Toezicht, controle en handhaving zijn belangrijke taken van deze dienst (zie bronnen). Het aantal jongeren dat momenteel onder psychische druk staat is sterk toegenomen onder andere als gevolg van Corona, bezuinigingen en koopkrachtaantasting. GGZ-instellingen kunnen die druk niet aan waardoor lange wachtlijsten ontstaan. Van de overheid wordt verwacht snel met oplossingen te komen, voordat de situatie nog verder uit de hand loopt. In mei 2022 zijn er voorstellen voor hervorming van de jeugdzorg naar de Tweede Kamer gezonden. In die maatschappelijke dynamiek en context is een van de bronnen waaruit de overheid kan putten de wetenschappelijke onderzoeksresultaten van GENERATION R. Een uniek en omvangrijk maatschappelijk project, waarbij mogelijke oorzaken van problemen in de gezondheidszorg worden onderzocht. 

September 2022: GENERATION R bestaat 20 jaar

Gesponsord vanuit het Europese Horizon 2020 programma, voert de Erasmus Universiteit via het project Generation R wetenschappelijk onderzoek uit naar de groei, ontwikkeling en gezondheid van 10.000 opgroeiende kinderen in Rotterdam, allemaal geboren tussen 2002 en 2006. Het project bestaat 20 jaar en dat wordt in september dit jaar gevierd. De kinderen worden gevolgd vanaf de vroege zwangerschap tot de jongvolwassenheid. Volgens de onderzoekers wordt het steeds duidelijker dat de eerste weken in de baarmoeder cruciaal zijn voor de latere gezondheid van een kind. Om daar inzicht in te krijgen heeft het project inmiddels een vervolg gekregen in GENERATION R NEXT, waarbij de groei en ontwikkeling van de nieuwe generatie Rotterdamse kinderen wordt onderzocht. Generation R Next begint dus bij toekomstige ouders, het liefst al voor de zwangerschap. De kinderen worden in de baarmoeder en na de geboorte gevolgd om zo inzicht te krijgen in de vraag waarom zwangerschappen verschillend verlopen, en waarom het ene kind zich anders ontwikkelt dan het andere. Het breed opgezette langdurige onderzoeksproject is naar mijn inschatting representatief voor de situatie in heel Nederland en veel andere landen.

Foto Jaap Spaans. Generation R is een Rotterdams gezondheidsproject dat representatief is voor de situatie in het hele land en ook internationaal. Skyline van Rotterdam bij de Erasmusbrug en de Wllhelminakade. Vanaf deze kade vertrok ik in 1966 als emigrant naar Canada met een passagierschip van de Holland Amerika Lijn 

Zelfreflectie en introspectie

Dit onderwerp houdt mij intensief bezig. Velen van ons hebben zorgen op het gebied van ziekte en gezondheid. De praktijk leert dat er factoren en oorzaken een rol kunnen spelen, waarop je als betrokkene weinig invloed kunt uitoefenen. Bijvoorbeeld als iemand wordt getroffen door een ernstige progressieve erfelijke ziekte, een problematische werkervaring of pech door een ernstig ongeval. Ernstige ziekte met niet zelden een afmattend proces van levenskwaliteit inleveren, kan traumatisch werken op een mens en zijn of haar omgeving. De gedegen informatie over onderzoeksresultaten van Generation R en de vervolgonderzoeken, zullen bij velen dan ook leiden tot  introspectie en zelfreflectie. Heb ik in mijn leven wel de juiste prioriteiten gesteld en de goede keuzes gemaakt, bijvoorbeeld tijdens de opvoeding, omgaan met tegenslagen en leefstijl? De opgedane kennis leert dat het verstandig is goed na te denken over een kinderwens en preconceptionele leefstijladvisering. Het is bij een kinderwens zinnig om na te denken over situaties die de zwangerschap en bevalling kunnen beïnvloeden. De ontwikkelingen in de samenleving gaan snel. Tien jaar geleden, in november 2012, hield de Treant Ziekenhuisgroep al een symposium met als thema ‘GOEDE ZORG BEGINT AL VOOR DE GEBOORTE’. Een initiatief dat in 2015 werd overgenomen door de gemeente Hoogeveen in een pilotproject. Ook veel anderen zoals de Stichting Preconceptiezorg Nederland leveren een belangrijke bijdrage aan bewustwording op dit punt. De onderzoeksresultaten van Generation R en Generation Next kunnen in dat verband van grote betekenis zijn. Het is goed om dat weer eens te benadrukken. Er is een gratis nieuwsbrief waarvoor belangstellenden zich kunnen opgeven (zie bronnen). DOEN!

Bronnen

Informatie van de websitewww.igj.nl.

‘Problemen in jeugd-ggz lopen op: toename van crisisgevallen. Problemen in jeugd-ggz lopen op: toename van crisisgevallen’.

Onderzoeksresultaten – Generation R

Symposium: Bij een goede start hoort een goed begin › Treant

In mijn boek het Placenta Mysterie heb ik de cruciale functie van de placenta beschreven. Enige bronnen uit mijn boek heb ik hieronder vermeld. Boek is niet meer leverbaar.

