Auteur: admin

Een aantal recente ontwikkelingen binnen de GGZ bepaalt mij bij dit onderwerp. De politie maakte op 25 augustus 2023 bekend dat zij stopt met gebruik van algoritmes, die voorspellen wie gewelddadig wordt. Er zijn twijfels of het zogeheten Risicotaxatie Instrument Geweld nut heeft. Het algoritmesysteem dat sinds 2014 in gebruik is, keek onder andere naar iemands geslacht, leeftijd en strafblad om te beoordelen wie mogelijk gewelddadig zou kunnen worden. Degenen die uit het programma naar voren kwamen, kregen te horen dat ze een ‘veiligheidsrisicosubject’ waren. Ze zouden vaker gecontroleerd worden en waren verplicht om daaraan mee te werken. Slechts 5 dagen later maakte het Nederlands Juristenblad bekend dat een gelegenheidscoalitie ‘Vertrouwen in de GGZ’ op 5 september 2023, tijdens een publieksbijeenkomst in Amsterdam, het voornemen van een rechtszaak tegen de NZa wil lanceren (1). Het is opmerkelijk en tegenstrijdig, dat de ene overheidsorganisatie stopt met een systeem van persoonsregistratie en een andere overheidsorganisatie dezelfde week aangeeft zo’n ingrijpend systeem juist te willen introduceren. De reden voor de beoogde rechtszaak van de groep psychiaters, psychologen en cliënten in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) is nieuwe regelgeving van de NZa. Psychiaters beschuldigen de toezichthouder van ‘ongerichte surveillance’ van patiënten. In de nieuwe regelgeving worden psychiaters en psychologen verplicht om zeer indringende privacygevoelige vragenlijsten over de mentale en sociale problemen van hun cliënten, op persoonsniveau aan de NZa te leveren. Bij weigering dreigt een boete. De NZa eist deze informatie op voor haar ‘zorgprestatiemodel’‘ via zogenaamde Honos+lijsten, waarbij de resultaten van alle vragenlijsten worden verwerkt onder andere via algoritmes. Door de scores van verschillende behandelingen en patiënten onderling te vergelijken, wil de NZa voorspellen welke problematiek en welke behandelingen meer tijd kosten dan anderen. Daardoor zou de hulpverlening kunnen worden verbeterd en de wachtlijsten in de GGZ korter worden. Het vakblad Medisch Contact publiceerde al op 14 februari 2023 over dit beladen onderwerp.  Laat het duidelijk zijn dat het hier om zeer gevoelige informatie gaat van 800.000 veelal kwetsbare cliënten (2). Eerder schreef ik op deze website over het spanningsveld dat kan optreden tussen privacybescherming en handhaving bij de toepassing van dwangwetgeving in de zorg dan wel toepassing van regels.

Foto parlementsgebouwen Jaap Spaans. Diverse parlementaire enquêtes hebben het afgelopen decennium uitgewezen, dat de overheid geen gemakkelijke taak heeft bij het hanteren van het spanningsveld tussen handhaving/regelgeving en privacybescherming. 

Van Gogh

Ik werd deze zomer ook bij het onderwerp GGZ bepaald, omdat 2023 in Drenthe Van Gogh jaar is en september Van Gogh maand. Op 11 september 1883 stapte Van Gogh in Hoogeveen uit de trein en legde in deze provincie landelijke taferelen vast. De link met GGZ-diagnostiek is dat wetenschappers, 140 jaar na dato de bij Van Gogh vastgestelde GGZ-diagnose opnieuw hebben beoordeeld. Zie daarvoor de publicatie op deze site waaronder ook de bronnen zijn opgenomen. Zie recente publicatie daarover: –2023: VAN GOGH JAAR IN HOOGEVEEN | Jaap Spaans

Diagnostiek in beweging

Dat de GGZ volop in beweging is lijdt geen twijfel. De signalen uit de samenleving tonen dat aan. Deze ontwikkeling is inherent aan de sterk toegenomen onrust, spanning en mentale druk in de samenleving met als gevolg een groeiende vraag naar jeugdzorg en GGZ-expertise. Komende jaren hoop ik DV naast de regelmatige publicaties over maatschappelijke onderwerpen, ook artikelen te plaatsen over GGZ-diagnoses die in het verleden tijdgebonden waren en nu door deskundigen als controversieel worden beschouwd. Daaraan gerelateerde onderwerpen zijn nu ook de snelle digitalisering van de samenleving, het gebruik van algoritmes in de zorg, de genetische revolutie die een ander licht werpt op de GGZ-diagnostiek, betrouwbaarheid van verklaringen en herinneringen etc. Binnen die context besteed ik ook aandacht aan de affaire Buikhuisen. Deze hoogleraar criminologie werd gehoond vanwege zijn visie op de biologische oorzaken van psychische stoornissen en daarvoor zelfs ontslagen. Hij week gedesillusioneerd uit naar het buitenland. Decennia later volgde eerherstel. Ik ben geen professional.  Gezien mijn achtergrond bij de politie en een departementale inspectiedienst, deed ik op basis van bronnenonderzoek en praktijkervaring kennis op en schreef ik diverse publicaties en boeken over het onderwerp. Ik zal daaruit in toekomstige publicaties citeren en parafraseren, maar kan helaas vanwege copyright van foto’s de publicaties niet integraal op deze website plaatsen. Zie ook mijn bijdrage aan de Justitiekrant van 1999 HANDHAVING Mijn Bijdrage JUSTITIEKRANT 1999

Bronnen

1. Hart van Nederland 25/8/2023 ‘Politie stopt met algoritme dat voorspelt wie gewelddadig wordt’. Tevens het Nederlands Juristenblad van 31 augustus 2023 ‘Rechtszaak tegen NZa over databank profielen GGZ-cliënten’.
2. NOS Nieuws 25/8/2023: ‘Psychiaters beschuldigen toezichthouder van ‘ongerichte surveillance’ van patiënten’.

Politie stopt met algoritme dat voorspelt wie gewelddadig wordt | Hart van Nederland

Psychiaters beschuldigen toezichthouder van ‘ongerichte surveillance’ van patiënten (nos.nl)

Oproep aan zorgautoriteit: verzamel geen gegevens uit ggz | Geld | Telegraaf.nl

njb.nl/nieuws/rechtszaak-tegen-nza-over-databank-profielen-ggz-cliënten/

Vertrouwen in de GGZ

Een greep uit publicaties van mij over deze onderwerpen:

–In de hersenscan voor een sollicitatie. De Oogst, oktober 2007. –Een kijkje in het hoofd van de delinquent. De Oogst, december 2006. –Woede en zelfbeheersing. De Oogst, april 2004. –Is ons brein voorspelbaar?  Het Zoeklicht, 90e jaargang nr. 17. Zie voor meer publicaties ook de pagina Boeken en Publicaties op deze website. .

