ANTWOORD VAN DE KAMERCOMMISSIE DIGITALE ZAKEN (DIZA) VAN DE TWEEDE KAMER OP MIJN VERZOEK/PETITIE
PETITIE CYBERVEILIGHEID ANTWOORD KAMERCOMMISSIE DIZA
Dat digitalisering onze samenleving domineert is inmiddels evident. De voordelen ervan vallen ook niet te ontkennen. Toch wijst een groeiend aantal onderzoeken en publicaties uit dat steeds meer burgers de ontwikkelingen niet kunnen volgen. en de aansluiting in de samenleving missen. Dat geldt met name voor mensen met een beperking en een deel van de senioren. Uitsluiting van belangrijke maatschappelijke processen en groeiende afhankelijkheid van zorgverleners, mantelzorgers of familie vallen hen ten deel. Ook nemen de veiligheidsrisico’s toe voor de naar schatting twee miljoen medeburgers. Een recent voorbeeld zette mij aan het denken en ik besloot een verzoek/petitie te zenden aan de Tweede Kamer, waar het door de Commissie Digitale Zaken (DIZA) in behandeling is genomen. Gebruik van dit democratische uit onze Grondwet voortvloeiende recht wordt steeds belangrijk door de invoering van de Wet digitale overheid Wet digitale overheid Wet digitale overheid – Digitale Overheid en de Wet digitale toegankelijkheid Hoe voldoe ik aan de wet? Digitale toegankelijkheid – Digitale Overheid die vanaf 2025 ook geldt voor banken en andere organisaties.
VERZOEK/PETITIE
Afzender: J. Spaans Aan: Tweede Kamer der Staten-Generaal Commissie Digitale Zaken (DIZA) Datum: 8 april 2024
Onderwerp: Cyberveiligheid: Zorg over bankfraude door middel van AI, Deep Fake en Gezichtsherkenning geuit in diverse publicaties en media-uitingen afgelopen weekeinde en wat dit voor gevolgen kan hebben voor de burgers, met name de 2 miljoen Nederlanders die digitaal kwetsbaar zijn en het tempo in de samenleving niet kunnen bijhouden.
Geachte heren/dames,
Ik word deze week 76 jaar en op grond van signalen die ik ontvang vanuit mijn omgeving en persoonlijke ervaring voel ik mij genoodzaakt deze petitie in te zenden. Ik heb in het verleden diverse petities en verzoeken over het onderwerp cyberveiligheid ingediend bij de Tweede Kamer en die zijn altijd serieus behandeld en afgewikkeld, wat de democratie en onze rechtsstaat siert.
Diverse dagbladen en media besteedden het afgelopen weekeind aandacht aan de nieuwe criminele truc met deepfake, waarbij hackers je gezicht kopiëren en je bankrekening plunderen. We leven in een turbulente tijd en dit bericht komt op een moment dat de mobiele telefoon de pinpas aan de kassa verdringt en het beleid van banken erop is gericht om telebankieren met scanners of e-dentifiers terug te dringen en uiteindelijk te stoppen. Dat daarmee de risico’s van deze vorm van cybercriminaliteit toenemen met name voor kwetsbare groepen in de samenleving, zoals bepaalde groepen senioren en mensen met een beperking, is evident. Daarmee zal de afhankelijkheid van hen en de druk op mantelzorgers, familie en anderen toenemen en het risico op cybercriminaliteit vergroten.
ESSENTIE VAN DEZE PETITIE: Ik verzoek de Kamer maatregelen te nemen en invloed uit te oefenen bij het bankwezen, om het terugdringen en bij ongewijzigd beleid geheel stoppen met het gebruik van scanners bij het telebankieren te voorkomen.
Ik woon in een appartementencomplex voor senioren en heb veel contact met burgers met een beperking. Ik kan de volksvertegenwoordigers verzekeren, dat het eenzijdig sturen op gebruik van mobiele telefoons grote negatieve gevolgen kan hebben voor deze doelgroepen wat door het aangehaalde nieuwsfeit wordt bevestigd. Door het sluiten van veel lokale bankfilialen in de coronaperiode en het reduceren en bemoeilijken van telefonische contactmogelijkheden is die situatie al verslechterd.
Een onomkeerbaar proces maar toch…..