-Persberichten Erasmus Medisch Centrum, 8 september 2014. ‘Test zwangere op psychische problemen’ en 24 januari 2014. ‘Eerste trimester zwangerschap moet meer aandacht krijgen’.

-Persbericht Universiteit van Tilburg, 10 december 2013. ‘Goed ouderschap al in de zwangerschap te voorspellen’ en ‘Slechte omstandigheden vroeg in het leven vergroten gezondheidseffecten ingrijpende gebeurtenissen op latere momenten’. Agenda VU Amsterdam, 14 oktober 2013.

-‘Bij een goede start hoort een goed begin’. Besluit om een pilotproject te starten van het College van B en W van de gemeente Hoogeveen, 17 februari 2015. en Informatie op de website van de Stichting Preconceptiezorg Nederland, maart 2015

 

Maakbaarheid is een onderwerp waarover veel wordt gedebatteerd en gediscussieerd. Het begrip kan worden omschreven als een ideaal, ‘dat draait om beheersbaarheid, het uitbannen van leed en tragiek, en het realiseren van geluk’ (1). Door de huidige maatschappelijke dynamiek roept het steeds meer discussie op en dat is begrijpelijk. Je zult maar een controle freak zijn die plotseling met misère wordt geconfronteerd of je bent door onverwachte omstandigheden niet meer in staat een op structuur gericht leven te leiden. Ziekte kan zomaar je leven binnendringen met een slopend medisch traject en voortdurend inleveren op fysiek of psychisch gebied. Ziekte die vaak niet het gevolg is van ongezond gedrag maar van een erfelijke ziekte of onverantwoord verkeersgedrag van anderen. Ook een samenleving en zelfs de hele wereld kan worden geconfronteerd met de grenzen van maakbaarheid. De Coronapandemie heeft de kwetsbaarheid van de mensheid keihard aangetoond. De onverwachte oorlog in Oekraïne heeft een mondiaal domino-effect tot gevolg met torenhoge inflatie, een energiecrisis en naar verwachting een voedselcrisis. Die gevolgen zijn merkbaar op alle continenten en ook in ons land, de woonplaats, in supermarkten en bij de benzinepomp. Het is zelfs niet uitgesloten dat de thermostaten komende winter omlaag moeten en wie in het welvarende Europa had dat ooit gedacht?

De maakbaarheidsillusie

De Tweede Kamer is 2 maanden met zomerreces en daarop was kritiek omdat we in crisistijd zijn. De media zijn een langdurige zomerprogrammering gestart. Informatieve programma’s zoals Goede Morgen Nederland zijn tijdelijk uit beeld en de leemte wordt opgevuld door sport en andere programma’s. Een zomerprogramma dat mij aanspreekt is het Filosofisch Kwintet met presentatrice Clairy Polak op de zender Human. Vier gasten discussiëren  over belangrijke maatschappelijke thema’s als ‘de rechtsstaat’, ‘macht’ en ‘technologie en moraal’. Hoewel mijn levensbeschouwelijke visie  verschilt van die van Human, zijn er ook raakvlakken. Volgens de website van het Humanistisch Verbond is het humanisme een open levensbeschouwing die zich richt op reflectie en dialoog. Mensen hebben een autonome en verantwoordelijke rol in de vormgeving van hun bestaan. Het onderwerp ‘maakbaarheid in tijden van crises’ stond centraal in de eerste uitzending, een onderwerp dat mij als christen aanspreekt. Centraal stonden vragen als ‘wat hebben decennia aan maakbaarheidsdenken opgeleverd?’ en ‘wanneer zijn we het geloof in de maakbaarheid van de maatschappij verloren en waarom geloven we dan weer wel in de maakbaarheid van het individu?’. Achter ons ligt een periode van 75 jaar vrede, ongekende welvaart en individuele vrijheid. De Coronapandemie en de verwoestende oorlog in Oekraïne verpletterden de maakbaarheidsillusie (2).

Wetenschap

Ook voor de rol van de wetenschap is er de laatste tijd veel aandacht. Er wordt messcherp over gediscussieerd tot in de Tweede Kamer toe, bijvoorbeeld rond de klimaatdiscussie, het stikstofdossier, complot denken, taalgebruik etc. Wat mij dan opvalt is het gebrek aan tolerantie, ook van de zogenaamde ‘toleranten’. Kritiek op de wetenschap wordt als een vorm van ‘heiligschennis’ beschouwd en dat gaat mij te ver. De wetenschap is juist gebaat bij discussie en debat om scherp te blijven  en veel wetenschappers delen die mening. Ik wil voorop stellen dat ik veel respect en waardering heb voor de wetenschap en het vele nuttige onderzoek dat wordt verricht. Veel moderne zegeningen danken we aan de technologie en de wetenschap. In de gezinssituatie heb ik ervaren dat medische zorg en behandeling levensverlengend waren. Maar er zijn grenzen aan de mogelijkheden van de wetenschap en wetenschappelijk onderzoek heeft ook tot excessen geleid. Dat moet kunnen worden benoemd. In de euforie van de digitalisering was er onvoldoende oog voor de nadelen die zich nu op de wereld aftekenen zoals cybercriminaliteit, cyber war, grootschalige privacy schendingen in delen van de wereld en kwetsbare burgers die ontwikkelingen niet kunnen bijhouden. Door de spanningen op de wereld is de wapenwedloop versneld. Er wordt openlijk gedreigd met de inzet van atoomwapens. Wetenschappelijk onderzoek lag aan de basis van veel oorlogstechnologie. Aan klimaatverandering en milieurisico’s ligt overconsumptie ten grondslag, vooral in de rijke landen. In 1972 verscheen het ‘Rapport van de Club van Rome de grenzen aan de groei’. Hoofdstuk 3 gaat over ‘De groei in het wereldsysteem’ waarbij de samenhang tussen de vijf basisvariabelen bevolking, kapitaal, voedsel, natuurlijke hulpbronnen en vervuiling centraal staat. Uitgerekend deze maand maakte de Verenigde Naties bekend dat de wereldbevolking eind dit jaar 8 miljard mensen telt. In 1972 was dat 3.780 miljoen. Een verdubbeling in 50 jaar. Ruim 800 miljoen mensen leven in armoede.  