De zomer van 2023 gaat de boeken in als de zomer van de natuurrampen. Bosbranden, overstromingen en stormen teisteren enorme natuurgebieden in Canada en de VS, Aziatische en Europese landen. In het RTL Nieuws van 6 augustus 2023 vertolkte een aangeslagen en geëmotioneerde inwoner van Kosovo zijn emoties en gevoelens over de overstromingen die zijn land zo hard troffen en sprak de volgende woorden: De natuur verzet zich tegen alles wat we haar aandoen’. Soms raakt een uitspraak van een gewone, door leed getroffen burger die diep uit zijn ‘hart’ komt, je meer dan de diarree aan rapporten en onderzoeken van deskundigen. De man vertegenwoordigt de miljoenen en wellicht miljarden mensen op onze planeet, die hetzelfde denken maar onvoldoende worden gehoord. De talrijke rapporten en onderzoeksresultaten van een doorgaans welgestelde en over consumerende intellectuele bovenlaag van de bevolking, worden onvoldoende gelezen en opgenomen door het grote publiek dat vaak moeite heeft de informatiegolf te verwerken. Het is inmiddels een mondiaal probleem. In de communicatieleer is het bekend dat teveel informatie contraproductief kan werken en dan niet bijdraagt aan een gedragsverandering. Centraal onderwerp in de milieu- en klimaatdiscussie moet zijn het beteugelen van onrecht, hebzucht en egoïsme. Een brede gedragsverandering is  noodzakelijk om de aarde van de ondergang te redden. Een probleem dat ieder mens aan gaat maar in het bijzonder de verantwoordelijkheid is van politici, beleidsmakers, journalisten, opinieleiders, machthebbers en andere invloedrijke personen. Afgelopen week vond in Rio de Janeiro het regionale overleg plaats over de toekomst van het Amazonegebied, ook wel omschreven als de ‘longen van de Aarde’. Doel was het voorkomen van verdere ontbossing en houtkap en het treffen van maatregelen om vervuiling en schade door onder andere mijnbouw te voorkomen. Het belang van ingrijpende maatregelen werd breed onderkend. Helaas stonden belangentegenstellingen een slotverklaring om de ontbossing in 2030 te beëindigen in de weg. 

Foto aardbol Jaap Spaans. Gemaakt in het Biochron van het middels verdwenen Noorderdierenpark te Emmen

Waarschuwingen werden genegeerd

De verwoestende ervaringen van de afgelopen zomer tonen keihard aan dat de milieu- en klimaatproblematiek niet kan worden genegeerd. Aan de vele waarschuwende rapporten en onderzoeksresultaten kunnen nu ervaringen van miljarden mensen worden toegevoegd. De schrik zit er dan ook goed in merk ik aan reacties die ik krijg. Steeds meer mensen maken zich zorgen over de toekomst en vooral veel jongeren. Een goede kennis in Canada mailde mij dat er een gebied van driemaal de omvang van Nederland is verbrand. Overstromingen zoals die plaats vonden in Kosovo, Oostenrijk en Noorwegen zouden desastreus zijn voor een klein en laag gelegen rivierenland als Nederland. Hoe dan ook zullen we de oorzaken van klimaatverandering moeten aanpakken. Evenals bij de scherpe coronadiscussie het geval was, leidt de discussie over klimaat en milieu tot onbegrip, scheuring en  en radicalisering.  Mondiaal verwijten de armere landen de rijke dat zij de gevolgen en de lasten moeten dragen voor de welvaart en soms excessieve consumptiedrift van de rijke landen. Dit immense probleem kan alleen worden opgelost door een soberder levensstijl, oftewel consuminderen in plaats van consume(e)ren. Het vereist wijsheid en inzicht van iedereen. Versobering kan immers grote maatschappelijke gevolgen hebben zoals meer werkloosheid, minder mobiliteit etc. Tijdens de Klimaattop van de VN in het Schotse Glasgow in 2021, opende premier Boris Johnson de bijeenkomst met de woorden ‘Het is 1 minuut voor twaalf’.  In de periode erna volgde toch weer de onmacht om ingrijpende maatregelen te nemen. Het jaar 2023 beschouw ik als een wake-up call voor de mensheid. In 1992 was er in Rio de Janeiro de wereldmilieuconferentie van de VN. Professor Meadows van de gezaghebbende Club van Rome, waarschuwde voor de catastrofe die de mensheid zal treffen bij ongewijzigd beleid. Angstig geworden door waarschuwingen van enige Westerse landen dat grootschalige versobering zou leiden tot ongekende sociale onrust, massale werkloosheid, straatterreur en andere vormen van overlevingscriminaliteit, werden de goede voornemens niet in de praktijk gebracht.  Waarschuwingen werden genegeerd. De zomer van 2023 heeft nu duidelijk gemaakt dat haast geboden is. Op grond van mijn levensovertuiging schreef ik een publicatie over Rio voor een inmiddels opgeheven christelijk maandblad. Zie:  WebsitePublicatiesMilieu2017      Foto rechts Jaap Spaans: Hoe kunnen we overconsumptie in goede banen leiden?

In een volgende publicatie dit najaar ga ik dieper in op de vijf mondiale basisvariabelen, die ten grondslag liggen aan de geschetste problemen en met de dag actueler worden 

Het toonaangevende vakblad voor juristen ‘Nederlands Juristenblad’ plaatste mijn casus op 7 juli 2023 in het blad en in de week van verschijning tevens op de website zie: njb.nl/blogs/crisissituatie-in-een-wooncomplex-met-sociale-huurwoningen-voor-senioren/

Zie ook de publicatie hierover van 16/7/23 op Regionieuws Hoogeveen Jaap Spaans beschrijft een trieste situatie rond de Wet zorg en dwang – Regionieuws Hoogeveen

In 2020 werd nieuwe dwangwetgeving ingevoerd. De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten (Wzd), kwamen in de plaats van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen. De Wzd is bedoeld voor situaties waarin gedwongen opname van burgers met een psychogeriatrische aandoening of verstandelijke handicap moet worden overwegen. Hun grondrechten zijn gelet op hun kwetsbaarheid gewaarborgd. De Wvggz geldt bijvoorbeeld voor verwarde personen waarop de Wzd niet van toepassing is. Helaas bleek de wetgeving in de praktijk onuitvoerbaar. Daarom werd een evaluatie opgesteld door ZonMw . Deze organisatie bekijkt in opdracht van onder andere de overheid voor welke vraagstukken we staan binnen de gezondheidszorg, zowel nationaal als internationaal.  Zo kunnen kennis en middelen gebundeld worden om deze vraagstukken op te lossen. De 340 pagina’s tellende evaluatie over de dwangwetgeving is complex voor non-professionals. Het verdient daarom aanbeveling in ieder geval de samenvatting door te nemen.  Een van de algemene conclusies in de evaluatie is dat ‘De implementatie van de Wvggz en Wzd op gang is gekomen, maar op tal van punten nog moeizaam verloopt, zeker waar het gaat om de Wzd. Evaluatie te vinden via de volgende link  Eerste evaluatie Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg en Wet zorg en dwang, deel 2 | Rapport | Rijksoverheid.nl

De minister voor Langdurige Zorg en Sport geeft in haar Kamerbrief over aanbieding van het eindrapport aan, dat er knelpunten zijn bij de uitvoering van deze dwangwetgeving. Volgens haar is de wetgeving complex en de implementatie mislukt. Veldinformatie wordt belangrijk gevonden. Dat was voor mij reden om een casus op te stellen die nog voor de zomer op deze website verschijnt als onderdeel van deze publicatie. Maatschappelijke factoren als de toenemende vergrijzing, het tekort aan woningen en de introductie van het Integraal Zorg Akkoord (IZA) spelen daarbij een belangrijke rol. Beleidsdoelstelling is om het  aantal plaatsen in verzorgingshuizen niet meer uit te breiden en langer zelfstandig blijven wonen voor ouderen en mensen met een beperking. 

