Artikelen

Vandaag (10 oktober) is het de jaarlijkse internationale Wereld Mentale Gezondheidsdag van de WHO. De dag is ingesteld om wereldwijd aandacht te vragen voor psychische gezondheidsproblemen, het taboe daarop te doorbreken en de mentale gezondheidszorg wereldwijd te bevorderen. Dergelijke initiatieven zijn hard nodig in een tijd die wordt gedomineerd door een overlast aan prikkels, nieuws over geopolitieke problemen, het groeiende aantal verwarde personen waar de politie mee te maken krijgt en problemen rond kortingen op de zorg en rechtshandhaving.

Ook in Nederland staat de mentale volksgezondheid onder druk. De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) sloeg onlangs alarm: we leven in een ‘hypernerveuze samenleving’ waarin prestatiedruk, versnelling en individualisme zijn doorgeschoten en het welzijn van jong en oud bedreigen. Helaas ontbreekt het volgens de raad nog altijd aan een strategie om de dieperliggende oorzaken van mentale problemen aan te pakken. Het persbericht is te vinden op de website https://www.raadrvs.nl/actueel/nieuws/2025/09/29/breng-de-hypernerveuze-samenleving-tot-rust In plaats van mensen beter om te leren gaan met de druk die de huidige samenleving legt op de mentale gezondheid, stelt de RVS voor om meer oog te hebben voor de oorzaken van deze druk. Die druk ligt in de ‘hypernerveuze samenleving’. Deze tot rust brengen is geen luxe, het is keihard nodig voor onze toekomst. Het realiseren van zo’n cultuurverandering vraagt om samenwerking en een lange adem: van overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijven, professionals én burgers. Alleen samen kunnen we de hypernerveuze samenleving tot rust brengen en de mentale volksgezondheid herstellen (citaat website RVS).

Zorgindicaties schaars verleend

De Telegraaf meldde in het weekeinde ervoor dat er leegstand is in verpleeghuizen, terwijl er achttienduizend burgers, overwegend ouderen waaronder veel mensen met dementie op een wachtlijst staan. Het is de vrucht van het nieuwe denken over zorg, waarbij zolang mogelijk zelfstandig wonen het uitgangspunt is en indicaties schaarser worden verstrekt. Hoe de groeiende eenzaamheid moet worden opgelost lijkt hierdoor verder weg dan ooit. In de GGZ zien we vergelijkbare problemen met onaanvaardbaar lang wachtlijsten.

Met mijn 77 jaar behoor ik zelf tot de doelgroep senioren en het onderwerp houdt mij bezig. Ik doen er alles aan om een goede leefstijl aan te houden en zo zelfstandigheid te behouden. Maar stress en omgevingsfactoren spelen daarbij ook een rol. Het Gezondheidscentrum van mijn huisarts doet er alles aan om ondersteuning te bieden en is goed toegankelijk voor cliënten. De persoonlijke verantwoordelijkheid in het maken van keuzes speelt daarbij een belangrijke rol, maar valgevoeligheid is niet altijd te voorkomen en in het hectische en steeds onrustiger verkeersbeeld neemt de kans op ongevallen toe, niet zelden door de schuld van derden. Toch die fietshelm maar eens opdoen en misschien een personenalarmering aanschaffen want veel ongevallen vinden thuis plaats. Afgelopen week heb ik het boek ‘Dit kost ons de zorg’ aangeschaft van huisarts Danka Stuijver. Als ik het doorgelezen heb zal ik een korte samenvatting erover plaatsen in dit bericht. 

Volgens diverse berichten in nieuwsmedia van 14 oktober 2025 ligt uitkeringsinstantie UWV onder vuur. Diverse maatschappelijke organisaties hebben kritiek op de lange wachtlijsten en gemaakte fouten. De voorzitter van het UWV vindt de kritiek terecht, maar hij maakt er wel een belangrijke kanttekening bij. Volgens hem is er te weinig oog voor onderliggende maatschappelijke problemen. Veel werkenden vallen volgens hem uit met psychische klachten. Belangrijk dat dit wordt geuit rond de internationale dag van de Mentale Gezondheid. 

.Foto gitaar: familie-archief. Muziek maken of beluisteren kan therapeutisch werken. Evenals rust opdoen in de natuur en het belang van zingeving/geloof. 

Drie onderwerpen als aanvulling op mijn nieuwe boekje, hoofdstukken 4, 7 en 8 dat gratis kan worden gedownload van deze website  

1.XI Jing Pings Nieuwe Wereldorde

2.Vervanging parkeerautomaten door parkeerapps. Waarom worden de belangen van kwetsbare medemensen genegeerd in de digitaliseringsdrang van overheden en bedrijven

3.Waarom de Wet op de Weerkorpsen weer actueel is

1.XI Jing Pings Nieuwe Wereldorde (Hoofdstuk 4 Geopolitieke situatie)

Afgelopen week was er in de Chinese hoofdstad Peking (Beijing) de grote manifestatie van het Chinese leger. Staatshoofden uit vele landen gaven act de presence waaronder gastheer Xi Jing Ping, de Russische president Poetin en Kim Jong Un van Noord-Korea. Opvallend was de opmerking van president Xi Jing Ping van de Volksrepubliek China die aangaf dat dit ‘De Nieuwe Wereldorde was’. In hoofdstuk 4 van mijn nieuwe boekje ’12 Korte Overdenkingen uit een Hectisch Leven’ heb ik de toestand in de wereld beschreven en verwezen naar de opkomst van de BRICS-landen als tegenhanger van de hegemonie van de VS/het Westen. Het Chinese machtsvertoon geeft aan hoe snel de ontwikkelingen op de wereld zich voltrekken. President Trump reageerde wat verongelijkt dat hij niet was uitgenodigd. Dit onderwerp zal DV nog vaak door mij worden belicht. Foto: familiearchief. Plaquette aan de Beurs van Berlage in Amsterdam wijst naar de nieuwe wereldorde, maar dan vooral met het accent op economie.