Geloof

Gelet op de aangehaalde variabelen is het niet moeilijk om een eenvoudige analyse te maken. De aarde is zwaar overbelast door een proces dat onomkeerbaar lijkt. Natuurlijke cycli spelen daarbij een rol, maar ook menselijk gedrag. De wetenschap kan ongetwijfeld een positieve bijdrage leveren aan oplossing van bepaalde problemen maar is, gelet op millennia geschiedenis, niet bij machte die structureel op te lossen. Veel problemen hebben immers te maken met oneerlijke verdeling van de welvaart, hebzucht, egoïsme en machtswellust. Het kwaad oftewel de gebrokenheid in de schepping blokkeert ingrijpende veranderingen. Ook na de publicatie van het rapport van de Club van Rome werd het groeidenken onverminderd voortgezet, met de vele huidige crises tot gevolg. Niet alles blijkt maakbaar te zijn. Ondanks secularisatie, kerkverlating in de rijke landen, denk ik  dat de Bijbel nog steeds een wijs en praktisch boek is. In veel geloofsovertuigingen nemen soberheid, rentmeesterschap en naastenliefde een belangrijke plaats in. Dat kan zich op vele wijzen uiten in de praktijk bijvoorbeeld door te vasten of dienstbaar te zijn aan de naaste. Joden vieren eenmaal per jaar het Loofhuttenfeest (Soekot). Een week lang wordt de luxe omgeving verruild voor een hut van bladeren. Herdacht wordt dat de Israëlieten veertig jaar lang in de woestijn rondtrokken onder de bescherming van God en in tenten of hutten woonden. Het dak van de loofhut heeft een opening met zicht naar de hemel. Wat vast staat is dat door de huidige crises op de wereld de behoefte aan levensbeschouwing en zingeving toeneemt. Ik verwacht dat dit proces zal doorzetten. Bijgevoegd een overzicht van een aantal belangrijke Bijbelteksten zoals opgenomen in mijn boek ‘Christenen en de Welvaartsmaatschappij. Bijbelteksten rentmeesterschap geld 

Bronnen:

1. Dagblad Trouw, publicatie n.a.v. het proefschrift van Robert van Putten ‘De ban van beheersing’.
2. Het Filosofisch Kwintet met presentatrice Clairy Polak over maakbaarheid in tijden van crises. Omroep Human, 3 juli 2022.

 

 

Voor de context is het aanbevolen om eerst een webpublicatie van mij te lezen uit 2021 over Economie  -Kanteldecennium 6: Economie & Financiën | Jaap Spaans Belangrijk is in dit verband ook een persbericht over de Economische Ontwikkelingen en Vooruitzichten (EOV) dat De Nederlandsche Bank (DNB) publiceerde op 13 juni 2022. Daaruit blijkt dat de economische groei in Nederland dit jaar nagenoeg tot stilstand komt. Er worden diverse varianten geschetst voor de toekomst, onder andere in relatie tot de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis. Duidelijk is dat dit voor veel burgers grote gevolgen zal hebben.

Mijn echtgenote en ik bevinden ons in een levensfase waarin de behoefte om te consuminderen en minimaliseren groot is. Dat vereist een uitleg. Consuminderen houdt in dat je minder consumeert en minimaliseren (of ontspullen) dat je bijvoorbeeld spullen en voorwerpen die je als een last begint te ervaren afstoot. Net begonnen met het proces is het al duidelijk dat het een zware opgave is. Afstand doen van spullen waaraan je bent gehecht, zoals boeken, fotoalbums en kleding, vergt doorzettingsvermogen. Ik ben 74 jaar oud, mantelzorger en bewindvoerder van een gezinslid. In de situatie van mij en mijn echtgenote (70) speelden vragen en keuzes over toekomstbestendig wonen een cruciale rol.  Toen we 15 jaren geleden ons huidige appartement in een sociaal huurcomplex voor senioren betrokken, zagen we dat als een belangrijke stap voor de toekomst. In deze woning met faciliteiten dichtbij wilden we oud worden en zolang mogelijk zelfstandig blijven wonen. Vanwege gezondheidsredenen en maatschappelijke veranderingen zijn we echter genoodzaakt andere afwegingen te maken en prioriteiten te stelen.  De flexibiliteit neemt af en de last van mantelzorg neemt toe, ondanks de goede ondersteuning die we hebben vanuit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), de Zorgverzekeringswet, medici en zorgverleners. De vraag hoe lang zelfstandig wonen op de huidige wijze nog mogelijk is, wordt steeds relevanter. Niet geheel onverwachts doemt een moeilijk maar onontkoombaar vraagstuk op. We staan op de drempel van een traject waarbij indicaties voor langdurige zorg moeten worden aangevraagd en keuzes moeten worden gemaakt. Wordt het een verzorgingshuis, ambulante zorg dan wel een in- of aanleunwoning? Moeilijke vragen dus, omdat twee mensen/partners verschillende of zelfs tegengestelde belangen kunnen hebben. Foto: ‘ontspullen’  kan ook het hoofd leegmaken.