Ik realiseer mij terdege dat de digitalisering van de samenleving onomkeerbaar is. Dat neemt niet weg dat banken een zorgplicht hebben, waarop ook de kwetsbare groepen aanspraak moeten kunnen maken. Op uitnodiging van de toenmalige Registratiekamer, thans de Autoriteit Persoonsgegevens, nam ik in 2000 deel aan het Publiek Debat Biometrie in Den Haag dat als uitgangspunt had het rapport “At Face Value On Biometrical Identification and Privacy’. In de evaluatie werd toen al gewezen op de enorme maatschappelijke gevolgen op langere termijn van biometrische systemen, met name die kunnen worden toegepast zonder dat men het weet zoals stem en gezichtsherkenning. Als oud politieagent en opsporingsambtenaar bij een inspectiedienst, realiseer ik mij dat in het kader van de rechtshandhaving identificatie/authenticatie en digitalisering niet meer weg te denken zijn. Tegelijk wordt het doen van aangifte ernstig bemoeilijk, door het gebrek aan mankracht en brede deskundigheid bij de politie en het feit dat grensoverschrijdende opsporingsonderzoeken, waarvan vermoedelijk in de aangehaalde aanleiding voor deze petitie sprake was, op veel belemmeringen en tegenwerking stuiten. Het is wel aangetoond dat ook staten cybercrime inzetten voor destabilisering en gewin. De banken doen hun best om de burgers bij de digitalisering te stimuleren, maar beseffen helaas onvoldoende dat veel burgers daartoe, om welke reden dan ook, niet in staat zijn.
Om deze petitie niet te uitgebreid te maken som ik voor de juiste afwegingen een aantal bronnen op uit diverse maatschappelijke invalshoeken. Ik zou het met vele tientallen publicaties kunnen aanvullen. Vast staat inmiddels wel dat ook degenen die digitaal vaardiger zijn dan de aangehaalde doelgroepen geen of onvoldoende antwoord hebben op de geschetste complexe problematiek. Ik heb overigens diverse boeken en publicaties over dit onderwerp geschreven, die voor een deel ook aan de Tweede Kamer zijn gezonden. Daarnaast heb ik over het onderwerp correspondentie gevoerd met diverse ministers en Kamerleden. Desgewenst kan ik die ter aanvulling verstrekken.
Ik sluit deze petitie af met een quote van de bekende wetenschapper wijlen Stephen Hawking die ons maant tot zorgvuldigheid, empathie en betrokkenheid bij de zwakkeren in de samenleving, geuit tijdens een toespraak aan de gerenommeerde Oxford Universiteit in november 2016. Volgens hem wordt de aarde bedreigd door de huidige technologische vooruitgang, de groeiende kans op een nucleaire oorlog en onze zelfzuchtige en agressieve genen die ons de das omdoen’.
Met vriendelijke groet,
Jaap Spaans
Overzicht relevante bronnen:
- De Telegraaf, 7 april 2024 ‘Alarm om nieuwe criminele truc met deepfake: ‘Hackers kopiëren je gezicht en plunderen je bankrekening’. Door Sven Rietkerk.
- Petitie van mij aan de Tweede Kamer over cyberveiligheid van 20 februari 2020 kenmerk 2020Z03022/2020DO7373.
- Nederlands Dagblad, 15 mei 2002, 2 pagina’s grote reportage ‘Toekomst wordt ramp door veiligheidstechnologie’.
- Brief van 11 februari 2005 over de gevolgen van biometrische identificatie van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Th.C. De graaf kenmerk BPR 2004/78858.
- Mail van De Nederlandsche Bank van 27 juni 2019 over de digitalisering van de samenleving, waarin DNB aangeeft dat het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer MOB nadrukkelijk stelt dat betaaldiensten voor iedereen bereikbaar en toegankelijk moeten zijn en er voor consumenten die moeite hebben met digitalisering alternatieven moeten zijn/blijven.
- De Volkskrant, 14 juni 2019. ‘Digitaal bankieren gaat velen boven de pet’. Van het totale klantenbestand van een grote bank bankierde in 2019 een op de drie offline. Koen Haegens.
- Dagblad van het Noorden, 7 juni 2022. ‘Kloof dreigt door groei digitale zorg’. Zo’n twee miljoen Nederlanders zijn digitaal niet vaardig’.
- Registratiekamer , 21 februari 2000 Vooraankondiging Publiek Debat Biometrie 18 mei 2000. Basis voor het debat was het eerder aangehaalde rapport At Face Value. Ik nam op uitnodiging van de Registratiekamer deel aan het debat.
- Het Financieele Dagblad, 29 augustus 2020 ‘Gezichtsherkenning’ n.a.v. het boek Turning Point over hoe we op een keerpunt staan met het beleid rond AI.
- Het Financieele Dagblad, 4 februari 2017. ‘We laten ons teveel sturen door de ongeremde digitalisering.
- De Telegraaf, 28 mei 2021. ‘Acceptgiro sterft uit, tot verdriet van ouderen. Deel zeventigplussers vertrouwt internetbankieren niet’
- Reformatorisch Dagblad, 27 oktober 2010. ‘Ook wie niets heeft te verbergen, moet vrezen’.
- Open Brief van Jaap Spaans aan de Nederlandse Banken via de NVB over de onder druk staande keuzevrijheid en waardigheid van kwetsbare groepen burgers.
- ‘Vragen Jaap Spaans over identificatie’ en ‘Cyber Security’. Ingezonden brief van Jaap Spaans in de Hoogeveensche courant, respectievelijk 5 november 1999 en 16 januari 2012.