2.Vervanging parkeerautomaten door parkeerapps. Waarom worden de belangen van kwetsbare medemensen genegeerd in de digitaliseringsdrang van overheden en bedrijven (Hoofdstuk 7 Digitalisering)

Diverse media maar ook de Consumentenbond besteedden recent aandacht aan de parkeerapp op je smartphone waarmee je in veel gemeenten kunt betalen. Volgens de Consumentenbond is het een gemakkelijk alternatief voor de parkeerautomaat. Ik vraag mij wel af of er ook rekening is gehouden met de ruim twee miljoen senioren en mensen met een beperking waarvan een deel moeite zal hebben met deze overgang. Het is een van de vele elkaar opvolgende maatregelen die worden genomen in de digitaliseringsdrang in de samenleving. Zelf merkte ik in mijn omgeving al op dat een deel van de parkeerautomaten niet meer functioneerde, tot ergernis van velen. Ook bij defecten blijkt vervanging van de parkeerautomaat door telefonische apps in toenemende mate beleid. Ik vind dat betreurenswaardig.

3.Waarom de Wet op de Weerkorpsen weer actueel is (Hoofdstuk 8 Handhaving)

De Wet op de Weerkorpsen (1936) werd ingevoerd om de opkomst van fascistische en nationaalsocialistische groeperingen, met name de NSB en haar Weerbaarheidsafdeling, tegen te gaan. Deze groeperingen gingen in uniform de straat op om taken uit te voeren die al door leger en politie werden gedaan, wat als een bedreiging voor de openbare orde werd gezien. De wet verbood het oprichten van particuliere ordediensten en burgerwachten, en werd aangevuld met een eerder verbod op politieke uniformen. Decennia lang was deze bijzondere wet  ‘slapend’. Op de politieschool waar ik studeerde werd de werd zeer beknopt behandeld. Dat veranderde door de opkomst van sociale media en uit de hand gelopen demonstraties. De Haagse rellen op het malieveld medio september 2025 hebben het belang van goede wetgeving nog eens onderstreept. Onlangs was in het nieuws dat groepen terreurjongeren op strategisch geplande wijze tekeer gingen in een aantal stadscentra. Marco Kroon een van de twee militairen aan wie de Militaire Willemsorde is uitgereikt, pleitte voor de inzet van het leger. Hij nam het op voor voetbalsupporters die zelf wilden ingrijpen na deze excessen https://www.youtube.com/watch?v=YCKDfNMRG_k&t=59s . Ook waren er excessen bij demonstraties en de maatschappelijke reacties daarop. Hoe begrijpelijk het soms ook kan zijn, burgers mogen geen eigen rechter spelen. Om in te spelen op maatschappelijke veranderingen werd de Wet op de Weerkorpsen geactualiseerd oftewel opgenomen in de Wet op de Weerkorpsen BES https://wetten.overheid.nl/BWBR0028240/2011-08-30 Volgens artikel 1 van die wet is een weerkorps iedere organisatie van particulieren, welke gericht is op of voorbereidt tot het in onderling verband verrichten van of deelnemen aan hetgeen tot de taak (geweldsmonopolie) behoort van weermacht of politie in de handhaving van de uit- en inwendige veiligheid en van de openbare orde en rust. Toch zal er ook beter gehandhaafd moeten worden. Als jeugdige raddraaiers worden aangehouden en vervolgens snel weer worden vrijgelaten (wat de wet voorschrijft) is het niet verbazingwekkend dat zij zich ontwikkelen tot draaideurcriminelen. 

Ik vermeld er bij punt 3 nadrukkelijk bij dat er afzonderlijke wetgeving bestaat voor particuliere bewakingsdiensten die aan zware eisen moeten voldoen en in bepaalde gevallen gebruik mogen maken van geweld, dat in principe een bevoegdheid is van de overheid. In de complexiteit van deze samenleving en zal dit onderwerp vaker aan de orde komen.

 

 

Dit bericht bevat een aanvulling op de hoofdstukken 3 en 4 van mijn laatste boek over ‘Bezetting en Bevrijding’ en ‘De toestand in de wereld’. Zie voor meer foto’s de fotopagina.

Aanvulling over CRISISSCENARIO

Een publicatie in dagblad De Telegraaf van zaterdag 23 augustus 2025 door Sylvan Schoonhoven en Martin Visser moet de samenleving tot nadenken stemmen. De kop luidt:  ‘Crisisscenario. Nederland bereidt zich voor op de terugkeer van voedselbonnen en oorlogsoefeningen’. Er worden in de publicatie drie noodscenario’s benoemd ‘Elektriciteitsuitval, Digitale aanval en Militair conflict’. Onderwerpen waaraan ik in mijn nieuwe boekje op basis van praktijkgevallen aandacht besteed. De oorlog in Oekraïne en andere landen heeft immense gevolgen voor onze samenleving. Citaat uit de aangehaalde publicatie: ‘De Nationaal Coordinator Terrorismebestrijding en Veiligheid zet met ministeries en veiligheidsregio’s alles op alles om ons land gereed te krijgen voor als het ooit echt fout gaat’. Ik beschouw het aangekondigde overheidsbeleid als een ingrijpend omslagpunt en dat vereist een doortastend overheid.

Foto-aanvulling van links naar rechts: Distributiekaart van ons ouderlijk gezin, Door de Duitse bezettingscensuur  geretourneerde briefkaar van mijn moeder aan mijn vader tijdens de Arbeitseinsazt. Vermoedelijke reden censuur strategische plaatsbepaling. Foto’s Familie-archief.