Een snel veranderende samenleving

Ook maatschappelijke ontwikkelingen spelen daarbij een rol. Het seniorencomplex waarin we wonen, voldoet volgens de deskundigen niet meer aan de hedendaagse eisen. Het halen van klimaatdoelen en het streven naar duurzaamheid, had tot gevolg dat de verwarming in ons seniorencomplex gasloos werd. Mede mogelijk gemaakt door overheidssubsidies, kwam er een pellet installatie (houtstook) met blokverwarming. Bij windstille dagen of mist als de emissiestoffen tussen de drie hoge flatgebouwen blijft hangen, heeft dat voor een aantal kwetsbare oudere bewoners gevolgen voor de gezondheid. Bij een stookalert van de rijksoverheid moet de installatie doordraaien. Blokverwarming in een ouder gebouw kan volgens bronnen die ik raadpleegde leiden tot geluidsoverlast van de hydraulische installatie, die het warme water door de leidingen van de 3 gebouwen stuwt. Het zijn factoren waarmee we bij de keuze voor het senioren appartement geen rekening konden houden, maar die wel de realiteit bepalen. Overigens begrijp ik dat woningcorporaties ten aanzien van de energietransitie voor grote uitdagingen staan. De beslissing om uit te kijken naar een andere woning is erdoor versneld. Onverwachte gebeurtenissen zoals een valpartij of andere gezondheidskwestie daargelaten, want we hebben een leeftijd waarop dergelijke situaties vaker voor komen. In de periode die voor ons ligt heeft het krijgen van overzicht voor ons prioriteit. Daarom is het proces van consuminderen en minimaliseren in werking gezet en daar nemen we in alle rust de tijd voor. Er zijn echter meer maatschappelijke factoren die ons hebben gemotiveerd.

Dreigende recessie en inflatie

De oorlog in Oekraïne heeft de mensheid bepaald bij de grote invloed die onverwachte gebeurtenissen kunnen hebben. De tragische beelden van vluchtelingen die op hoge leeftijd hun huizen en leefomgeving verwoest zagen, hebben ons diep geraakt. Wie had dit drama een jaar geleden voor mogelijk gehouden in Europa. Sancties hebben een energiecrisis getriggerd, waarvan de gevolgen nog niet kunnen worden overzien. Inflatie en stijgende rente kunnen overgaan in hyperinflatie (sterke inflatie met dagelijks stijgende prijzen) of stagflatie (hoge inflatie in combinatie met economische stagnatie en stijgende werkloosheid). De dynamiek die door de oorlog is ontstaan kan vervolgens leiden tot oplopende staatsschulden en begrotingstekorten, druk op aandelenkoersen, schaden van het consumentenvertrouwen en groeiende onzekerheid. Financiële deskundigen sluiten een recessie niet uit. Een van de indirecte gevolgen van de oorlog in Oekraïne kan een mondiale voedselcrisis zijn, die leidt tot een toename van vluchtelingen die niet zullen kiezen voor autocratische en dictatoriale landen, maar voor de welvaart en vrijheid in Europa. Dat zal vervolgens weer leiden tot een tekort aan betaalbare woningen. Dit alles wordt gestapeld op verhoging van de budgetten voor defensie, halen van de klimaatdoelen en groeiende druk op de hoofdpijndossiers van de overheidsbegrotingen. Andere financiële prioriteiten zullen ten koste gaan van andere onderwerpen zoals de kwaliteit van de zorg, volkshuisvesting en digitalisering. Conclusie is dat mondiale en internationale ontwikkelingen zichtbaar worden in de woonplaats, wijken en straten, bij de benzinepomp en in de huiskamer. Kortom bij alle facetten van het leven. Daarom is het in deze complexe tijd  belangrijk om inzicht te hebben in maatschappelijke ontwikkelingen en overzicht te houden op het uitgavenpatroon. Consuminderen en minimaliseren kunnen daarbij belangrijke instrumenten zijn. Ik realiseer mij daarbij dat iedereen beslissingen neemt vanuit een persoonlijke situatie. Bij mij speelt levensbeschouwing een belangrijke rol omdat soberheid, eenvoud en een verantwoorde levenswijze, zowel in de Bijbel als het leven van Jezus Christus belangrijk zijn. Ik realiseer mij daarbij dat velen daar in deze tijd van secularisatie en ontkerkelijking wellicht anders over denken.