De digitalisering van het betaalverkeer voltrekt zich in een hoog tempo. Velen zijn er euforisch over en willen af van contant betalen. Anderen met name kwetsbare groepen in de samenleving, ondervinden er in de praktijk problemen mee. Ook praktische argumenten spelen mee, bijvoorbeeld de chaos die kan ontstaan bij stroomstoringen of cybercrime. In de meeste supermarkten wordt het gebruik van scankassa’s gestimuleerd en het aantal kassa’s waar ook contant wordt afgerekend verminderd, wat gebruik moet ontmoedigen. Bij gebruik van scankassa’s moet je als klant eerst akkoord gaan met de voorwaarden of huisregels, waarin is opgenomen dat bij niet gescande boodschappen aangifte wegens diefstal kan worden gedaan. Klanten worden in diverse supermarkten tevens gewaarschuwd dat bij diefstal, naast een aangifte, ook door het eisen van een boete wordt afgerekend met windeldieven. Grote vraag is wat diefstal is in juridische zin? Laat ik voorop stellen dat winkeldiefstal moet worden aangepakt. Maar wat als er sprake is van een fout, slordigheid of niet goed functionerende scanapparatuur?

Diefstal is onder artikel 310 opgenomen in het Wetboek van Strafrecht en luidt als volgt:

 Hij die enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort wegneemt, met het oogmerk om het zich wederrechtelijk toe te eigenen, wordt, als schuldig aan diefstal, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie.

De onderstreepte delen zijn de elementen van het strafbare feit diefstal en dienen tot uitdrukking te komen in een aangifte dan wel proces-verbaal van de politie voor beoordeling door het Openbaar Ministerie dat beslist over sepot dan wel vervolging van een verdachte. Ook de rechter zal tijdens een zitting toetsen op de elementen van het strafbare feit. Er mag geen element ontbreken. Als bijvoorbeeld de opzet om te stelen (oogmerk) ontbreekt is het geen diefstal. Logisch dat een politieagent of opsporingsambtenaar zal trachten de bewijslast rond te krijgen. De verklaring die een verdachte aflegt is daarbij van groot belang en dat wordt onderschat. Een verklaring moet volgens de wet in vrijheid worden afgelegd. Heb je opzettelijk iets gestolen of was dat niet het geval? Dat geldt ook voor gebruik van de scanner op grond van huisregels of voorwaarden voor gebruik. Er wordt toegegeven dat de zelfscan niet altijd foutloos werkt, bijvoorbeeld door storingen aan de handterminal. Dat behoort te worden gemeld door de klant. Bij vermoeden van misbruik kan aangifte worden gedaan van diefstal en kunnen maatregelen plaats vinden zoals een geldboete, tijdelijke ontzegging van de winkel en bij recidive nog strengere sancties.

Consumentenmisleiding

Toch doet zich een merkwaardige tegenstelling voor, met name in veel supermarkten.  Van diefstal is geen sprake bij de  ondernemer die verantwoordelijk is voor fouten in het computersysteem, waardoor de klant teveel wordt berekend. Op 25 april 2023 stelde de Consumentenbond na onderzoek vast dat  supermarkten nog steeds fouten maken in kassabonnen. Drie supermarkten worden bij naam vermeld.  Supermarkten aansprakelijk voor foute kassabonnen | Consumentenbond De bond wil de ondernemers nu aansprakelijk stellen daarvoor en dat lijkt mij volkomen terecht. Ik begrijp tegelijk dat dit een administratieve rompslomp oproept en bij strafbaarstelling een stroom aan aangiftes. Daar staat tegenover dat de ondernemers dit ook wel zelf ten dele  oproepen door het assertief met posters wijzen op hun repressieve mogelijkheden als er sprake is van winkeldiefstal.

Tien jaar geleden in augustus 2013 zond ik een petitie (verzoek) aan de Tweede Kamer om onderzoek te doen naar een eventuele strafbaarstelling van consumentenmisleiding door de detailhandel/supermarktbranche. Ik schreef tevens een brief aan een supermarktketen met bewijs van gemaakte fouten. Het is er helaas nooit van gekomen. 2e Kamer petitie Consumentenmisleiding _20230511_0001 Nu er een sterke toename is van armoede en schuldsaneringen hoop ik dat het de Consumentenbond lukt dit te verwezenlijken.  

8 juni 2023: Update van de toestand in de wereld

–Extreme bosbranden teisteren  oostkust VS en Canada

Het gebied wordt geteisterd door enorme rookwolken waar tientallen miljoenen mensen last van hebben en gezondheidsklachten. Voor die dichtbevolkte regio hebben de overheden waarschuwingen afgegeven in verband met de verslechterde luchtkwaliteit. In de provincie Quebec , waar ik in de jaren zestig heb gewoond, woeden ongeveer 160 bosbranden.  Belangrijke vraag is wat de oorzaken zijn. Is het alleen de droogte,  is er een relatie met de klimaatcrisis of kan er opzet in het spel zijn. Bron: NOS nieuws, 7/6/2023.

–Zorgen over de financiële toestand gezinnen sterk toegenomen. 

In een jaar tijd is het aantal mensen dat zich zorgen maakt over hun financiële toestand sterk toegenomen. Bron CBS. De sterk gestegen inflatie en kosten van levensonderhoud spelen daarbij een belangrijke rol. Dergelijke berichten sluiten aan bij mijn visie op de toestand in de wereld. Geopolitieke spanningen zoals de oorlog  in Oekraïne werken door in de situatie in andere delen van de wereld. Het toont ook de kwetsbaarheid van ons land dat zich in een overgangsfase bevindt en het vertrouwen in de overheid afneemt. De damwand die deze week werd opgeblazen leidt tot verdere onzekerheid rond de gevolgen van deze oorlog. Bron: MSN nieuws.

Oorspronkelijke bericht: PASEN  2023. Omringd door een kleurrijke Nederlandse bloemenpracht zegent de paus op het Sint Pietersplein de wereld met het uitspreken van de zegen Urbi et Orbi. Nederland heeft net de Passion achter de rug waarin bekende Nederlandse artiesten, zangers en zangeressen, cabaretiers, gelovigen en ongelovigen Nederland wijzen op het Evangelie. Politici, VIP’s en anderen doen dat op hun eigen wijze door een jaarlijks bezoek aan de Mattheus Passion. 

We leven in een mooi land en behoren sociaal en materieel tot de bevoorrechten op deze planeet. Maar hoe lang nog vraag ik mij af. Want de wereld en de mensheid die de planeet bewoont zijn volop in beweging. Om een antwoord te vinden op de vraag ‘Hoe is de toestand in de wereld?’ onderzoek ik enige bronnen waaronder columns/ filmpjes van de in de jaren tachtig en negentig bekende rechts-liberale journalist mr. G.B.J. Hiltermann. Ik begon met het bekijken van een filmpje van 2 april 1983 waarin Hiltermann 40 jaar geleden terugblikt op het Paasweekeind van dat jaar. Bekijk het filmpje, vergelijk en stel met mij vast dat de geschiedenis zich herhaalt. G.B.J. Hiltermann – Toestand in de Wereld 02 – 04 – 1983 – YouTube. Hiltermann’s column zette mij aan het denken over de toestand in de wereld en de toekomst.  

Zomaar een greep uit het nieuwsaanbod rond Pasen 2023

Ik scroll enige weken over het internet en volg intensief het landelijke en mondiale nieuws. Ik krijg een golf van nationale en internationale hoofdpijndossiers over mij uitgestort, die je als mens niet onberoerd laat.

–Er dreigde een bankencrisis nadat bankklanten in de VS  massaal hun geld ophaalden. In een aantal westerse landen moesten overheden ingrijpen om een crisis te voorkomen. Banken in ons land maken enorme winsten door de gestegen rentetarieven. De rente voor spaarders blijft daarbij ver achter, zodat de winsten naar de aandeelhouders gaan.