 

 

 

 

 

 

OPMARS DER GENERAALS

Dat de samenleving in een hoog tempo verandert zal weinig burgers ontgaan. Sinds het begin van de Oekraïne-oorlog is er op het Europese continent sprake van een radicale ommekeer op het gebied van veiligheid en defensie. De vaste overtuiging onder politici en burgers dat het einde van de Tweede Wereldoorlog (WO2), de oprichting van de NAVO en de totstandkoming van de Europese Unie garant zouden staan voor duurzame vrede, bracht Europa in slaap. De kaasschaaf ging al decennia over de defensiebegroting. De actieve dienstplicht met opkomstplicht werden afgeschaft. Een passieve mentaliteit rond defensie en veiligheid in veel sectoren van de samenleving, manifesteerde zich in alle lagen van de bevolking. Onder andere door een miljardenstroom aan aardgasbaten, werd de ‘zorgeloze verzorgingsstaat’ opgetuigd. Na de val van de Berlijnse Muur en de ineenstorting van het Warschaupact, kwam het proces in een stroomversnelling terecht. Dat uitte zich in demonstraties tegen kruisraketten. Tanks werden voor een habbekrats verkocht en kazernes werden getransformeerd tot luxe appartementengebouwen en asielzoekerscentra. De Oekraïne-oorlog heeft Europa keihard bij de realiteit bepaald. We realiseren ons nu dat mensen en machthebbers niet veranderd zijn en dat een land in staat moet zijn zich te verdedigen. In alles haast is het defensiebudget verhoogd tot 1,95% van het BPP oftewel 21,4 miljard euro. Naast de traditionele vormen van oorlogsvoering worden we ook geconfronteerd met nucleaire dreigementen en hybride oorlogsvoering. Er is een nieuwe wapenwedloop op gang gekomen met hightech wapensystemen als drones en supersonische raketten. De ruimte en de Noordpool zijn nieuwe strategische gebieden. Er worden vluchtelingenstromen en fakenieuws ingezet om de media te beïnvloeden, landen te destabiliseren en ontwrichten.

Een onstuitbare opmars

De nieuwe visie op veiligheid en defensie heeft ook neveneffecten. Om het militaire jargon aan te houden: ‘Er is een onstuitbare opmars der generaals in gang gezet’. Actief dan wel buiten dienst zijn zij met andere strategische deskundigen graag geziene gasten in talkshows en informatieve programma’s. Twee generaals buiten dienst organiseerden zelfs een theatertour om het naïeve Nederlandse publiek te informeren. Hoewel ik het zelf als Kort Verband Vrijwilliger niet verder heb gebracht dan sergeant-instructeur bij de School Reserve Officieren en Kader Infanterie (SROKI) in Ermelo, kan ik de inbreng van de generaals in het algemeen wel waarderen. Met WO2 in gedachten en de vele gewapende conflicten overal ter wereld beseffen we dat behoud van vrijheid een prijs heeft. Toch heb ik wel een kritische kanttekening. De aandacht richt zich hoofdzakelijk op de oorlogssituaties in Oekraïne en Gaza,. Er is amper aandacht voor de vele verborgen en vergeten oorlogen, die vele malen meer burgerslachtoffers eisen. Waarom daar geen cameraploegen en buitenlandse correspondenten om de burgers evenwichtig te informeren. De laatste tijd neemt de aandacht voor die brandhaarden weliswaar iets toe, maar het is incidenteel en onvoldoende. Een ander onderwerp waarbij de generaals te kort schieten is de belichting van historische achtergronden, die in conflicten van groot belang zijn voor bijvoorbeeld de beoordeling van de proportionaliteit van oorlogssituaties die van invloed kunnen zijn op de strafbaarheid. De opmars der generaals heeft ons wel nadrukkelijk bepaald bij de noodzaak van een doeltreffende krijgsmacht. Zie voor meer info tevens mijn nieuwe boekje ‘Twaalf korte overdenkingen uit een hectisch leven’ dat gratis kan worden gedownload van deze website (zie Homepagina). 

Foto’s: Familiearchief van boven naar beneden. —Op een Centurion tank tijdens herhalingsoefening in Ossendrecht. –Op de stormbaan tijdens de opleiding in Ermelo. –In servicedress voor de SROKI-kazerne in Ermelo. –De gehate gevangenis Het Oranjehotel tegenover de Waalsdorpervlakte in Den Haag.

 

Twaalf Korte Overdenkingen V110625_webversie – Jaap Spaans

 

 

Hoofdstukken 1.  Inleiding   2. Het alarmsignaal van Mario Draghi    3. Bezetting en Bevrijding    4. De toestand in de wereld    5. Zal de zorg ons straks nog een zorg zijn?    6. Milieu, Klimaat en Leefstijl    7. Digitalisering. De naiviteit voorbij    8. Rechtshandhaving      9. Den Haag: Internationale Stad van Vrede en Recht     10. Demografie    11. Geloof en Zingeving     12. Mijn therapeutische gitaar

Ons land kende de afgelopen jaren een groot aantal affaires. In de meeste gevallen ging het daarbij om overheidsbeleid. Recente affaires zijn de Toeslagenaffaire, Functie Elders, en de Afwikkeling van de aardbevingsschade door de gaswinning. Er zijn ook affaires die minder aandacht kregen dan bijvoorbeeld de Lockheed Affaire, maar terugblikkend en gelet op de huidige complexe situatie in de wereld toch van belang zijn voor de toekomst. Drie affaires betreffende Defensie die lessen inhouden voor de huidige gespannen tijd zijn de Generaalsruzie, de Walrusaffaire en De Lachende Generaal. Bronnen zijn onder andere te vinden op de website van het Nederlands Veteraneninstituut. (1) en onder 2.

