Categorie: Uncategorized

DEZE PUBLICATIE VOOR DE MAAND MAART BEVAT DE VOLGENDE DEELPUBLICATIES:

–Een bijzondere ontmoeting in Herinneringscentrum Westerbork

–Persoonlijkheid en macht

–Vergeten Affaires

–Een bijzondere ontmoeting in Herinneringscentrum Westerbork

15 maart 2025 was een zonovergoten dag.  Voor de noodzakelijke bezinning in deze complexe en gevaarlijke tijd, bracht ik een bezoek aan het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Ik besloot te lopen naar het kampterrein, een fikse wandeling van drie kwartier door de prachtige natuur met weldadig gezang van vogels. Bij nadering van het kampterrein dwalen mijn gedachten af naar de oorlogsjaren, het wekelijkse verterek van treinen met Joden en Sinti naar de vernietigingskampen. Tijdens mijn wandeling over het terrein sta ik stil bij een grote groep scholieren in rode hesjes voorzien van het Canadese Maple Leaf (Ahornblad). Ik kreeg een langdurig gesprek met een van de leraren. De groep high school scholieren maakte een rondreis door Europa om geïnformeerd te worden ov er de achtergronden van de Tweede Wereldoorlog en de rol van onze bevrijders, waaronder veel Canadese soldaten. Ze hadden Dieper bezocht in België omdat tijdens WO1 ook daar veel Canadezen waren gesneuveld in de strijd. De dag ervoor hadden ze het Verzetsmuseum in Amsterdam bezocht. Ik was geraakt door de motivatie en interesse van deze jonge scholieren en had bewondering voor de scholen die dergelijk reizen noodzakelijk vinden en mogelijk maken. Omdat ik zelf tweeënhalf jaar in Canada had gewoond konden, we  van gedachten wisselen over de situatie daar nu en in de tijd dat ik er als emigrant woonde, Dat was medio de Zestiger Jaren de Flower Power periode die in deze complexe tijd verder weg lijkt dan ooit. Alles overdenkend reed ik terug naar huis. Een leerzame dag om nooit meer te vergeten.  Foto: Jaap Spaans

 

–Persoonlijkheid en macht

In nagenoeg alle actualiteitenrubrieken in het eerste weekeind van maart 2025, ging het over de door camera’s vastgelegde ruzie tussen de presidenten Zelensky en Trump, die daarbij werd geassisteerd door zijn vicepresident Vance. In Londen vond op zondag 2 maart een ingelaste spoedbijeenkomst plaats van een aantal Europese landen met landen als Canada en Turkije. Na afloop verklaarde de Engelse premier Starmer dat ‘Europa op een kruispunt in de geschiedenis staat.’  Dat het echter een wake-up call zou zijn van de nieuwe situatie onder president Trump klopt niet. Europa staat al heel lang op dat kruispunt, maar slaagt er door verdeeldheid en besluiteloosheid niet in de situatie te kantelen. Dat moeten de Britten ook wel weten, want het vertrek uit de EU en de gevolgen van de Brexit ijlen nog lang na. De wake-up call zal er wel toe leiden dat de ernst van de situatie nu beter wordt onderkend en de EU maar zeker ook de wereld in een gevaarlijke politieke en militaire escalatie verkeert. Het is opvallend dat ik met mijn bescheiden website een toename ervaar van vragen over de situatie op de wereld, maar ook over de toekomst, wat de Bijbel erover leert en waarom een klein land als Israël zoveel losmaakt op het wereldtoneel.

Feit is dat de afgelopen weken zorgden voor veel onrust onder burgers. Een advocate die aanschoof aan een discussietafel zei dat ze zich grote zorgen maakt over de toekomst van haarzelf, maar vooral de kinderen en kleinkinderen. Een brede zorg in de samenleving. De permanente golf van slecht nieuws, tegenstrijdige opvattingen en tegenstellingen leiden tot angst en verwarring onder veel mensen. In een tv programma op zondag 2 maart hoorde ik iemand zeggen ‘het is een oorlog die wordt beslist door persoonlijkheden’. Ik denk dat hij gelijk heeft. Veel mensen mijden tegenwoordig het nieuws geheel of ten dele en ik gaf al eerder aan dat ik ook selectiever ben geworden in mijn informatieopname. Ik besloot na de opmerking over die persoonlijkheden een aantal publicaties uit mijn boekenkast te raadplegen over het verschijnsel macht. Iets dat mij al heel lang fascineert.