Foto’s: G. Roelfsema: Koolzaadveld op een bewolkte dag. Staat Europa voor een recessie? Jaap Spaans:  ‘Ontspullen’  kan ook het hoofd leeg maken. Dijkverbreding in Delfzijl. De gevolgen van de energietransitie, het halen van klimaatdoelen en andere financiële hoofdpijndossiers zijn groot en worden onderschat. 

 

Het is alweer enige jaren geleden dat ik een medisch consult had bij een specialist. Het gesprek kwam op het onderwerp ‘medische risico’s’ in verband met gebruik bloedverdunners en risico’s bij langdurig gebruik. Hij gaf aan dat ik een laag risicoprofiel had. Op de terugweg  overdacht ik zijn opmerking en de vraag kwam op ‘hoeveel profielen circuleren er eigenlijk over mij?’ Het onderwerp heeft al jaren mijn bijzondere belangstelling. Profielen worden gebruikt voor marketing, bij rechtshandhaving en veiligheid, binnen de zorg. Soms moet je zelf een profiel opstellen, bijvoorbeeld voor matching op dating sites of websites om jezelf te promoten voor bepaalde functies. In de zorg zijn er risicoprofielen bijvoorbeeld met betrekking tot brandveiligheid. Een risicoprofiel kan worden gemaakt voor een cliënt of patiënt maar ook voor een hele groep. De praktijk leert dat ook zonder toestemming gegevens van mensen worden gebruikt voor profilering en er hangt vaak een waas van geheimzinnigheid over profilering. Laat ik voorop stellen dat ik de voordelen van profilering onderken. Gebruik van daderprofielen kan een positief instrument zijn om criminaliteit te bestrijden dan wel te voorkomen. Profilering kan worden ingezet voor de veiligheid, bijvoorbeeld om een goed beeld te krijgen van de vele branden die de laatste jaren woeden en waarbij vaak sprake is van opzet. De Toeslagenaffaire heeft echter geleerd dat onrechtmatige verwerking van persoonsgegevens en de gronden van profilering tot grote maatschappelijke commotie kunnen leiden. Tijd voor bezinning dus.

Wat is profilering?

Hoeveel profielen circuleren er over u en mij in allerlei computerbestanden? Een vraag die moeilijk te beantwoorden is. Toch is de vraag zeer relevant, omdat profilering steeds belangrijker wordt en maar weinig burgers weten hoeveel en welke profielen er over hen circuleren. In artikel 4 van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), is een aantal belangrijke definities die betrekking hebben op gegevensbescherming geformuleerd, waaronder het begrip profilering:

Profilering is elke vorm van geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens waarbij aan de hand van persoonsgegevens bepaalde persoonlijke aspecten van een natuurlijke persoon worden geëvalueerd, met name met de bedoeling zijn beroepsprestaties, economische situatie, gezondheid, persoonlijke voorkeuren, interesses, betrouwbaarheid, gedrag, locatie of verplaatsingen te analyseren of te voorspellen;

Profilering bestaat volgens de AVG uit drie elementen:

• het moet een geautomatiseerde vorm van verwerking zijn;
• het moet betrekking hebben op persoonsgegevens en;
• het doel van de profilering moet het evalueren van persoonlijke aspecten van een natuurlijk persoon zijn.

Hoe komt profilering tot stand?

Het is van groot belang dat de input van gegevens voor een profiel betrouwbaar is. Het kan grote gevolgen hebben voor de persoonlijke levenssfeer. Helaas is daar veel onduidelijkheid over. Er kan gebruik worden gemaakt van uiteenlopende informatiebronnen zoals eigen waarnemingen, het dossier van een cliënt, verslagen of een meldingssysteem  in de zorg. Voor veel burgers is het een ondoorzichtig en vaag begrip waarover vaak geheimzinnig wordt gedaan. Navraag in mijn directe omgeving leerde mij dat geprofileerden zelf vaak niet weten dat er een profielschets over hen is opgesteld, laat staan dat men er inzicht in heeft. Gebruik van algoritmes is een regelmatig terugkerend onderwerp in de media, maar de doorsnee burger schiet tekort in kennis. Gegevens kunnen door de persoon zelf zijn aangeleverd dan wel afkomstig zijn uit allerlei databestanden, waarbij identificatiesystemen een belangrijke rol spelen. Kunstmatige intelligentie en biometrische identificatiesystemen kunnen op massale schaal worden ingezet voor persoonsregistratie in bijvoorbeeld surveillancesystemen. Als iemand wel op de hoogte is van het bestaan van profielen over hem of haar, is de vraag belangrijk welke rechten men dan heeft op grond van de AVG. Hoe zit het bijvoorbeeld met het inzage- en correctierecht van persoonlijke gegevens, dat is gewaarborgd in de privacywetgeving. Stel een lid van het gezin of de familie krijgt te maken met Jeugdzorg, verslavingszorg of de GGZ. Dan in het niet uitgesloten dat er een brede profielschets wordt gemaakt, waarin ook informatie wordt opgeslagen van een gezin of zelfs familie. Een eerst betrokkene kan zelf rekenen op bijvoorbeeld medische geheimhouding, maar wat zijn je rechten als er ook informatie van andere personen wordt geregistreerd in een bepaalde samenhang. Het antwoord op een vraag die ik daarover telefonisch stelde via het spreekuur van de toezichthouder Autoriteit Persoonsgegeven (AP), hield in dat iemand dan recht heeft op inzage van gegevens die op hem of haar betrekking hebben en die bij feitelijke onjuistheden te corrigeren. Beheerders van een persoonsbestand met brede profielen zullen dat niet leuk vinden, want de informatie moet er als het ware worden uitgelicht en dat kost tijd en geld. Door de vaagheid rond het systeem heb ik de indruk dat zelden van dat recht gebruik wordt gemaakt. De website van de AP (1) bevat veel informatie over het inzage en correctierecht en een voorbeeldbrief .