De Generaalsaffaire

Begin jaren zeventig was er grote onvrede over allerlei veranderingen binnen de krijgsmacht. Ik diende toen zelf vier jaren als beroepsmilitair in het leger bij de School Reserve Officieren en Kader Infanterie in Ermelo (SROKI). Belangrijke verandering die zich in die tijd voltrok was dat dienstplichtige militairen meer vrijheden kregen. Zo werd de groetplicht afgeschaft en soldaten mochten voortaan lang haar hebben. De Nederlandse krijgsmacht kreeg de reputatie van ‘hippieleger’. Teveel inspraak zou het militaire gezag en de discipline ondermijnen en de weerstand van generaals was begrijpelijk. Zelfs bij de SROKI waar ik als instructeur werkte was die weerstand voelbaar. Toch waren de dienstplichtigen die zich daar moesten melden wel gemotiveerd, omdat zij doorgaans een hoog opleidingsniveau hadden en de dienstplicht beschouwden als een stap in een carrière na de dienst. Het kostte een sergeant-instructeur vaak wel inspanning om goed met de toekomstige en hoogopgeleide kaderleden en officieren te communiceren. Toen de stofwolken van het conflict waren neergedwarreld, bleek dat de Generaalsruzie minstens vijf generaals de das had omgedaan. Niemand werd ontslagen. Ze stapten alle vijf zelf op. In hoeverre de situatie heeft bijgedragen aan de oprichting van het huidige beroepsleger is moeilijk in te schatten. Wel is het een vaststaand feit dat Europa, gelet op de huidige geopolitieke spanningen, grote problemen heeft. De getalsmatige afbraak van de krijgsmacht heeft decennia geduurd en het is een illusie te denken dat dit in een aantal jaren kan worden opgelost. Ondanks de wake-up call die de afgelopen weken over Europa is uitgestort, worden verdeeldheid en economische belangen niet in korte tijd overbrugd. Tenzij de situatie echt urgent wordt en dat sluit ik niet uit. Niet voor niets hanteert de secretaris-generaal van de NAVO oud premier Marc Rutte tegenwoordig regelmatig het woord oorlog en oorlogsmentaliteit. Foto’s Jaap Spaans: kazerne in omgeving Steenwijk. Kazernes werden getransformeerd tot luxe appartementencomplexen. Er zou toch geen oorlog meer komen? Standbeeld op voormalig oefenterrein Ermelose Heide. Voor meer foto’s zie de pagina Foto’s op deze site.

Bezuinigingswoede

De Walrusaffaire en de Generaalsruzie houden verband met enorm kostenoverschrijdingen bij aanbestedingen voor de Walrus-onderzeeboten. De vier onderzeeboten kostten uiteindelijk twee miljard  gulden terwijl ze op 120 miljoen gulden per boot waren begroot. Nieuwe onderzeeboten zijn afgelopen jaar al besteld in Frankrijk en onze portemonnee moet verstandig worden beheerd. Hoge budgetoverschrijdingen zoals de huidige situatie rond de renovatie van het Binnenhof, kunnen grote gevolgen hebben voor alle burgers. Andere begrotingen zullen opdraaien voor de groei van het defensiebudget. De andere affaire gaat over generaal van der Vlis die in 1994 werd geconfronteerd met opdrachten waar hij niet achter stond, met als gevolg dat hij ontslag nam als chef van de Defensiestaf. Hij kon zich niet vinden in de overheidsbeslissing om de net opgerichte Luchtmobiele Brigade naar Srebrenica te sturen. Hij vond dat Dutchbat te licht bewapend was en niet goed voorbereid om de moslimenclave te beschermen. Laat de lezer zelf oordelen of dit lessen voor de toekomst zijn. Het was de tijd dat de Vereniging van Dienstplichtige Militairen (VVDM) grote invloed had binnen de politiek en de krijgsmacht (3). Foto Jaap Spaans. Onderzeeboot Marine  museum Den Helder.

Door de ernstige geopolitieke ontwikkelingen van dit moment word ik indringender bepaald bij geloof,  zingeving en de gebrokenheid van de Schepping.

Bronnen: parafraseringen en citaten

1.Politieke affaires – Nederlands Veteraneninstituut

2.’De affaires in 13 jaar premierschap Rutte’. NOS-Nieuws 11 juli 2023. Tevens website De Nederlandse Grondwet Politieke integriteitsindex 2022: recordaantal affaires, CDA heeft de meeste affaires. De affaires in 13 jaar premierschap Rutte en Politieke Integriteitsindex 2022: recordaantal affaires, CDA heeft de meeste affaires – Nederlandse Grondwet

3. VVDM De vakbond voor dienstplichtigen – collectie – Nationaal Militair Museum

Uit het oogpunt van rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding zijn televisieprogramma’s als Opsporing Verzocht bittere noodzaak in onze complexe samenleving. Toch heb ik steeds vaker moeite om naar het programma te kijken. Niet vanwege de presentatie of de inzet van allen die via dit medium een bijdrage leveren aan de opsporing van misdadigers. Door alles wat er op het scherm passeert aan geweld en excessen komt mijn vertrouwen in de mensheid onder druk te staan. In een uitzending uit het verleden was de televisiekijker getuige van een groep van ongeveer tien jongeren, die een weerloze jongen in elkaar sloegen. Zij bleven het op de grond liggende slachtoffer schoppen op kwetsbare lichaamsdelen. Steeds vaker zijn we vanuit onze huiskamers getuige van dergelijke laffe daden. Onacceptabel omdat ook steeds vaker gebruik wordt gemaakt van messen en andere wapens. Nederland is geen uitzondering. In steeds meer landen wordt overwogen bezit van messen in het openbaar te verbieden. Een verbod dat overigens moeilijk te handhaven is. Vandaag 11 februari 2025 meldde NOS Nieuws Vandaag, (Vorig jaar meer wapens bij jongeren in beslag genomen’) dat het aantal vuurwapens dat bij jongeren in beslag is genomen verdubbeld is ten opzicht van vorig jaar. Mogelijk het zorgelijke topje van een ijsberg. Lees ook mijn bijdragen uit 1999 over handhaving in de Justitiekrant  en ‘woede  in De Oogst van 2003 HANDHAVING Mijn Bijdrage JUSTITIEKRANT 1999 en  OogstWoede1Mei2004

Twintig jaar geleden in 1999 publiceerde ik vanuit mijn politiepraktijk het boek Een Golf van Geweld, dat ik toen mocht uitreiken aan de Haagse burgemeester Deetman. Drie aspecten die ik daarin beschrijf komen in deze tijd versterkt tot uiting. Er is een toename van zogenaamd ontladingsgeweld. Vanuit het niets ‘exploderen’ mensen en worden gewelddadig. Daarnaast is er vaak sprake van ontremming door gebruik van drugs of alcohol. Als geweld wordt gepleegd door meerdere personen kan de groepsdynamiek een rol spelen, waarbij de combinatie van gedrag en psychologische processen binnen een sociale groep leidt tot geweld. De drie aspecten kunnen elkaar zodanig versterken dat dit leidt tot excessief geweld. Verwarde personen, aanslagen met explosieven, steekincidenten en geweld tijdens demonstraties vormen in toenemende mate een belasting voor ons politiekorps en andere hulpverlenende organisaties. Het groeiende handhavingstekort in veel sectoren van de samenleving, beschouw ik als een belangrijk signaal dat we op de verkeerde weg zijn.  De oorzaken zijn complex in een samenleving waarin persoonlijke contacten structureel worden vervangen door digitale muren bij bedrijven, waarbij de burger wordt geconfronteerd met lange wachtrijen en irritant lange wachttijden. Vooral kwetsbare burgers zijn daarvan de dupe. Overheid en bedrijfsleven let op uw zaak.