Macht aan de top

In het boek ‘Verleidingen aan de top De psychologie van de macht’ geeft auteur Jaap van Ginneken een voorbeeld van een generaal in het oude Rome, die voor een overwinning een triomfparade kreeg door het centrum van de stad. De triomfbogen in een aantal Europese hoofdsteden herinneren nog aan die triomfparades. Zo werd na de oorlog van Rome tegen de Joodse opstand de Menora, samen met andere geplunderde schatten uit de Joodse tempel, in een triomfantelijke processie Rome binnen gevoerd. Deze intocht is beeldend te zien op de triomfboog van Titus op het Forum Romanum. De auteur voegt ook een nuance toe. Op de triomfwagen liftte ook een slaaf mee, die al fluisterend de triomfator eraan moest herinneren dat hij geen godheid was. In het blikveld van de generaal hield hij ter lering een menselijke schedel omhoog als een levend teken van zijn onvermijdelijke lot’. Deze parafrasering die gedeeltelijk is geciteerd staat door mij onderstreept in het boek (1). In een ander boek ‘De Machtsparadox Een radicaal nieuwe visie op leiderschap’ stelt de auteur dat macht bepalend is voor het actieve leven van ieder mens, ook bij alledaagse zaken. Maar in essentie gaat macht om kracht, bedrog, meedogenloosheid en strategisch geweld (2). Een stelling die velen met kennis en levenservaring zullen beamen. Macht is een belangrijke factor in de politiek, het bedrijfsleven, het leger, de politie, zorg en onderwijs etc. en zoals ik persoonlijk heb ervaren ook binnen levensbeschouwelijke organisaties als kerken en geloofsgemeenschappen. In het boek ‘Macht in de gemeente’ vertellen christenen over het gevoel gevangen te zitten in een web van machtsmisbruik (3). Hoe we met macht omgaan is richtinggevend voor ons leven en bijvoorbeeld inlevingsvermogen. Het afgelopen weekeind in de Oval Office van The White House, was in dat verband niet alleen spannende/sensationele televisie zoals Trump aangaf maar ook een levensles in optima forma. Die echter wel grote mondiale gevolgen kan hebben voor de burgers. Bij macht spelen talrijke factoren die te maken hebben met ons brein en hormoonhuishouding een rol.

Vergeten Affaires

Dit jaar hoop ik DV aandacht te besteden aan een aantal affaires rond de zorg zoals de Affaire Buikhuisen en een affaire rond ggz-diagnostiek. Ik werk aan een aantal publicaties daarover die echter veel en vooral zorgvuldig bronnenonderzoek vereisen. In 1999 meldde de World Health Organisation van de (WHO) van de VN, dat de mens vooral mentaal ziek zou zijn in de 21^ste eeuw. De organisatie voorzag een alarmerende stijging van mentale ziekten’. In die tijd waren volgens de WHO onder andere depressies, psychoses, schizofrenie, drugsverslaving, dementie en epilepsie de grootste ziekteveroorzakers ter wereld. Dat beeld is anno 2025 niet veel anders schat ik in. Mentale gezondheidszorg moet volgens de WHO een veel hogere prioriteit krijgen. Wat toen werd aangekondigd tekent zich nu af in de samenleving. Vraag is wel wat er gedaan is met de voorspellingen van de WHO. Bij de Coronapandemie werd de hele wereld ‘op zijn kop gezet’ en dat roept de vraag op waarom die waarschuwingen over mentale gezondheid en de brede oorzaken onvoldoende serieus werden genomen? (4). Het is wel bekend dat er veel wetenschappelijk onderzoek naar wordt verricht bijvoorbeeld op het gebied van erfelijkheid, overdraagbaarheid, milieuproblemen etc.. Die inspanningen werken echter niet altijd voldoende door in de praktijk. Of is de vraag realistisch of een steeds complexer wordende wereld/mensheid wel een seculiere oplossing heeft voor deze grote en brede mentale problemen? 