Excessen

Er kan echter ook sprake zijn van excessen, zeker in deze tijd met revoluties op het gebied van genetica en criminologie. Er is groeiende zorg over gebruik van algoritmes voor persoonsregistratie, onder andere voor profilering. Toezichthouder de AP stelde onlangs een onderzoek in en stelde naar aanleiding van de Toeslagenaffaire dat er een ‘gat is in de rechtsbescherming’ (2). Het mag duidelijk zijn dat profilering grote gevolgen kan hebben voor de persoonlijke levenssfeer van burgers, zowel op ethisch, levensbeschouwelijk, juridisch als sociaal gebied. In een of meer vervolgpublicaties zal ik daar dieper op ingaan. in een vervolgpublicatie nog dit jaar hoop ik DV dieper in te gaan op de ‘affaire Buikhuisen’. Wouter Buikhuisen was eind zeventiger jaren hoogleraar criminologie aan een bekende universiteit in ons land. Hij stelde voor om biologisch en sociaal onderzoek te verrichten naar de mogelijk criminele aanleg van kinderen. Een taboe in die tijd, maar inmiddels is dat veranderd. Ik schreef er een decennium geleden een artikel over. Uitgangspunt van hem was dat verstoorde biologische processen in de hersenen kunnen leiden tot psychiatrische aandoeningen en in de toekomst kunnen worden aangewend in de forensische psychiatrie. Hij werd vanwege zijn opvattingen ontslagen als hoogleraar, maar rond 1990 kwam er een maatschappelijke kentering waarbij kritiek plaats maakte voor erkenning die vervolgens leidde tot eerherstel. Stevenen we af op een samenleving waarin genetische of neuropsychologische informatie in brede zin wordt opgenomen in databestanden en profielen?

Bronnen:

1.Website AP ‘inzage en correctierecht’: Recht op inzage | Autoriteit Persoonsgegevens Recht op inzage | Autoriteit Persoonsgegevens

2.Tevens website (AP), privacyblog Aleid Wolfsen van 10 december 2021: ‘Als algoritmes discrimineren…’. Privacyblog Aleid Wolfsen: Als algoritmes discrimineren… | Autoriteit Persoonsgegevens Nieuwsbericht/10 december 2021.

–Algemene bron ‘Website de zorg brandveilig’. Bij het bieden van een veilige omgeving aan cliënten en patiënten hoort een risico gestuurde brandveiligheid.  https://www.dezorgbrandveilig.nl/risicogestuurde-brandveiligheid

 

De afgelopen decennia bespeur ik bij mijzelf een groeiende heimwee naar de jaren zestig. Niet dat alles toen beter was en zeker niet in materiele zin. Het zal ongetwijfeld verband houden met mijn leeftijd en het statistisch harde feit dat 80% van het aantal levensjaren erop zit. Maar er zijn meer redenen. Digitalisering en de moeite om die supersnelle ontwikkeling bij te houden. De enorme informatie-ballast die je dagelijks bepaalt bij de complexiteit van de huidige samenleving. En dan zijn er nog de talrijke mondiale uitdagingen die op de mensheid afkomen en in een onstuitbare golf dagelijks onze huiskamers overspoelt. De gevolgen van de CoViD-19 pandemie vormen de deprimerende ‘kers op de taart’.  En op nationaal en lokaal niveau de groeiende criminaliteit en de onzekerheid over de klimaatdoelen. Materieel bezien mogen mijn echtgenote en ik niet klagen. Naast de AOW is er een bescheiden aanvullend pensioen en wonend in een sociale huurwoning en door een verantwoorde levenswijze kunnen we ons goed redden.  Toch is er dat ietwat weemoedige gevoel, bijvoorbeeld als ik rond de jaarwisseling kijk en luister naar de top 2500 met veel liederen uit de jaren zestig en zeventig. Muziek vormt een afspiegeling van de samenleving en een overzicht van de 100 grootste jaren 60 hits op Muziekweb (1), illustreert de muzikale diversiteit van die tijd. Popsongs worden daarbij afgewisseld met gospels, apocalyptisch geïnspireerde liedjes, protestsongs, soul en blues.