 

 

 

ANTWOORD VAN DE KAMERCOMMISSIE DIGITALE ZAKEN (DIZA) VAN DE TWEEDE KAMER OP MIJN VERZOEK/PETITIE

PETITIE CYBERVEILIGHEID ANTWOORD KAMERCOMMISSIE DIZA

Dat digitalisering onze samenleving domineert is inmiddels evident. De voordelen ervan vallen ook niet te ontkennen. Toch wijst een groeiend aantal onderzoeken en publicaties uit dat steeds meer burgers de ontwikkelingen niet kunnen volgen en de aansluiting in de samenleving missen. Dat geldt met name voor mensen met een beperking en een deel van de senioren. Uitsluiting van belangrijke maatschappelijke processen en groeiende afhankelijkheid van zorgverleners, mantelzorgers of familie vallen hen ten deel. Ook nemen de veiligheidsrisico’s toe voor de naar schatting twee miljoen medeburgers. Een recent voorbeeld zette mij aan het denken en ik besloot een verzoek/petitie te zenden aan de Tweede Kamer, waar het door de Commissie Digitale Zaken (DIZA) in behandeling is genomen. Gebruik van dit democratische uit onze Grondwet voortvloeiende recht wordt steeds belangrijk door de invoering van de Wet digitale overheid Wet digitale overheid Wet digitale overheid – Digitale Overheid en de Wet digitale toegankelijkheid Hoe voldoe ik aan de wet? Digitale toegankelijkheid – Digitale Overheid die vanaf 2025 ook geldt voor banken en andere organisaties. 

VERZOEK/PETITIE

Afzender: J. Spaans    Aan: Tweede Kamer der Staten-Generaal Commissie Digitale Zaken (DIZA) Datum: 8 april 2024

Onderwerp:  Cyberveiligheid: Zorg over bankfraude door middel van AI, Deep Fake en Gezichtsherkenning geuit in diverse publicaties en media-uitingen afgelopen weekeinde en wat dit voor gevolgen kan hebben voor de burgers, met name de 2 miljoen Nederlanders die digitaal kwetsbaar zijn en het tempo in de samenleving niet kunnen bijhouden.

 Geachte heren/dames,

Ik word deze week 76 jaar en op grond van signalen die ik ontvang vanuit mijn omgeving en persoonlijke ervaring voel ik mij genoodzaakt deze petitie in te zenden. Ik heb in het verleden diverse petities en verzoeken over het onderwerp cyberveiligheid ingediend bij de Tweede Kamer en die zijn altijd serieus behandeld en afgewikkeld, wat de democratie en onze rechtsstaat siert.

Diverse dagbladen en media besteedden het afgelopen weekeind aandacht aan de nieuwe criminele truc met deepfake, waarbij hackers je gezicht kopiëren en je bankrekening plunderen. We leven in een turbulente tijd en dit bericht komt op een moment dat de mobiele telefoon de pinpas aan de kassa verdringt en het beleid van banken erop is gericht om telebankieren met scanners of e-dentifiers terug te dringen en uiteindelijk te stoppen. Dat daarmee de risico’s van deze vorm van cybercriminaliteit toenemen met name voor kwetsbare groepen in de samenleving, zoals bepaalde groepen senioren en mensen met een beperking, is evident. Daarmee zal de afhankelijkheid van hen en de druk op mantelzorgers, familie en anderen toenemen en het risico op cybercriminaliteit vergroten.

ESSENTIE VAN DEZE PETITIE: Ik verzoek de Kamer maatregelen te nemen en invloed uit te oefenen bij het bankwezen, om het terugdringen en bij ongewijzigd beleid geheel stoppen met het gebruik van scanners bij het telebankieren te voorkomen.

Ik woon in een appartementencomplex voor senioren en heb veel contact met burgers met een beperking. Ik kan de volksvertegenwoordigers verzekeren, dat het eenzijdig sturen op gebruik van mobiele telefoons grote negatieve gevolgen kan hebben voor deze doelgroepen wat door het aangehaalde nieuwsfeit wordt bevestigd. Door het sluiten van veel lokale bankfilialen in de coronaperiode en het reduceren en bemoeilijken van telefonische contactmogelijkheden is die situatie al verslechterd.

Een onomkeerbaar proces maar toch…..

Ik realiseer mij terdege dat de digitalisering van de samenleving onomkeerbaar is. Dat neemt niet weg dat banken een zorgplicht hebben, waarop ook de kwetsbare groepen aanspraak moeten kunnen maken. Op uitnodiging van de toenmalige Registratiekamer, thans de Autoriteit Persoonsgegevens, nam ik in 2000 deel aan het Publiek Debat Biometrie in Den Haag dat als uitgangspunt had het rapport “At Face Value On Biometrical Identification and Privacy’. In de evaluatie werd toen al gewezen op de enorme maatschappelijke gevolgen op langere termijn van biometrische systemen, met name die kunnen worden toegepast zonder dat men het weet zoals stem- en gezichtsherkenning. Als oud politieagent en opsporingsambtenaar bij een inspectiedienst, realiseer ik mij dat in het kader van de rechtshandhaving identificatie/authenticatie en digitalisering niet meer weg te denken zijn. Tegelijk wordt het doen van aangifte ernstig bemoeilijkt, door het gebrek aan mankracht en brede deskundigheid bij de politie en het feit dat grensoverschrijdende opsporingsonderzoeken, waarvan vermoedelijk in de aangehaalde aanleiding voor deze petitie sprake was, op veel belemmeringen en tegenwerking stuiten. Het is wel aangetoond dat ook staten cybercrime inzetten voor destabilisering en gewin. De banken doen hun best om de burgers bij de digitalisering te stimuleren, maar beseffen helaas onvoldoende dat veel burgers daartoe, om welke reden dan ook, niet in staat zijn.