Korte actuele aanvulling: Voor het christelijke maandblad Het Zoeklicht schreef ik jaren geleden een kritisch artikel onder de kop ‘Robots op de kansel’. (HZ 91e jaargang nr. 13). Een bekende christen schreef een reactie daarover op een christelijke site en die luidde ‘HA….HA…..HA’. Ik moest eraan denken toen ik vanochtend in het Journaal zag dat de Nederlandse film ‘Ben ik een robot’? in de VS een Oscar had gewonnen. Reeds dertig jaar publiceer ik over de digitalisering van de samenleving en wat dat voor gevolgen heeft voor kwetsbare groepen in de samenleving maar bijvoorbeeld ook al over de ontwrichtende gevolgen van cybercriminaliteit. Lees mijn boekje De Cybersamenleving Cybersamenleving CV+BW en zie ook bron 5. Wie de ontwikkelingen volgt op het gebied van Artificial Intelligence (AI) en andere moderne ontwikkelingen zal concluderen dat dit zich allemaal voltrekt in een zeer hoog tempo. Helaas is de christelijk-ethische bezinning op dat gebied verwaterd en de reden daarvan is dat we er allemaal in worden meegezogen.

Bronnen:

1. Verleidingen aan de top De psychologie van de macht’. Jaap van Ginneken. Uitgeverij Business Contact Amsterdam, 2013. Parafrasering pagina 19.
2. ‘De Machtsparadox’ door dr. Ben Tiggelaar. Korte parafraseringen pagina’s 10 en 11. Uitgave Het Spectrum BV Houten, 2016.
3. ‘Macht in de gemeente’. Over machtsfiguren en machtsmisbruik in de kerk. Volker en Martina Kessler, ingeleid door Kees Roest. Korte aanhaling pagina 13. Uitgave Boekencentrum 2002.
4. Nieuwsblad van het Noorden, 12 mei 1999. ‘Mentale gezondheidszorg moet volgens de WHO mondiaal een hogere prioriteit krijgen’.
5. De Cyberkolonel, Het Zoeklicht, 88e jaargang nr. 3 (2012).

Ons land kende de afgelopen jaren een groot aantal affaires. In de meeste gevallen ging het daarbij om overheidsbeleid. Recente affaires zijn de Toeslagenaffaire, Functie Elders, en de Afwikkeling van de aardbevingsschade door de gaswinning. Er zijn ook affaires die minder aandacht kregen dan bijvoorbeeld de Lockheed Affaire, maar terugblikkend en gelet op de huidige complexe situatie in de wereld toch van belang zijn voor de toekomst. Drie affaires betreffende Defensie die lessen inhouden voor de huidige gespannen tijd zijn de Generaalsruzie, de Walrusaffaire en De Lachende Generaal. Bronnen zijn onder andere te vinden op de website van het Nederlands Veteraneninstituut. (1) en onder 2.

De Generaalsaffaire

Begin jaren zeventig was er grote onvrede over allerlei veranderingen binnen de krijgsmacht. Ik diende toen zelf vier jaren als beroepsmilitair in het leger bij de School Reserve Officieren en Kader Infanterie in Ermelo (SROKI). Belangrijke verandering die zich in die tijd voltrok was dat dienstplichtige militairen meer vrijheden kregen. Zo werd de groetplicht afgeschaft en soldaten mochten voortaan lang haar hebben. De Nederlandse krijgsmacht kreeg de reputatie van ‘hippieleger’. Teveel inspraak zou het militaire gezag en de discipline ondermijnen en de weerstand van generaals was begrijpelijk. Zelfs bij de SROKI waar ik als instructeur werkte was die weerstand voelbaar. Toch waren de dienstplichtigen die zich daar moesten melden wel gemotiveerd, omdat zij doorgaans een hoog opleidingsniveau hadden en de dienstplicht beschouwden als een stap in een carrière na de dienst. Het kostte een sergeant-instructeur vaak wel inspanning om goed met de toekomstige en hoogopgeleide kaderleden en officieren te communiceren. Toen de stofwolken van het conflict waren neergedwarreld, bleek dat de Generaalsruzie minstens vijf generaals de das had omgedaan. Niemand werd ontslagen. Ze stapten alle vijf zelf op. In hoeverre de situatie heeft bijgedragen aan de oprichting van het huidige beroepsleger is moeilijk in te schatten. Wel is het een vaststaand feit dat Europa, gelet op de huidige geopolitieke spanningen, grote problemen heeft. De getalsmatige afbraak van de krijgsmacht heeft decennia geduurd en het is een illusie te denken dat dit in een aantal jaren kan worden opgelost. Ondanks de wake-up call die de afgelopen weken over Europa is uitgestort, worden verdeeldheid en economische belangen niet in korte tijd overbrugd. Tenzij de situatie echt urgent wordt en dat sluit ik niet uit. Niet voor niets hanteert de secretaris-generaal van de NAVO oud premier Marc Rutte tegenwoordig regelmatig het woord oorlog en oorlogsmentaliteit. Foto’s Jaap Spaans: kazerne in omgeving Steenwijk. Kazernes werden getransformeerd tot luxe appartementencomplexen. Er zou toch geen oorlog meer komen? Standbeeld op voormalig oefenterrein Ermelose Heide. Voor meer foto’s zie de pagina Foto’s op deze site.