–Op initiatief van China werd de verstoorde band tussen Saoedi-Arabië en Iran hersteld. China wil meer macht in het olierijke maar ook explosieve Midden-Oosten ten koste van de rol van de VS.

–Demonstraties en rellen in Israël leiden tot een veiligheidscrisis in het land die zomaar kan overwaaien naar de regio.

–De oorlog in Oekraïne en geopolitieke spanningen elders  in de wereld, hebben een nieuwe, miljarden kostende wapenwedloop veroorzaakt. Voor het eerst na de Koude Oorlog wordt de inzet van (tactische) kernwapens weer als strategische mogelijkheid genoemd. Hybride oorlogsvoering waarbij gebruik wordt gemaakt van cybertechnologie, ondermijning van een samenleving door aanvallen op kwetsbare infrastructuur en manipulatie van vluchtelingenstromen vormen een groeiend probleem.

–Honderdduizenden vluchtelingen In Noord-Afrika en Syrië staan klaar voor een oversteek naar Europa dat worstelt met een snel groeiende migratiecrisis. De instroom is te groot en daarnaast lukt het maar niet met de eerlijke verdeling van asielzoekers over de EU-lidstaten. De rijke olielanden die economisch enorm profiteren van de gestegen energieprijzen, dragen onvoldoende bij aan het oplossen van de migratiecrisis en hulp aan geloofsgenoten o.a. uit Syrië, Tunesië en Libië. 

–Tijdens de bekerfinale tussen Feyenoord en Ajax op 5 april zijn er buiten het stadion schokkende antisemitische spreekkoren zoals ‘Hamas Hamas alle Joden aan het gas’. Het Openbaar Ministerie stelt een onderzoek in.

–Klimaatverandering en het stikstofdossier domineren hier de maatschappelijke en politieke discussie. De grote verkiezingswinst van de BoerBurgerBeweging (BBB) zal grote gevolgen hebben voor de politieke verhoudingen in ons land/  

–Nederland zal het komende decennium worden geconfronteerd met een watertekort. Er is veel watervervuiling. Jaarlijks komt er via urine en ontlasting 190.000 kilo medicijnen in het oppervlaktewater. De website Overheid.nl  meldt dat als gevolg daarvan pijnstillers het weefsel van vissen beschadigen; anticonceptiemiddelen zorgen voor geslachtsverandering bij vissen; en antipsychotica  het gedrag van kleine waterkreeftjes en vissen kunnen veranderen. Medicijnresten in water | Medicijnen | Rijksoverheid.nl

–Er dreigt in ons land opnieuw woningnood. Doelstellingen voor woningbouw kunnen niet worden gehaald. Vooral jongeren en starters zijn er de dupe van en zien dat het steeds moeilijker wordt om een zelfstandig bestaan op te bouwen.

–De Publieke Omroep zendt vanaf maart de Nederlands-Vlaamse serie  Arcadia uit. Deze fictieserie draait om een samenleving in de nabije toekomst. Het lot van burgers wordt bepaald door hun persoonlijke burgerscore. ‘Je krijgt wat je verdient’. Na een aantal uitzendingen te hebben gevolgd, durf ik te stellen dat het begrip ‘fictie’ kan worden vervangen door ‘realisme’. In een groeiend aantal landen zijn sociale surveillancesystemen operationeel op basis onder andere van biometrische gezichtsherkenning en algoritmes die ook functioneren op basis van scores, ook wel aangeduid als risicotaxaties. Bron: De Volkskrant, 27 november 2019 ‘Opgepakt op last van de computer’. Remco Andersen.

–Koningin Maxima wordt door het Ministerie van Financiën opgeroepen zich meer op de vlakte te houden over de eventuele invoering van de digitale euro. Zonder twijfel goedbedoeld, want de koningin ziet daarin mogelijkheden voor minder draagkrachtigen om toegang te krijgen tot financiële diensten. Critici zijn daarentegen van mening dat de nadelen van te ver doorgevoerde digitalisering worden onderbelicht. Bron: Algemeen Dagblad voorpagina, 13 april 2023. Veel burgers hechten nog aan contant geld. Foto: Jaap Spaans

–De Rabobank publiceerde op 14 maart dit jaar een rapport over de stemming onder Nederlanders. De meesten zijn negatief gestemd over de richting die Nederland opgaat. Dit sentiment is het meest negatief in Drenthe en Zeeland en negatiever op het platteland dan in de stad (citaat). Volgens het onderzoek ervaren vooral mensen zonder vaste baan en mensen met een gezondheidsbeperking over het algemeen minder brede welvaart en zijn bovendien negatiever gestemd over de richting die Nederland opgaat. Voor het onderzoek is een enquête afgenomen onder meer dan tienduizend Nederlanders van achttien jaar en ouder. Slechts 1 procent van de Nederlanders gaf aan dat het duidelijk de goede kant opgaat. Bron: : Veronderstelde welvaartskloof tussen stad en platteland geen verklaring voor negatieve sentimenten – Rabobank

WAS ER DAN GEEN POSITIEF NIEUWS TE MELDEN? JAZEKER! TOERISTISCHE TREKPLEISTER DE KEUKENHOF STAAT IN VOLLE BLOEI EN HET VOORJAAR KOMT ERAAN. DE INFLATIE ZAKT WEER WAT. CORONA IS INMIDDELS BEHEERSBAAR GEWORDEN. DE NEDERLANDSE ECONOMIE DRAAIT NOG GOED. MAAR BOVENAL WE LEVEN IN EEN VRIJ LAND, EEN DEMOCRATISCHE RECHTSSTAAT MET FUNDAMENTELE BURGERRECHTEN

Op dinsdag 11 september 1883, 140 jaar geleden, arriveerde Vincent van Gogh (1853-1890) , berooid en aangeslagen door liefdesverdriet, vanuit Den Haag op het station van Hoogeveen. Op  donderdag 30 maart 2023 de geboortedag van Vincent, werd dit herdacht door een bijeenkomst op het station van Hoogeveen en de onthulling van een prachtige muurschildering op een gebouw in het centrum van Hoogeveen. 2023 is uitgeroepen tot het Jaar van Van Gogh.  Hij verbleef enkele weken in Hoogeveen en trok vervolgens naar Nieuw- Amsterdam/Veenoord. Hij was nog nooit in Drenthe geweest en kon alleen maar fantaseren over wat hij zou aantreffen. Zijn  belangstelling ging vooral  uit naar de veendorpen in Zuidoost Drenthe, het nog woeste landschap en de armoede onder veel landbouwarbeiders. Dagelijks wandelde hij vanuit zijn tijdelijke adres naar de plaatsen en onderwerpen die hij wilde schilderen, zoals begraafplaatsen. Het is de eerste tentoonstelling over zijn Drentse periode. In het museum bevindt zich het schilderij De Turfschuit uit 1883. Op verschillende plekken in de provincie worden activiteiten en routes georganiseerd. Bijzonder is de tentoonstelling ‘Op reis met Vincent’, die vanaf september 2023 zal worden gehouden in het Drents Museum. Velen in het hele land kijken ernaar uit en ondergetekende in het bijzonder. Het is een welkome maar vooral leerzame culturele afwisseling, na jaren van Corona en politieke hoofdpijndossiers die de samenleving domineren. Zijn leven en de prachtige schilderijen die hij schilderde zullen volop in de belangstelling staan. Ik kijk er dan ook reikhalzend naar uit en velen met mij (1) Foto muurschildering van De Strakke Hand: Jaap Spaans

Achtergronden

Vincent Van Gogh werd geboren in Zundert op 30 maart 1853. Zijn vader Theodorus wordt op 1 april 1849  aangesteld als predikant in Zundert. Hij trouwt hij met Anna Cornelia Carbentus. Hun kinderen Vincent, Anna, Theo, Lies, Wil en Cor worden allemaal in Zundert geboren. Na Zundert woont het gezin in Helvoirt, Etten en tenslotte in Nuenen. Vader Theodorus is lichamelijk niet heel sterk (vaak verkouden) en bovendien snel bezorgd als hij de onderlinge samenhang in zijn gezin in gevaar ziet komen. Zorgen heeft hij vooral over Vincent. Van diens latere roem heeft hij nooit kennis kunnen nemen. Aan zijn broer Theo schreef Van Gogh in juli 1882 “Pa en Moe zijn niet de menschen die mij begrijpen – noch in mijn fouten noch van een beteren kant – zij kunnen zich niet in mij indenken – met hun redeneeren leidt tot niets dan tot twist citaat.” (2 citaat) Geloof speelde daarbij een belangrijke rol.