Om deze petitie niet te uitgebreid te maken som ik voor de juiste afwegingen een  aantal bronnen op uit diverse maatschappelijke invalshoeken. Ik zou het met vele tientallen publicaties kunnen aanvullen. Vast staat inmiddels wel dat ook degenen die digitaal vaardiger zijn dan de aangehaalde doelgroepen geen of onvoldoende antwoord hebben op de geschetste complexe problematiek. Ik heb overigens diverse boeken en publicaties over dit onderwerp geschreven, die voor een deel ook aan de Tweede Kamer zijn gezonden. Daarnaast heb ik over het onderwerp correspondentie gevoerd met diverse ministers en Kamerleden. Desgewenst kan ik die ter aanvulling verstrekken.

Ik sluit deze petitie af met een quote van de bekende wetenschapper wijlen Stephen Hawking die ons maant tot zorgvuldigheid, empathie en betrokkenheid bij de zwakkeren in de samenleving, geuit tijdens een toespraak aan de gerenommeerde Oxford Universiteit in november 2016. Volgens hem wordt de aarde bedreigd door de huidige technologische vooruitgang, de groeiende kans op een nucleaire oorlog en onze zelfzuchtige en agressieve genen die ons de das omdoen’.

Met vriendelijke groet,

Jaap Spaans

Overzicht relevante bronnen:

1. De Telegraaf, 7 april 2024 ‘Alarm om nieuwe criminele truc met deepfake: ‘Hackers kopiëren je gezicht en plunderen je bankrekening’. Door Sven Rietkerk.
2. Petitie van mij aan de Tweede Kamer over cyberveiligheid van 20 februari 2020 kenmerk 2020Z03022/2020DO7373.
3. Nederlands Dagblad, 15 mei 2002, 2 pagina’s grote reportage ‘Toekomst wordt ramp door veiligheidstechnologie’.
4. Brief van 11 februari 2005 over de gevolgen van biometrische identificatie van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Th.C. De graaf kenmerk BPR 2004/78858.
5. Mail van De Nederlandsche Bank van 27 juni 2019 over de digitalisering van de samenleving, waarin DNB aangeeft dat het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer MOB nadrukkelijk stelt dat betaaldiensten voor iedereen bereikbaar en toegankelijk moeten zijn en er voor consumenten die moeite hebben met digitalisering alternatieven moeten zijn/blijven.
6. De Volkskrant, 14 juni 2019. ‘Digitaal bankieren gaat velen boven de pet’. Van het totale klantenbestand van een grote bank bankierde in 2019 een op de drie offline. Koen Haegens.
7. Dagblad van het Noorden, 7 juni 2022. ‘Kloof dreigt door groei digitale zorg’. Zo’n twee miljoen Nederlanders zijn digitaal niet vaardig’.
8. Registratiekamer , 21 februari 2000 Vooraankondiging Publiek Debat Biometrie 18 mei 2000. Basis voor het debat was het eerder aangehaalde rapport At Face Value. Ik nam op uitnodiging van de Registratiekamer deel aan het debat.
9. Het Financieele Dagblad, 29 augustus 2020 ‘Gezichtsherkenning’ n.a.v. het boek Turning Point over hoe we op een keerpunt staan met het beleid rond AI.
10. Het Financieele Dagblad, 4 februari 2017. ‘We laten ons teveel sturen door de ongeremde digitalisering.
11. De Telegraaf, 28 mei 2021. ‘Acceptgiro sterft uit, tot verdriet van ouderen. Deel zeventigplussers vertrouwt internetbankieren niet’
12. Reformatorisch Dagblad, 27 oktober 2010. ‘Ook wie niets heeft te verbergen, moet vrezen’.
13. Open Brief van Jaap Spaans aan de Nederlandse Banken via de NVB over de onder druk staande keuzevrijheid en waardigheid van kwetsbare groepen burgers.
14. ‘Vragen Jaap Spaans over identificatie’ en ‘Cyber Security’. Ingezonden brief van Jaap Spaans in de Hoogeveensche courant, respectievelijk 5 november 1999 en 16 januari 2012.

Het toonaangevende vakblad voor juristen ‘Nederlands Juristenblad’ plaatste mijn casus op 7 juli 2023 in het blad en in de week van verschijning tevens op de website zie: njb.nl/blogs/crisissituatie-in-een-wooncomplex-met-sociale-huurwoningen-voor-senioren/

Zie ook de publicatie hierover van 16/7/23 op Regionieuws Hoogeveen Jaap Spaans beschrijft een trieste situatie rond de Wet zorg en dwang – Regionieuws Hoogeveen

In 2020 werd nieuwe dwangwetgeving ingevoerd. De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten (Wzd), kwamen in de plaats van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen. De Wzd is bedoeld voor situaties waarin gedwongen opname van burgers met een psychogeriatrische aandoening of verstandelijke handicap moet worden overwegen. Hun grondrechten zijn gelet op hun kwetsbaarheid gewaarborgd. De Wvggz geldt bijvoorbeeld voor verwarde personen waarop de Wzd niet van toepassing is. Helaas bleek de wetgeving in de praktijk onuitvoerbaar. Daarom werd een evaluatie opgesteld door ZonMw . Deze organisatie bekijkt in opdracht van onder andere de overheid voor welke vraagstukken we staan binnen de gezondheidszorg, zowel nationaal als internationaal.  Zo kunnen kennis en middelen gebundeld worden om deze vraagstukken op te lossen. De 340 pagina’s tellende evaluatie over de dwangwetgeving is complex voor non-professionals. Het verdient daarom aanbeveling in ieder geval de samenvatting door te nemen.  Een van de algemene conclusies in de evaluatie is dat ‘De implementatie van de Wvggz en Wzd op gang is gekomen, maar op tal van punten nog moeizaam verloopt, zeker waar het gaat om de Wzd. Evaluatie te vinden via de volgende link  Eerste evaluatie Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg en Wet zorg en dwang, deel 2 | Rapport | Rijksoverheid.nl