Bezuinigingswoede

De Walrusaffaire en de Generaalsruzie houden verband met enorm kostenoverschrijdingen bij aanbestedingen voor de Walrus-onderzeeboten. De vier onderzeeboten kostten uiteindelijk twee miljard  gulden terwijl ze op 120 miljoen gulden per boot waren begroot. Nieuwe onderzeeboten zijn afgelopen jaar al besteld in Frankrijk en onze portemonnee moet verstandig worden beheerd. Hoge budgetoverschrijdingen zoals de huidige situatie rond de renovatie van het Binnenhof, kunnen grote gevolgen hebben voor alle burgers. Andere begrotingen zullen opdraaien voor de groei van het defensiebudget. De andere affaire gaat over generaal van der Vlis die in 1994 werd geconfronteerd met opdrachten waar hij niet achter stond, met als gevolg dat hij ontslag nam als chef van de Defensiestaf. Hij kon zich niet vinden in de overheidsbeslissing om de net opgerichte Luchtmobiele Brigade naar Srebrenica te sturen. Hij vond dat Dutchbat te licht bewapend was en niet goed voorbereid om de moslimenclave te beschermen. Laat de lezer zelf oordelen of dit lessen voor de toekomst zijn. Het was de tijd dat de Vereniging van Dienstplichtige Militairen (VVDM) grote invloed had binnen de politiek en de krijgsmacht (3). Foto Jaap Spaans. Onderzeeboot Marine  museum Den Helder.

Door de ernstige geopolitieke ontwikkelingen van dit moment word ik indringender bepaald bij geloof,  zingeving en de gebrokenheid van de Schepping.

Bronnen: parafraseringen en citaten

1.Politieke affaires – Nederlands Veteraneninstituut

2.’De affaires in 13 jaar premierschap Rutte’. NOS-Nieuws 11 juli 2023. Tevens website De Nederlandse Grondwet Politieke integriteitsindex 2022: recordaantal affaires, CDA heeft de meeste affaires. De affaires in 13 jaar premierschap Rutte en Politieke Integriteitsindex 2022: recordaantal affaires, CDA heeft de meeste affaires – Nederlandse Grondwet

3. VVDM De vakbond voor dienstplichtigen – collectie – Nationaal Militair Museum

Uit het oogpunt van rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding zijn televisieprogramma’s als Opsporing Verzocht bittere noodzaak in onze complexe samenleving. Toch heb ik steeds vaker moeite om naar het programma te kijken. Niet vanwege de presentatie of de inzet van allen die via dit medium een bijdrage leveren aan de opsporing van misdadigers. Door alles wat er op het scherm passeert aan geweld en excessen komt mijn vertrouwen in de mensheid onder druk te staan. In een uitzending uit het verleden was de televisiekijker getuige van een groep van ongeveer tien jongeren, die een weerloze jongen in elkaar sloegen. Zij bleven het op de grond liggende slachtoffer schoppen op kwetsbare lichaamsdelen. Steeds vaker zijn we vanuit onze huiskamers getuige van dergelijke laffe daden. Onacceptabel omdat ook steeds vaker gebruik wordt gemaakt van messen en andere wapens. Nederland is geen uitzondering. In steeds meer landen wordt overwogen bezit van messen in het openbaar te verbieden. Een verbod dat overigens moeilijk te handhaven is. Vandaag 11 februari 2025 meldde NOS Nieuws Vandaag, (Vorig jaar meer wapens bij jongeren in beslag genomen’) dat het aantal vuurwapens dat bij jongeren in beslag is genomen verdubbeld is ten opzicht van vorig jaar. Mogelijk het zorgelijke topje van een ijsberg. Lees ook mijn bijdragen uit 1999 over handhaving in de Justitiekrant  en ‘woede  in De Oogst van 2003 HANDHAVING Mijn Bijdrage JUSTITIEKRANT 1999 en  OogstWoede1Mei2004