Na een moeizaam en door ziekte geteisterd leven overleed Vincent van Gogh op 29 juli 1890 in Auvers-sur-Oise (Frankrijk). Wat mij persoonlijk fascineert en ontroert  in zijn leven zijn de mentale stoornis(sen) waaraan hij leed. In een tijd dat er niet de kwaliteit van zorg, diagnostiek en vervoer was die wij nu kennen. Ondanks tegenslagen, immens verdriet, lijden en de daarmee gepaard gaande prikkels en vermoeidheid maakte hij inspannende reizen naar vele bestemmingen. Gedreven en geïnspireerd als hij was, kon hij toch de energie opbrengen om de ervaringen en indrukken op zijn eigen wijze vast te leggen op het witte doek. Foto Jaap Spaans. Het huisje aan de Pesserstraat in Hoogeveen waar Van Gogh verbleef, met plaquette

 Mentale problemen

Dat Van Gogh leed aan een ernstige psychische aandoening is algemeen bekend. Zeer recent onderzoek geeft meer inzicht in het psychiatrische ziektebeeld van Vincent van Gogh. Aan de hand van gestructureerde diagnostische interviews onderzochten deskundigen alle mogelijke psychische problemen en ziektes van Vincent van Gogh op waarschijnlijkheid. Zo’n uitgebreid psychiatrisch onderzoek – op basis van zijn omvangrijke correspondentie en bestaande medische informatie – was nog niet eerder gedaan. Sommige theorieën worden bevestigd, andere ontkracht. Nieuw is dat de onderzoekers concluderen dat Vincent van Gogh, nadat hij zijn eigen linkeroor had afgesneden, waarschijnlijk tweemaal een alcoholonttrekkingsdelier heeft doorgemaakt. Het onderzoek, gecoördineerd door emeritus hoogleraar psychiatrie Willem Nolen van het UMCG, is gepubliceerd in het International Journal of Bipolar Disorders. Postuum een psychiatrisch​​​e diagnose. Bij Van Gogh zou sprake zijn geweest van een combinatie van meerdere psychiatrische stoornissen, oftewel comorbiditeit. Geen enkele van deze stoornissen kan echter met absolute zekerheid gesteld worden. Wel worden diverse vaak ge​​opperde theorieën als waarschijnlijk bevestigd. Vanaf jongvolwassenheid vermeldde hij in zijn brieven diverse symptomen passend bij een – waarschijnlijk bipolaire – stemmingsstoornis in combinatie met een – waarschijnlijk borderline – persoonlijkheidsstoornis. Dit verergerde door een alcoholverslaving in combinatie met ondervoeding. Dit leidde vervolgens, in combinatie met oplopende psychosociale spanningen (onder andere een conflict met zijn vriend en collega Paul Gauguin) tot een crisis, waarin hij op 23 december 1888 zijn oor afsneed. Een nieuwe theorie van de onderzoekers is dat Van Gogh daarna tweemaal een kortdurende psychose doormaakte, waarschijnlijk alcoholonttrekkingsdelieren omdat hij als gevolg van de ziekenhuisopname na het oorincident plotseling moest stoppen met het drinken van alcohol. Hierna verergerde zijn toestand verder en maakte hij enkele ernstige depressieve episodes door, waarvan tenminste één met psychotische kenmerken. ​Uiteindelijk lukte het hem niet meer blijvend te herstellen, wat waarschijnlijk leidde tot zijn zelfmoord in juli 1890 (3 met diverse citaten). Foto’s  Jaap Spaans. Plaquette vergroot. De schilder bezocht de begraafplaats in Hollandscheveld waar een herdenkingssteen staat.

Mijn reactie op de alinea hiervoor: In mijn omgeving werd ik geconfronteerd met psychisch lijden. Ondanks het leed dat naar voren komt in het onderzoek naar het psychiatrische ziektebeeld van de schilder, leert het tegelijk de levensles dat de diagnostiek vaak moeilijk is maar ook dat een psychiatrische aandoening, mits goed begeleid, kan leiden tot creativiteit en inventiviteit.

Foto’s Jaap Spaans: De schilder verbleef aan de Pesserstraat in Hoogeveen. Een plaquette op de woning herinnert eraan. 

 Bronnen

1. Erfgoedlocaties Van Gogh | Drenthe en Op reis met Vincent | Drents Museum
2. 1822-1885: Theodorus van Gogh (vader) | Van Gogh Brabant
3. Diverse citaten en bronnen uit de volgende publicaties: Nolen, W.A., van Meekeren, E., Voskuil, P. et al. New vision on the mental problems of Vincent van Gogh; results from a bottom-up approach using (semi-)structured diagnostic interviews. Int J Bipolar Disord 8, 30 (2020). https://doi.org/10.1186/s40345-020-00196-z.— New vision on the mental problems of Vincent van Gogh; results from a bottom-up approach using (semi-)structured diagnostic interviews | International Journal of Bipolar Disorders | Full Text (springeropen.com) —De psychiatrische ziektegeschiedenis van Vincent van Gogh | NTvGO —onderzoek geeft nieuw en meer volledig inzicht in psychiatrisch ziektebeeld Vincent van Gogh (umcg.nl)  UMCG: Vincent van Gogh kreeg psychoses door plotseling stoppen met alcohol  

 

Op dinsdag 18 april viert de Holland America Lijn het 150-jarig bestaan. De kiem voor de oprichting van de HAL werd gelegd tijdens de emigratiegolven vanuit Europa richting Noord Amerika. In de 150 jaren heeft de HAL letterlijk en figuurlijk stormen doorstaan en twee wereldoorlogen overleefd. De prijs was echter hoog. Alleen al tijdens de Tweede Wereldoorlog verloor de onderneming door oorlogsgeweld elf schepen en 264 werknemers, 10 procent van het totale personeelsbestand. Tijdens de Wederopbouw van Europa nam de emigratie naar andere werelddelen toe. De schade die aangericht was aan Rotterdam door de oorlog werd hersteld. De luchtvaart werd een grote concurrent en ook door de groeiende welvaart in Europa en terugloop van emigratie moesten de bakens worden verzet. In hoog tempo werd overgestapt naar de markt voor vakantiecruises in het wat luxere segment van die markt. Dat is een schot in de roos gebleken. Op 18 april wordt het jubileum gevierd met een ceremonie bij het voormalige hoofdkantoor in Rotterdam, het huidige Hotel New York.