Balsem van de nostalgie

Kees van Kooten beschrijft op zijn eigen wijze in de introductie van het boek ‘Onderste Boven. Jouw Nederland in de jaren 60’, dat de lezer door het lezen van dit boek geen beter mens zal worden. Hij beschouwt het wel als een balsem van de nostalgie. Balsem staat taalkundig voor een weldadige zalf of olie en dat wordt in beeldende zin gebruikt voor verhalen met een bijzondere inspirerende betekenis (2). Het boek is voor mij dan ook een heimwee versterkende opfrisser. Fraai geïllustreerd met foto’s en reclames, worden de grote veranderingen besproken die ruim een halve eeuw geleden de basis legden voor de huidige welvaartsmaatschappij. Wie het rijk geïllustreerde boek doorneemt, begrijpt de heimwee van veel babyboomers naar die periode. De babyboomgeneratie wordt ook beschreven als een eigenzinnige en eigenwijze generatie en die kwalificatie valt moeilijk te ontkennen (3). Opgroeiend tijdens de Wederopbouw met jaarlijkse sterke toename van de welvaart en trendmatige loonsverhogingen, is zij bepalend geweest voor onze moderne welvaartsmaatschappij. Want welvarend zijn we. Nederland staat op de vierde plaats op de wereldranglijst van meest concurrerende economieën. Daarmee heeft ons land Zwitserland ingehaald en werd daardoor in 2019 de meest concurrerende economie in Europa. In 2020 is vanwege corona deze ranglijst niet verschenen (4).

Reden om alert te blijven

Ondanks de goede positie van ons land zijn er redenen tot zorg, die ik uitgebreid heb beschreven op deze website in de 12 publicaties van ‘Het Kanteldecennium 2020-2030’. De dynamiek van het globaliseringsproces vereist een krachtdadig beleid zeker voor immense uitdagingen als het halen van de klimaatdoelen en de energietransitie, de migratieproblematiek en de toekomst van Europa. In het verleden was ik een milde euroscepticus, maar enige jaren terug was er een kentering nadat het besef groeide dat alleen een krachtig Europa zich kan handhaven op het ingewikkelde mondiale speelveld van sterke machtsblokken. Versnippering en verdeeldheid zullen in de toekomst leiden tot verlies aan politieke invloed en welvaart. Dat anticiperen op onvoorziene situaties van cruciaal belang is lijdt geen twijfel. Als CoViD-19 ons iets heeft geleerd, is het wel dat niet alles in het leven maakbaar is. In de komende publicaties zal ik een aantal dierbare herinneringen aan de zestiger jaren DV breder belichten en indien nodig doortrekken naar het heden en de toekomst. Dat zal allemaal wat beknopter en informeler worden beschreven dan de websitebezoekers van mij gewend zijn. Muziek is een van mijn passies en naar mate ik ouder word neemt  het belang ervan toe. Misschien heeft het ook te maken met het advies van professor Erik Scherder dat muziek heilzaam is voor de hersenen. De eerste publicatie zal dan ook gaan over muziek, de protestsongs die in de tijd van de Flower Power in relatie tot de oorlog in Vietnam werden uitgebracht. Over het verschijnsel zelf maar ook over de vragen die deze muziek opriep. Bijvoorbeeld de belangrijke vraag, in hoeverre de idealen die in deze muziek tot uitdrukking werden gebracht ook daadwerkelijk zijn verwezenlijkt en of de mensheid überhaupt in staat is die idealen te verwezenlijken.

Foto Jaap Spaans: De Lelijke Eend met bloemen als symbool van de Flower Power tijd.

Bronnen

1.Muziekweb van de bibliotheken ‘De grootste jaren zestig hits De 100 grootste jaren 60 hits – Muziekweb

 2.‘Onderste Boven. Jouw Nederland in de jaren 60’. Petra Boers en Rebecca Wilson. Uitgave NTR, VPRO en WalburgPers, 2015.

3.‘Baby Boomers. Herkenbare beelden uit het leven van een bijzondere generatie’. Jack Bottermans & Wim van Grinsven. Uitgeverij Terra, 2012.

4.Website van het Ministerie van Economische Zaken en Werkgelegenheid: ‘Bedrijven in beeld’.

Miljoenen mensen in ons land hebben te maken met de zorg. De CoViD 19 pandemie (Corona) heeft ons nog eens extra bepaald bij het belang van goede zorg. Ik kan mij niet herinneren dat er eerder een tijd was, waarin de zorg zo centraal stond in de samenleving. Ik hoorde een bestuurder zeggen ‘Het is een oorlogssituatie’. Ziekenhuizen raken opnieuw overbelast, waardoor operaties en andere vormen van niet urgente zorg worden afgeschaald. Veel mensen zijn de wanhoop nabij en lijden onder de situatie. Gelukkig leven we in een land waar de kwaliteit van de zorg prima is. Door omstandigheden maken we binnen ons gezin regelmatig gebruik van de zorg. Vergeleken met de situatie in andere landen waarmee de media ons in pandemietijd overspoelen, mogen we hier nog niet klagen. Een vraag die al een decennium boven de samenleving hangt is of de huidige kwaliteit van de zorg op termijn houdbaar is. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) publiceerde in september 2021 een gedegen wetenschappelijk rapport met een heldere visie op de houdbaarheid van de zorg: ‘Kiezen voor houdbare zorg. Mensen, middelen en maatschappelijk draagvlak’. De media hadden er naar mijn mening wel wat meer aandacht aan mogen besteden, zodat een breder publiek er kennis van had kunnen nemen. Illustratie: Omslag samenvatting rapport ‘Kiezen voor houdbare zorg’ van de WRR.