Twintig jaar geleden in 1999 publiceerde ik vanuit mijn politiepraktijk het boek Een Golf van Geweld, dat ik toen mocht uitreiken aan de Haagse burgemeester Deetman. Drie aspecten die ik daarin beschrijf komen in deze tijd versterkt tot uiting. Er is een toename van zogenaamd ontladingsgeweld. Vanuit het niets ‘exploderen’ mensen en worden gewelddadig. Daarnaast is er vaak sprake van ontremming door gebruik van drugs of alcohol. Als geweld wordt gepleegd door meerdere personen kan de groepsdynamiek een rol spelen, waarbij de combinatie van gedrag en psychologische processen binnen een sociale groep leidt tot geweld. De drie aspecten kunnen elkaar zodanig versterken dat dit leidt tot excessief geweld. Verwarde personen, aanslagen met explosieven, steekincidenten en geweld tijdens demonstraties vormen in toenemende mate een belasting voor ons politiekorps en andere hulpverlenende organisaties. Het groeiende handhavingstekort in veel sectoren van de samenleving, beschouw ik als een belangrijk signaal dat we op de verkeerde weg zijn.  De oorzaken zijn complex in een samenleving waarin persoonlijke contacten structureel worden vervangen door digitale muren bij bedrijven, waarbij de burger wordt geconfronteerd met lange wachtrijen en irritant lange wachttijden. Vooral kwetsbare burgers zijn daarvan de dupe. Overheid en bedrijfsleven let op uw zaak.

 

 

 

ANTWOORD VAN DE KAMERCOMMISSIE DIGITALE ZAKEN (DIZA) VAN DE TWEEDE KAMER OP MIJN VERZOEK/PETITIE

PETITIE CYBERVEILIGHEID ANTWOORD KAMERCOMMISSIE DIZA

Dat digitalisering onze samenleving domineert is inmiddels evident. De voordelen ervan vallen ook niet te ontkennen. Toch wijst een groeiend aantal onderzoeken en publicaties uit dat steeds meer burgers de ontwikkelingen niet kunnen volgen en de aansluiting in de samenleving missen. Dat geldt met name voor mensen met een beperking en een deel van de senioren. Uitsluiting van belangrijke maatschappelijke processen en groeiende afhankelijkheid van zorgverleners, mantelzorgers of familie vallen hen ten deel. Ook nemen de veiligheidsrisico’s toe voor de naar schatting twee miljoen medeburgers. Een recent voorbeeld zette mij aan het denken en ik besloot een verzoek/petitie te zenden aan de Tweede Kamer, waar het door de Commissie Digitale Zaken (DIZA) in behandeling is genomen. Gebruik van dit democratische uit onze Grondwet voortvloeiende recht wordt steeds belangrijk door de invoering van de Wet digitale overheid Wet digitale overheid Wet digitale overheid – Digitale Overheid en de Wet digitale toegankelijkheid Hoe voldoe ik aan de wet? Digitale toegankelijkheid – Digitale Overheid die vanaf 2025 ook geldt voor banken en andere organisaties. 

VERZOEK/PETITIE

Afzender: J. Spaans    Aan: Tweede Kamer der Staten-Generaal Commissie Digitale Zaken (DIZA) Datum: 8 april 2024

Onderwerp:  Cyberveiligheid: Zorg over bankfraude door middel van AI, Deep Fake en Gezichtsherkenning geuit in diverse publicaties en media-uitingen afgelopen weekeinde en wat dit voor gevolgen kan hebben voor de burgers, met name de 2 miljoen Nederlanders die digitaal kwetsbaar zijn en het tempo in de samenleving niet kunnen bijhouden.

 Geachte heren/dames,

Ik word deze week 76 jaar en op grond van signalen die ik ontvang vanuit mijn omgeving en persoonlijke ervaring voel ik mij genoodzaakt deze petitie in te zenden. Ik heb in het verleden diverse petities en verzoeken over het onderwerp cyberveiligheid ingediend bij de Tweede Kamer en die zijn altijd serieus behandeld en afgewikkeld, wat de democratie en onze rechtsstaat siert.