Emigrant

Na een strenge selectie met medische keuring door de Canadese emigratiedienst emigreerde ik in 1966 als 18-jarige jongen naar Canada met ‘De Rijndam’ van de HAL. Het was een van de laatste overtochten voor emigranten per boot. Vliegtuigen namen het vervoer over. Ik heb goede herinneringen aan de tien dagen op het schip van de HAL. Ik groeide aan het begin van de Wederopbouw op in een eenvoudig gezin en voelde de luxe op het schip als een weldaad. Bij het ingaan van de Sint Lawrence riep de kapitein om dat er walvissen zwommen aan stuurboord. Een indrukwekkend moment dat ik nooit meer zal vergeten.

Foto’s Jaap Spaans: Wilhelminakade Rotterdam vanwaar de Rijndam vertrok naar Canada. Mijzelf op de Wilhelminakade voor de vertrekhal in de jaren tachtig. Gebouw van Lissone Lindeman in Den Haag, waar de reis naar Canada werd geboekt. Foto HAL. Aan de bar op de Rijndam.

 Bronnen:

–Boeken:’125 jaar Holland-Amerika Lijn 1873-1998′. G.J. De Boer. Uitgeverij De Alk BV, Alkmaar.– To All Our Chrildren. The Story Of The Postwar Dutch Immigration To Canada’. Albert van der Mey. Uitgave PAIDEIA PRESS. Jordan Station, Ontario Canada. Hoofdstuk 27 gaat over de Dutch Immigrant Ships. 

 –Dagbladen en Kranten. ‘Spits’ 3/1/2007 ‘Holland Amerika Lijn keert na 36 jaar terug naar Rotterdam’. De Telegraaf 8/4/2023 ”Holland America Line viert 150-jarig bestaan op bescheiden wijze’. ‘Op de woelige baren’. 

Het is goed om als schrijver zo nu en dan verantwoording af te leggen over wat je hebt geschreven. Vooral in deze tijd, waarin te pas en te onpas het begrip ‘complottheorie’ maatschappelijke discussies overstemt. Is er zorgvuldig geformuleerd en zijn er voldoende betrouwbare bronnen geraadpleegd? Begin 2002 werd mijn boek ‘Biometrische identificatie digitaal brandmerk?’ gepubliceerd. In 2013 verscheen een vervolg met het boek De Cybersamenleving. Een terugblik na 2 decennia kan dan geen kwaad. Hoe heeft de ontwikkeling van de digitalisering zich de afgelopen decennia ontwikkeld? Als schrijver ventileer je een visie op een breed maatschappelijk proces. Klopte die visie, waren de gevolgen juist ingeschat of is een bijstelling gewenst? Biometrie stond aan het begin van de millenniumwisseling nog in de kinderschoenen. Toch vond de overheid de ontwikkeling zo ingrijpend, dat zij de noodzaak inzag van een Publiek Debat Biometrie. In 2000 vond dat debat plaats, waarvoor ik door de toenmalige toezichthouder De Registratiekamer (thans de Autoriteit Persoonsgegevens) was uitgenodigd. Het debat vond plaats in Den Haag en de conclusies waren voor mij aanleiding om het boek over biometrie te schrijven (1). Anno 2022 gaat het niet meer over een verre digitale toekomst, maar over de digitale actualiteit. We staan op de drempel van het Digitale Tijdperk.  Hoe dominant is digitalisering geworden in de samenleving? Wat zijn de voordelen maar ook de nadelen van deze ontwikkeling? Belangrijke vragen op een moment dat Europa en dus Nederland worden klaargestoomd voor het digitale tijdperk.

Nederland aan top bij digitalisering

Uit beleidsstukken van de Europese Commissie blijkt dat Europa wordt klaargestoomd voor het digitale tijdperk (2). De EU richt zich daarbij op een groot aantal digitale onderwerpen zoals kunstmatige intelligentie, supercomputers, Europese datastrategie, chipverordening, privacy en cyberbeveiliging. Dat laatste is in ons land hard nodig, want Nederland staat in Europa aan de top wat digitalisering betreft. Laat ik voorop stellen dat de zegeningen van digitalisering op veel maatschappelijke gebieden zoals de zorg, bedrijfsefficiency en communicatie evident zijn. Nu de dominantie van digitalisering het afgelopen decennium zo sterk is toegenomen, komen echter ook de zwaarwegende nadelen en zelfs excessen sterker naar voren rond cyberbeveiliging en op sociaal gebied. Cybercriminaliteit floreert als nooit te voren en dreigt de samenleving te ontwrichten en ondermijnen. Cyberwar wordt steeds belangrijker als instrument bij zowel klassieke als hybride oorlogsvoering. De ongeveer twee miljoen Nederlandse medeburgers die het tempo van digitalisering niet kunnen bijhouden, worden voor hun cyberveiligheid en maatschappelijke participatie steeds afhankelijker van derden zoals familie, mantelzorgers en zorgverleners. De grote banken hebben de afgelopen periode hun filialen in het centrum van Hoogeveen gesloten. Parkeerautomaten ‘slikken’ geen muntgeld meer.

Lees ook mijn opiniebijdrage in de Hoogeveensche Courant van 31/10/22  HC Opinie met scanauto

Foto scanauto Jaap Spaans. Scanauto’s kunnen worden  ingezet bijvoorbeeld voor handhaving van verkeerswetgeving, maar ook om informatie te verwerken bijvoorbeeld voor kaarten en overzichten. Er kunnen 6 camera’s op worden geplaatst die 360 graden kunnen fotograferen en 250.000 foto’s per dag kunnen maken. Niet alle informatie mag worden verwerkt en opgeslagen.  

 

Wet digitale overheid (WDO)

Onlangs stelde een deskundige dat er bij de digitalisering onvoldoende aandacht is voor de menselijke kant. In het vakblad Binnenlands Bestuur dat zich richt op ambtenaren, verscheen op 20 september 2022 een publicatie onder de veelzeggende kop ‘Rijk vooral met zichzelf bezig bij digitalisering’. De burgemeester van Wijk bij Duurstede zei in de bewuste publicatie, dat zij de aandacht van het rijk mist voor de medeoverheden (3). Helaas raken veel burgers tussen de wal en het schip, met name degenen die geen beroep kunnen doen op ondersteuning vanuit werk of bedrijf. Cyberbeveiliging is een belangrijk onderwerp voor burgers en bedrijven. Op 16 december 2020 presenteerde de Europese Commissie de strategie voor cyberbeveiliging in het digitale tijdperk (4). Europa moet er klaar voor zijn en veiligheid heeft topprioriteit. Dat beleid werkt door in ons land. Vandaag dinsdag 1 november 2022 zal de Wet digitale overheid (WDO) worden besproken in de Commissie Binnenlandse Zaken van de Eerste Kamer. Hopelijk is daarmee de laatste hobbel genomen om deze belangrijke kaderwet in te voeren. De wet bevat onder andere regels over veiligheid en de controle daarop (5). Uit de memorie van antwoord van 10 oktober 2022 blijkt dat er nog enige onduidelijkheid bestaat over de positie van de toezichthouder. Waarschijnlijk wordt dat het Agentschap Telecom. Ik verwacht dat de komende jaren de maatschappelijke discussie over digitalisering feller en intensiever zal worden. Naast veiligheid en sociale gevolgen zijn er ook nog de ethische en levensbeschouwelijke afwegingen, die voor veel Nederlanders belangrijk zijn. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) die als taak heeft toezicht te houden op de naleving van belangrijke grondrechten, signaleerde afgelopen week dat een nieuw wetsvoorstel tegen witwassen ‘de deur opent naar ongekende massasurveillance door banken’ (citaat van website AP). Wie voor de kosten daarvan zullen opdraaien is inmiddels wel bekend. We leven in ingewikkelde tijden.