Houdbaarheid

Het begrip ‘houdbaarheid’ staat in deze context voor bewaarbaarheid, conserveerbaarheid en geldigheid (Encyclo.nl). Conclusie uit het nieuwsbericht van de WRR is dat de Nederlandse zorg over het algemeen goed presteert, maar er ook knelpunten zijn in delen van de zorg. Om de kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg te kunnen behouden, moet die in financieel, personeel en maatschappelijk opzicht houdbaar blijven. Die houdbaarheid staat echter steeds meer onder druk door maatschappelijke ontwikkelingen als vergrijzing, de opkomst van nieuwe zorgtechnologie en de toename van het aantal chronisch zieken. Er zijn dus grenzen aan die houdbaarheid. Belangrijke conclusie vond ik: ‘De groei van de zorg(vraag) is op termijn onhoudbaar. We gebruiken met zijn allen steeds meer en steeds duurdere zorg, waardoor de grenzen van de financiële, personele en de maatschappelijke houdbaarheid in zicht komen’(citaat pg. 9 samenvatting). De conclusies sluiten aan bij die welke al jaren staan vermeld in de Volksgezondheid Toekomst Verkenningen (VTV). Ik heb daarover regelmatig gepubliceerd op deze website. Als je huidige trends en cijfers in de zorg extrapoleert, lijdt het geen twijfel dat zorgconsumenten de komende decennia te maken krijgen met grote veranderingen. Naast factoren als vergrijzing, personeelstekorten, de snel toenemende zorgkosten zullen er in veel zorgsectoren andere prioriteiten moeten worden gesteld. Dat zal niet meevallen. Om als zorgvrager en zorgaanbieder niet te worden overrompeld, is het goed de informatie van de WRR goed te lezen. Het informatieve filmpje op de website van de WRR geeft in 3 minuten een beeld van de grote lijnen https://www.rovid.nl/az/wrr/2021/az-wrr-20210913-id20yfyep-web-hd.mp4

Onvoorziene ontwikkelingen 

Als de coronapandemie iets heeft duidelijk gemaakt is het dat onvoorziene ontwikkelingen van de ene dag op de andere kunnen leiden tot paniek en bestuurlijke chaos op alle niveaus.  Na de financiële crisis van 2008 is er nu de volksgezondheidscrisis van 2019. Door allerlei factoren zullen we daarmee moeten leren leven en beseffen dat niet alles in het leven maakbaar is. Als babyboomer zal het mijn tijd wel duren, maar ik heb (klein)kinderen die de omslag zullen meemaken. Ik verwacht zelf naast andere prioriteiten in de zorg, hogere eigen bijdragen en sluit vermogenstoetsen daarbij niet uit. Een zin op pagina 15 van de samenvatting zette mij aan het denken, namelijk dat in de toekomst ‘de uitgaven aan de zorg de uitgaven aan andere beleidsdoelen verdringen’ (citaat). Lang voordat de grenzen van de betaalbaarheid in zicht komen kunnen er al grote nadelige effecten optreden voor de kwaliteit en de toegankelijkheid van de zorg, maar ook voor andere publieke uitgaven of zelfs voor de algehele (brede) welvaart. Uit die conclusie ‘spreekt’ een grote dosis onzekerheid. Andere verplichtingen en uitgaven van de overheden, gaan dus gevolgen hebben voor de kwaliteit van de zorg. Op persoonlijke titel neem ik de vrijheid om een aantal van die onzekerheden te benoemen: de bijdragen aan de NAVO moeten miljarden euro’s omhoog conform gedane toezeggingen. Veel deskundigen kunnen slechts gissen naar de financiële gevolgen van de klimaatproblematiek zoals de energietransitie, de afkoop van boerenbedrijven etc. Migratie vormt een groot probleem en kost miljarden euro’s. Onzekerheid is er over de toegenomen inflatie en de mogelijke gevolgen van stijgende rentes voor landen met hoge staatsschulden. In deze moeilijke periode met explosies van geweld en toenemend drugsgebruik, is ook het besef gegroeid dat er niet meer mag worden bezuinigd op veiligheid en rechtshandhaving. En dan zijn er nog de onvoorziene gebeurtenissen zoals natuur- en milieurampen die in 2021 mondiaal hebben huis gehouden. In het rijke Westen kunnen we terug kijken op ruim 75 jaren vrede en wederopbouw en die hebben ons veel voorspoed gebracht. Het WRR-rapport ‘Kiezen voor houdbare zorg’ is visionair. Het woord ‘kiezen’ impliceert echter ook dat er actief keuzes moeten worden gemaakt. Dat er in de toekomst veel zal worden gevraagd van de flexibiliteit van de burgers, bedrijven, organisaties en politiek heeft het WRR-rapport mij wel duidelijk gemaakt. https://www.wrr.nl/adviesprojecten/houdbare-zorg