Diverse dagbladen en media besteedden het afgelopen weekeind aandacht aan de nieuwe criminele truc met deepfake, waarbij hackers je gezicht kopiëren en je bankrekening plunderen. We leven in een turbulente tijd en dit bericht komt op een moment dat de mobiele telefoon de pinpas aan de kassa verdringt en het beleid van banken erop is gericht om telebankieren met scanners of e-dentifiers terug te dringen en uiteindelijk te stoppen. Dat daarmee de risico’s van deze vorm van cybercriminaliteit toenemen met name voor kwetsbare groepen in de samenleving, zoals bepaalde groepen senioren en mensen met een beperking, is evident. Daarmee zal de afhankelijkheid van hen en de druk op mantelzorgers, familie en anderen toenemen en het risico op cybercriminaliteit vergroten.

ESSENTIE VAN DEZE PETITIE: Ik verzoek de Kamer maatregelen te nemen en invloed uit te oefenen bij het bankwezen, om het terugdringen en bij ongewijzigd beleid geheel stoppen met het gebruik van scanners bij het telebankieren te voorkomen.

Ik woon in een appartementencomplex voor senioren en heb veel contact met burgers met een beperking. Ik kan de volksvertegenwoordigers verzekeren, dat het eenzijdig sturen op gebruik van mobiele telefoons grote negatieve gevolgen kan hebben voor deze doelgroepen wat door het aangehaalde nieuwsfeit wordt bevestigd. Door het sluiten van veel lokale bankfilialen in de coronaperiode en het reduceren en bemoeilijken van telefonische contactmogelijkheden is die situatie al verslechterd.

Een onomkeerbaar proces maar toch…..

Ik realiseer mij terdege dat de digitalisering van de samenleving onomkeerbaar is. Dat neemt niet weg dat banken een zorgplicht hebben, waarop ook de kwetsbare groepen aanspraak moeten kunnen maken. Op uitnodiging van de toenmalige Registratiekamer, thans de Autoriteit Persoonsgegevens, nam ik in 2000 deel aan het Publiek Debat Biometrie in Den Haag dat als uitgangspunt had het rapport “At Face Value On Biometrical Identification and Privacy’. In de evaluatie werd toen al gewezen op de enorme maatschappelijke gevolgen op langere termijn van biometrische systemen, met name die kunnen worden toegepast zonder dat men het weet zoals stem- en gezichtsherkenning. Als oud politieagent en opsporingsambtenaar bij een inspectiedienst, realiseer ik mij dat in het kader van de rechtshandhaving identificatie/authenticatie en digitalisering niet meer weg te denken zijn. Tegelijk wordt het doen van aangifte ernstig bemoeilijkt, door het gebrek aan mankracht en brede deskundigheid bij de politie en het feit dat grensoverschrijdende opsporingsonderzoeken, waarvan vermoedelijk in de aangehaalde aanleiding voor deze petitie sprake was, op veel belemmeringen en tegenwerking stuiten. Het is wel aangetoond dat ook staten cybercrime inzetten voor destabilisering en gewin. De banken doen hun best om de burgers bij de digitalisering te stimuleren, maar beseffen helaas onvoldoende dat veel burgers daartoe, om welke reden dan ook, niet in staat zijn.

Om deze petitie niet te uitgebreid te maken som ik voor de juiste afwegingen een  aantal bronnen op uit diverse maatschappelijke invalshoeken. Ik zou het met vele tientallen publicaties kunnen aanvullen. Vast staat inmiddels wel dat ook degenen die digitaal vaardiger zijn dan de aangehaalde doelgroepen geen of onvoldoende antwoord hebben op de geschetste complexe problematiek. Ik heb overigens diverse boeken en publicaties over dit onderwerp geschreven, die voor een deel ook aan de Tweede Kamer zijn gezonden. Daarnaast heb ik over het onderwerp correspondentie gevoerd met diverse ministers en Kamerleden. Desgewenst kan ik die ter aanvulling verstrekken.

Ik sluit deze petitie af met een quote van de bekende wetenschapper wijlen Stephen Hawking die ons maant tot zorgvuldigheid, empathie en betrokkenheid bij de zwakkeren in de samenleving, geuit tijdens een toespraak aan de gerenommeerde Oxford Universiteit in november 2016. Volgens hem wordt de aarde bedreigd door de huidige technologische vooruitgang, de groeiende kans op een nucleaire oorlog en onze zelfzuchtige en agressieve genen die ons de das omdoen’.