Bronnen

1. Voor een overzicht van mijn boeken over digitalisering zie de pagina Boeken en publicaties en gerelateerde publicaties op deze website (boeken zijn niet meer leverbaar) –Schokkend rapport privacy toezichthouder | Jaap Spaans en –Kanteldecennium 4: Digitalisering en de informatieoverlast | Jaap Spaans).
2. Tijdperk is een periode in de geschiedenis met bepaalde dominante kenmerken. We kennen het Stenen Tijdperk en de Gouden Eeuw.
3. ‘Rijk vooral met zichzelf bezig bij digitalisering Cyberburgemeester Iris Meerts mist op Prinsjesdag de aandacht van het rijk voor de medeoverheden’. Binnenlands Bestuur, 20 september 2022, Alexander De Leeuw.
4. Een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk. Mensen mondiger maken via een nieuwe generatie technologieën, een publicatie van de Europese Commissie Een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk | Europese Commissie
5. Publicatie van de Rijksoverheid Wet digitale overheid in het kort Wet digitale overheid – Digitale Overheid

 

Maakbaarheid is een onderwerp waarover veel wordt gedebatteerd en gediscussieerd. Het begrip kan worden omschreven als een ideaal, ‘dat draait om beheersbaarheid, het uitbannen van leed en tragiek, en het realiseren van geluk’ (1). Door de huidige maatschappelijke dynamiek roept het steeds meer discussie op en dat is begrijpelijk. Je zult maar een controle freak zijn die plotseling met misère wordt geconfronteerd of je bent door onverwachte omstandigheden niet meer in staat een op structuur gericht leven te leiden. Ziekte kan zomaar je leven binnendringen met een slopend medisch traject en voortdurend inleveren op fysiek of psychisch gebied. Ziekte die vaak niet het gevolg is van ongezond gedrag maar van een erfelijke ziekte of onverantwoord verkeersgedrag van anderen. Ook een samenleving en zelfs de hele wereld kan worden geconfronteerd met de grenzen van maakbaarheid. De Coronapandemie heeft de kwetsbaarheid van de mensheid keihard aangetoond. De onverwachte oorlog in Oekraïne heeft een mondiaal domino-effect tot gevolg met torenhoge inflatie, een energiecrisis en naar verwachting een voedselcrisis. Die gevolgen zijn merkbaar op alle continenten en ook in ons land, de woonplaats, in supermarkten en bij de benzinepomp. Het is zelfs niet uitgesloten dat de thermostaten komende winter omlaag moeten en wie in het welvarende Europa had dat ooit gedacht?

De maakbaarheidsillusie

De Tweede Kamer is 2 maanden met zomerreces en daarop was kritiek omdat we in crisistijd zijn. De media zijn een langdurige zomerprogrammering gestart. Informatieve programma’s zoals Goede Morgen Nederland zijn tijdelijk uit beeld en de leemte wordt opgevuld door sport en andere programma’s. Een zomerprogramma dat mij aanspreekt is het Filosofisch Kwintet met presentatrice Clairy Polak op de zender Human. Vier gasten discussiëren  over belangrijke maatschappelijke thema’s als ‘de rechtsstaat’, ‘macht’ en ‘technologie en moraal’. Hoewel mijn levensbeschouwelijke visie  verschilt van die van Human, zijn er ook raakvlakken. Volgens de website van het Humanistisch Verbond is het humanisme een open levensbeschouwing die zich richt op reflectie en dialoog. Mensen hebben een autonome en verantwoordelijke rol in de vormgeving van hun bestaan. Het onderwerp ‘maakbaarheid in tijden van crises’ stond centraal in de eerste uitzending, een onderwerp dat mij als christen aanspreekt. Centraal stonden vragen als ‘wat hebben decennia aan maakbaarheidsdenken opgeleverd?’ en ‘wanneer zijn we het geloof in de maakbaarheid van de maatschappij verloren en waarom geloven we dan weer wel in de maakbaarheid van het individu?’. Achter ons ligt een periode van 75 jaar vrede, ongekende welvaart en individuele vrijheid. De Coronapandemie en de verwoestende oorlog in Oekraïne verpletterden de maakbaarheidsillusie (2).

Wetenschap

Ook voor de rol van de wetenschap is er de laatste tijd veel aandacht. Er wordt messcherp over gediscussieerd tot in de Tweede Kamer toe, bijvoorbeeld rond de klimaatdiscussie, het stikstofdossier, complot denken, taalgebruik etc. Wat mij dan opvalt is het gebrek aan tolerantie, ook van de zogenaamde ‘toleranten’. Kritiek op de wetenschap wordt als een vorm van ‘heiligschennis’ beschouwd en dat gaat mij te ver. De wetenschap is juist gebaat bij discussie en debat om scherp te blijven  en veel wetenschappers delen die mening. Ik wil voorop stellen dat ik veel respect en waardering heb voor de wetenschap en het vele nuttige onderzoek dat wordt verricht. Veel moderne zegeningen danken we aan de technologie en de wetenschap. In de gezinssituatie heb ik ervaren dat medische zorg en behandeling levensverlengend waren. Maar er zijn grenzen aan de mogelijkheden van de wetenschap en wetenschappelijk onderzoek heeft ook tot excessen geleid. Dat moet kunnen worden benoemd. In de euforie van de digitalisering was er onvoldoende oog voor de nadelen die zich nu op de wereld aftekenen zoals cybercriminaliteit, cyber war, grootschalige privacy schendingen in delen van de wereld en kwetsbare burgers die ontwikkelingen niet kunnen bijhouden. Door de spanningen op de wereld is de wapenwedloop versneld. Er wordt openlijk gedreigd met de inzet van atoomwapens. Wetenschappelijk onderzoek lag aan de basis van veel oorlogstechnologie. Aan klimaatverandering en milieurisico’s ligt overconsumptie ten grondslag, vooral in de rijke landen. In 1972 verscheen het ‘Rapport van de Club van Rome de grenzen aan de groei’. Hoofdstuk 3 gaat over ‘De groei in het wereldsysteem’ waarbij de samenhang tussen de vijf basisvariabelen bevolking, kapitaal, voedsel, natuurlijke hulpbronnen en vervuiling centraal staat. Uitgerekend deze maand maakte de Verenigde Naties bekend dat de wereldbevolking eind dit jaar 8 miljard mensen telt. In 1972 was dat 3.780 miljoen. Een verdubbeling in 50 jaar. Ruim 800 miljoen mensen leven in armoede.  