De minister voor Langdurige Zorg en Sport geeft in haar Kamerbrief over aanbieding van het eindrapport aan, dat er knelpunten zijn bij de uitvoering van deze dwangwetgeving. Volgens haar is de wetgeving complex en de implementatie mislukt. Veldinformatie wordt belangrijk gevonden. Dat was voor mij reden om een casus op te stellen die nog voor de zomer op deze website verschijnt als onderdeel van deze publicatie. Maatschappelijke factoren als de toenemende vergrijzing, het tekort aan woningen en de introductie van het Integraal Zorg Akkoord (IZA) spelen daarbij een belangrijke rol. Beleidsdoelstelling is om het  aantal plaatsen in verzorgingshuizen niet meer uit te breiden en langer zelfstandig blijven wonen voor ouderen en mensen met een beperking. 

Iedere burger heeft burgerrechten die zijn vastgelegd in de Grondwet. Voorbeelden zijn godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting en het petitierecht (artikel 5 GW). Van het recht om schriftelijk verzoeken bij het bevoegd gezag in te dienen (petitierecht) wordt veel gebruik gemaakt. Zelf heb ik diverse verzoeken gericht aan het bevoegd gezag over o.a. de invoering van een biometrisch paspoort, de risico’s van biomassa etc. Maar hoe zit het met burgerrechten in Europa? Een belangrijke vraag want veel beleid en wetgeving wordt in de EU ontwikkeld. In het najaar van 2018 diende ik een verzoekschrift (petitie) in bij het Europees Parlement voor een betere coördinatie van placenta onderzoek. Om persoonlijke redenen een belangrijk onderwerp. Het belang van de placenta als tijdelijk orgaan gedurende de zwangerschap, werd zwaar onderschat. Onderzoek werd in het verleden beperkt vanwege de risico’s voor de zwangere vrouw en de foetus. Door de technologische vooruitgang kan onderzoek nu efficiënter en veiliger worden uitgevoerd. Dat gebeurt op wereldwijde schaal en zal verrassende nieuwe inzichten opleveren. Probleem is dat het onderzoek vaak fragmentarisch plaats vindt en er onvoldoende coördinatie plaats vindt. Daardoor is er onvoldoende top down communicatie van wetenschappers naar media en de brede bevolking en dat is jammer. Om die coördinatie in Europa te verbeteren heb ik de petitie ingediend. (Illustratie omslag van mijn boek. Boek is niet meer leverbaar’).

EINDCONCLUSIE PETITIETRAJECT
De wijze waarop mijn verzoek is behandeld door de Commissie Verzoekschriften van het Europarlement, heeft mijn waardering voor Europa vergroot. Dit democratische proces is uiterst zorgvuldig verlopen. Het was wel een langdurig en intensief traject en om daar inzicht in te krijgen verwijs ik naar de bijlage met de samenvatting van het verzoek, opsomming van enige wetenschappelijke projecten en antwoorden in 1e en 2e aanleg van de Europese Commissie (EC). Zie: PETI laatste antwoord EC Nederlands 

HET RECHT VAN PETITIE IN EUROPA
Volgens artikel 227 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie en artikel 44 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, heeft iedere burger van de Unie het recht een verzoekschrift tot het Europees Parlement te richten. Het verzoek moet wel ontvankelijk zijn en gaan over een onderwerp dat tot de werkterreinen van de Unie behoort en dat de verzoeker rechtstreeks aangaat. Verzoekschriften dienen te worden opgesteld in een van de officiële talen van de EU en gericht aan de voorzitter van de Commissie Verzoekschriften. Indiening kan op twee manieren namelijk aan het adres van het secretariaat PETI Wiertzstraat 60, 1047 Brussel BELGIË dan wel via het elektronisch internetportaal voor verzoekschriften https://petiport.secure.europarl.europa.eu/petitions/nl/home Nadat een verzoek ontvankelijk is verklaard volgt een intensief democratisch traject.

MIJN PETITIE ONTVANKELIJK VERKLAARD
‘Op 17 december 2018 is het verzoekschrift nr. 0869/2018, ingediend door J.S. (Nederlandse nationaliteit), over de recente ontwikkelingen in verband met placentaonderzoek ontvankelijk verklaard’ (citaat uit bevestiging). Ik had het verzoek onderbouwd met een groot aantal bijlagen, waarin ik beargumenteerde dat het over een onderwerp ging dat tot de werkterreinen van de EU behoort en waarom het onderwerp mij als burger persoonlijk aangaat. De onderbouwing is niet bijgevoegd, aangezien dat deze publicatie te omvangrijk zou maken.

SAMENVATTING VERZOEKSCHRIFT

‘Indiener volgt van nabij de mogelijke invloed van placentagebreken op de verdere ontwikkeling van het ongeboren kind, zoals psychische aandoeningen en andere onomkeerbare ziekten. Hij heeft deze interesse ontwikkeld vanuit zijn eigen persoonlijke ervaringen en is ervaringsdeskundige in placentaonderzoek geworden. Hij vermeldt dat bijzonder relevant onderzoek in de VS geleid heeft tot opmerkelijke conclusies en hij moedigt de EU en de lidstaten aan om dergelijk onderzoek te steunen en de in de VS bereikte resultaten in Europa in aanmerking te nemen, aangezien dit tot betere prenatale zorg kan leiden en nutteloos menselijk lijden kan voorkomen. Hij vindt dat de EU het onderzoek beter moet coördineren’ (citaat zie link hierboven onder CONCLUSIE).