Geloof

Gelet op de aangehaalde variabelen is het niet moeilijk om een eenvoudige analyse te maken. De aarde is zwaar overbelast door een proces dat onomkeerbaar lijkt. Natuurlijke cycli spelen daarbij een rol, maar ook menselijk gedrag. De wetenschap kan ongetwijfeld een positieve bijdrage leveren aan oplossing van bepaalde problemen maar is, gelet op millennia geschiedenis, niet bij machte die structureel op te lossen. Veel problemen hebben immers te maken met oneerlijke verdeling van de welvaart, hebzucht, egoïsme en machtswellust. Het kwaad oftewel de gebrokenheid in de schepping blokkeert ingrijpende veranderingen. Ook na de publicatie van het rapport van de Club van Rome werd het groeidenken onverminderd voortgezet, met de vele huidige crises tot gevolg. Niet alles blijkt maakbaar te zijn. Ondanks secularisatie, kerkverlating in de rijke landen, denk ik  dat de Bijbel nog steeds een wijs en praktisch boek is. In veel geloofsovertuigingen nemen soberheid, rentmeesterschap en naastenliefde een belangrijke plaats in. Dat kan zich op vele wijzen uiten in de praktijk bijvoorbeeld door te vasten of dienstbaar te zijn aan de naaste. Joden vieren eenmaal per jaar het Loofhuttenfeest (Soekot). Een week lang wordt de luxe omgeving verruild voor een hut van bladeren. Herdacht wordt dat de Israëlieten veertig jaar lang in de woestijn rondtrokken onder de bescherming van God en in tenten of hutten woonden. Het dak van de loofhut heeft een opening met zicht naar de hemel. Wat vast staat is dat door de huidige crises op de wereld de behoefte aan levensbeschouwing en zingeving toeneemt. Ik verwacht dat dit proces zal doorzetten. Bijgevoegd een overzicht van een aantal belangrijke Bijbelteksten zoals opgenomen in mijn boek ‘Christenen en de Welvaartsmaatschappij. Bijbelteksten rentmeesterschap geld 

Bronnen:

1. Dagblad Trouw, publicatie n.a.v. het proefschrift van Robert van Putten ‘De ban van beheersing’.
2. Het Filosofisch Kwintet met presentatrice Clairy Polak over maakbaarheid in tijden van crises. Omroep Human, 3 juli 2022.

 

 

Miljoenen mensen in ons land hebben te maken met de zorg. De CoViD 19 pandemie (Corona) heeft ons nog eens extra bepaald bij het belang van goede zorg. Ik kan mij niet herinneren dat er eerder een tijd was, waarin de zorg zo centraal stond in de samenleving. Ik hoorde een bestuurder zeggen ‘Het is een oorlogssituatie’. Ziekenhuizen raken opnieuw overbelast, waardoor operaties en andere vormen van niet urgente zorg worden afgeschaald. Veel mensen zijn de wanhoop nabij en lijden onder de situatie. Gelukkig leven we in een land waar de kwaliteit van de zorg prima is. Door omstandigheden maken we binnen ons gezin regelmatig gebruik van de zorg. Vergeleken met de situatie in andere landen waarmee de media ons in pandemietijd overspoelen, mogen we hier nog niet klagen. Een vraag die al een decennium boven de samenleving hangt is of de huidige kwaliteit van de zorg op termijn houdbaar is. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) publiceerde in september 2021 een gedegen wetenschappelijk rapport met een heldere visie op de houdbaarheid van de zorg: ‘Kiezen voor houdbare zorg. Mensen, middelen en maatschappelijk draagvlak’. De media hadden er naar mijn mening wel wat meer aandacht aan mogen besteden, zodat een breder publiek er kennis van had kunnen nemen. Illustratie: Omslag samenvatting rapport ‘Kiezen voor houdbare zorg’ van de WRR.

Houdbaarheid

Het begrip ‘houdbaarheid’ staat in deze context voor bewaarbaarheid, conserveerbaarheid en geldigheid (Encyclo.nl). Conclusie uit het nieuwsbericht van de WRR is dat de Nederlandse zorg over het algemeen goed presteert, maar er ook knelpunten zijn in delen van de zorg. Om de kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg te kunnen behouden, moet die in financieel, personeel en maatschappelijk opzicht houdbaar blijven. Die houdbaarheid staat echter steeds meer onder druk door maatschappelijke ontwikkelingen als vergrijzing, de opkomst van nieuwe zorgtechnologie en de toename van het aantal chronisch zieken. Er zijn dus grenzen aan die houdbaarheid. Belangrijke conclusie vond ik: ‘De groei van de zorg(vraag) is op termijn onhoudbaar. We gebruiken met zijn allen steeds meer en steeds duurdere zorg, waardoor de grenzen van de financiële, personele en de maatschappelijke houdbaarheid in zicht komen’(citaat pg. 9 samenvatting). De conclusies sluiten aan bij die welke al jaren staan vermeld in de Volksgezondheid Toekomst Verkenningen (VTV). Ik heb daarover regelmatig gepubliceerd op deze website. Als je huidige trends en cijfers in de zorg extrapoleert, lijdt het geen twijfel dat zorgconsumenten de komende decennia te maken krijgen met grote veranderingen. Naast factoren als vergrijzing, personeelstekorten, de snel toenemende zorgkosten zullen er in veel zorgsectoren andere prioriteiten moeten worden gesteld. Dat zal niet meevallen. Om als zorgvrager en zorgaanbieder niet te worden overrompeld, is het goed de informatie van de WRR goed te lezen. Het informatieve filmpje op de website van de WRR geeft in 3 minuten een beeld van de grote lijnen https://www.rovid.nl/az/wrr/2021/az-wrr-20210913-id20yfyep-web-hd.mp4

Onvoorziene ontwikkelingen 

Als de coronapandemie iets heeft duidelijk gemaakt is het dat onvoorziene ontwikkelingen van de ene dag op de andere kunnen leiden tot paniek en bestuurlijke chaos op alle niveaus.  Na de financiële crisis van 2008 is er nu de volksgezondheidscrisis van 2019. Door allerlei factoren zullen we daarmee moeten leren leven en beseffen dat niet alles in het leven maakbaar is. Als babyboomer zal het mijn tijd wel duren, maar ik heb (klein)kinderen die de omslag zullen meemaken. Ik verwacht zelf naast andere prioriteiten in de zorg, hogere eigen bijdragen en sluit vermogenstoetsen daarbij niet uit. Een zin op pagina 15 van de samenvatting zette mij aan het denken, namelijk dat in de toekomst ‘de uitgaven aan de zorg de uitgaven aan andere beleidsdoelen verdringen’ (citaat). Lang voordat de grenzen van de betaalbaarheid in zicht komen kunnen er al grote nadelige effecten optreden voor de kwaliteit en de toegankelijkheid van de zorg, maar ook voor andere publieke uitgaven of zelfs voor de algehele (brede) welvaart. Uit die conclusie ‘spreekt’ een grote dosis onzekerheid. Andere verplichtingen en uitgaven van de overheden, gaan dus gevolgen hebben voor de kwaliteit van de zorg. Op persoonlijke titel neem ik de vrijheid om een aantal van die onzekerheden te benoemen: de bijdragen aan de NAVO moeten miljarden euro’s omhoog conform gedane toezeggingen. Veel deskundigen kunnen slechts gissen naar de financiële gevolgen van de klimaatproblematiek zoals de energietransitie, de afkoop van boerenbedrijven etc. Migratie vormt een groot probleem en kost miljarden euro’s. Onzekerheid is er over de toegenomen inflatie en de mogelijke gevolgen van stijgende rentes voor landen met hoge staatsschulden. In deze moeilijke periode met explosies van geweld en toenemend drugsgebruik, is ook het besef gegroeid dat er niet meer mag worden bezuinigd op veiligheid en rechtshandhaving. En dan zijn er nog de onvoorziene gebeurtenissen zoals natuur- en milieurampen die in 2021 mondiaal hebben huis gehouden. In het rijke Westen kunnen we terug kijken op ruim 75 jaren vrede en wederopbouw en die hebben ons veel voorspoed gebracht. Het WRR-rapport ‘Kiezen voor houdbare zorg’ is visionair. Het woord ‘kiezen’ impliceert echter ook dat er actief keuzes moeten worden gemaakt. Dat er in de toekomst veel zal worden gevraagd van de flexibiliteit van de burgers, bedrijven, organisaties en politiek heeft het WRR-rapport mij wel duidelijk gemaakt. https://www.wrr.nl/adviesprojecten/houdbare-zorg