Zie ook mijn eerdere publicatie over de petitie: https://www.jaapspaans.nl/persbericht-nieuwe-fase-petitie-jaap-spaans-over-placenta-onderzoek-aan-europarlement/

HET PETITIETRAJECT CHRONOLOGISCH (ZIE OOK DE BIJLAGE AAN SLOT 2E ALINEA)

27/9/2018    : Verzoekschrift ingediend bij de Commissie Verzoekschriften
17/12/2018 :  Verzoekschrift ontvankelijk verklaard
28/02/2019 : Commissie stuurt verzoekschrift door naar de parlementaire Commissies Milieubeheer, Volksgezondheid en Voedselveiligheid EN Industrie, Onderzoek en Energie. Tevens verzoekt de Commissie Verzoekschriften de Europese Commissie (EC) een vooronderzoek naar de verschillende aspecten van het probleem in te stellen.
8/3/2019     :  Antwoord EC. De Commissie erkent het belang van onderzoek naar de gezondheid van de placenta en de gevolgen daarvan voor de toekomstige ontwikkeling van het kind. Vervolgens worden 4 projecten beschreven van placenta-onderzoek in Europa. Zie bijlage onder 3 Antwoord van de Commissie. Het door het Erasmus UMC Rotterdam uitgevoerde project EMBRYOandLATERHEALTH gaat uit van de hypothese dat schadelijke blootstelling vóór of zeer vroeg in de zwangerschap gevolgen heeft voor de ontwikkeling van het embryo en de placenta, een blijvende invloed heeft op de cardiovasculaire en metabole ontwikkeling, en zowel ongunstige uitkomsten oplevert bij de geboorte als cardiovasculaire en metabole stoornissen en ziekten op latere leeftijd in de hand werkt.
10/4/2019    : Bericht van de Commissie Verzoekschriften dat zij de petitie voortzet (verderzet).
21/4/2019     : Reactie van mij op voorgaande mededeling
11/9/2019     :Mededeling secretariaat Commissie Verzoekschriften dat het verzoekschrift zal worden behandeld op de vergadering van de Commissie Verzoekschriften op 03.10.2019 in Brussel. Het zal rond 10:50 worden besproken. Wegens omstandigheden kon ik helaas niet aanwezig zijn in Brussel.
3/10/2019     : Link naar video van de bijeenkomst. Een lid van het Europarlement verzocht de petitie aan te houden (zie video minuut 10.18 – 10.23: https://www.europarl.europa.eu/ep-live/en/committees/video?event=20191003-0900-COMMITTEE-PETI
26/6/2020     : Aanvullende antwoord (in 2e aanleg) van de EC (Zie bijlage onder 5).
28/6/2020     : Mail aan het PETI secretariaat van de Commissie Verzoekschriften waarin ik mijn dank uitspreek voor de zorgvuldigde wijze waarop mijn petitie door het Europarlement en de Eureopese Commissie is behandeld en afgewikkeld. Tevens een korte samenvatting van aspecten betreffende de placenta die voor mij belangrijk zijn gelet op de reden om de petitie in te dienen. Ik ben tevreden met het resultaat. Bij voorkeur had ik gezien dat er een Europees Placenta Project zou zijn opgestart vergelijkbaar met het Human Placenta Project in de VS (zie logo). Voor mij echter geen reden daarop nader aan te dringen en ik heb de Commissie Verzoekschriften aangegeven dat ik geen bezwaar heb tegen afsluiting van de petitie.

AFSLUITENDE MAIL
Aan: PETI Secretariaat van het Europees Parlement in Brussel. Datum 26/6/2020
Onderwerpen: mijn petitie 0869/2018 over placenta onderzoek, dankwoord en afsluiting

Geachte heren/dames,
Dank voor de toezending van uw mail van 26 juni 2020 met de Nederlandstalige versie van het antwoord in 2e aanleg van de Europese Commissie (EC) n.a.v. mijn petitie. Nadat de petitie ontvankelijk werd verklaard op 17 december 2018, volgde een uitgebreid en langdurig democratisch traject, dat door PETI, de EC en het Europarlement zeer zorgvuldig is afgewikkeld. Ik dank u dan ook voor uw inzet en effectieve communicatie. Deze mail hoeft u niet te beschouwen als een aanvullende opmerking om de petitie voort te zetten. Ik ben zeer tevreden met het resultaat en het feit dat het onderwerp op de agenda is geplaatst en ga ermee akkoord dat u de Commissie Verzoekschriften vraagt de petitie af te sluiten. Ik heb wel voor mijzelf een beknopt overzicht opgesteld met enige conclusies uit de correspondentie, waaruit blijkt hoe belangrijk placenta onderzoek is in relatie tot prenatale en neonatale zorg en de latere ontwikkeling. Zie hieronder.
Met hartelijke groet, Jaap Spaans, Hoogeveen Holland
Korte opsomming 4 projecten betreffende placenta onderzoek.
— De EC (zie antwoord EC van 8/3/2019) erkent het belang van onderzoek naar de gezondheid van de placenta en de mogelijke invloed van onvolkomenheden van de placenta op de verdere ontwikkeling van het ongeboren kind, zoals psychische aandoeningen en andere ziekten. Zowel in Horizon Europa als Horizon Europa 2020-2024 is er ruimschoots aandacht voor onderzoek en internationale samenwerking. In het 1e antwoord van de EC worden 4 concrete projecten opgesomd n.l.:
*het project AIR-NB: heeft tot doel het effect van prenatale blootstelling aan stedelijke luchtverontreiniging op de structuur en functie van de hersenen vóór en na de bevalling te evalueren (Barcelona).
** het project EMBRYOandLATERHEALTH: gaat uit van de hypothese dat schadelijke blootstelling vóór of zeer vroeg in de zwangerschap gevolgen heeft voor de ontwikkeling van het embryo en de placenta, een blijvende invloed heeft op de cardiovasculaire en metabole ontwikkeling, en zowel ongunstige uitkomsten oplevert bij de geboorte als cardiovasculaire en metabole stoornissen en ziekten op latere leeftijd in de hand werkt. (Erasmus UMC Rotterdam).
***Het project iPLACENTA : Gericht op internationale samenwerking binnen de EU hericht op opleidingen. (Universiteit Dundee).
**** Doel van het onderzoeksproject PlaEndo: te bepalen wat de aard en de bredere biologische betekenis is van de endocriene functie van de placenta bij het aanpassen van het lichaam van de zwangere moeder om de groei van de foetus te ondersteunen. Bijzondere aandacht gaat uit naar het metabolisme van de moeder. (Universiteit Cambridge)