Met vriendelijke groet,

Jaap Spaans

Overzicht relevante bronnen:

1. De Telegraaf, 7 april 2024 ‘Alarm om nieuwe criminele truc met deepfake: ‘Hackers kopiëren je gezicht en plunderen je bankrekening’. Door Sven Rietkerk.
2. Petitie van mij aan de Tweede Kamer over cyberveiligheid van 20 februari 2020 kenmerk 2020Z03022/2020DO7373.
3. Nederlands Dagblad, 15 mei 2002, 2 pagina’s grote reportage ‘Toekomst wordt ramp door veiligheidstechnologie’.
4. Brief van 11 februari 2005 over de gevolgen van biometrische identificatie van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Th.C. De graaf kenmerk BPR 2004/78858.
5. Mail van De Nederlandsche Bank van 27 juni 2019 over de digitalisering van de samenleving, waarin DNB aangeeft dat het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer MOB nadrukkelijk stelt dat betaaldiensten voor iedereen bereikbaar en toegankelijk moeten zijn en er voor consumenten die moeite hebben met digitalisering alternatieven moeten zijn/blijven.
6. De Volkskrant, 14 juni 2019. ‘Digitaal bankieren gaat velen boven de pet’. Van het totale klantenbestand van een grote bank bankierde in 2019 een op de drie offline. Koen Haegens.
7. Dagblad van het Noorden, 7 juni 2022. ‘Kloof dreigt door groei digitale zorg’. Zo’n twee miljoen Nederlanders zijn digitaal niet vaardig’.
8. Registratiekamer , 21 februari 2000 Vooraankondiging Publiek Debat Biometrie 18 mei 2000. Basis voor het debat was het eerder aangehaalde rapport At Face Value. Ik nam op uitnodiging van de Registratiekamer deel aan het debat.
9. Het Financieele Dagblad, 29 augustus 2020 ‘Gezichtsherkenning’ n.a.v. het boek Turning Point over hoe we op een keerpunt staan met het beleid rond AI.
10. Het Financieele Dagblad, 4 februari 2017. ‘We laten ons teveel sturen door de ongeremde digitalisering.
11. De Telegraaf, 28 mei 2021. ‘Acceptgiro sterft uit, tot verdriet van ouderen. Deel zeventigplussers vertrouwt internetbankieren niet’
12. Reformatorisch Dagblad, 27 oktober 2010. ‘Ook wie niets heeft te verbergen, moet vrezen’.
13. Open Brief van Jaap Spaans aan de Nederlandse Banken via de NVB over de onder druk staande keuzevrijheid en waardigheid van kwetsbare groepen burgers.
14. ‘Vragen Jaap Spaans over identificatie’ en ‘Cyber Security’. Ingezonden brief van Jaap Spaans in de Hoogeveensche courant, respectievelijk 5 november 1999 en 16 januari 2012.

Het toonaangevende vakblad voor juristen ‘Nederlands Juristenblad’ plaatste mijn casus op 7 juli 2023 in het blad en in de week van verschijning tevens op de website zie: njb.nl/blogs/crisissituatie-in-een-wooncomplex-met-sociale-huurwoningen-voor-senioren/

Zie ook de publicatie hierover van 16/7/23 op Regionieuws Hoogeveen Jaap Spaans beschrijft een trieste situatie rond de Wet zorg en dwang – Regionieuws Hoogeveen

In 2020 werd nieuwe dwangwetgeving ingevoerd. De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten (Wzd), kwamen in de plaats van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen. De Wzd is bedoeld voor situaties waarin gedwongen opname van burgers met een psychogeriatrische aandoening of verstandelijke handicap moet worden overwegen. Hun grondrechten zijn gelet op hun kwetsbaarheid gewaarborgd. De Wvggz geldt bijvoorbeeld voor verwarde personen waarop de Wzd niet van toepassing is. Helaas bleek de wetgeving in de praktijk onuitvoerbaar. Daarom werd een evaluatie opgesteld door ZonMw . Deze organisatie bekijkt in opdracht van onder andere de overheid voor welke vraagstukken we staan binnen de gezondheidszorg, zowel nationaal als internationaal.  Zo kunnen kennis en middelen gebundeld worden om deze vraagstukken op te lossen. De 340 pagina’s tellende evaluatie over de dwangwetgeving is complex voor non-professionals. Het verdient daarom aanbeveling in ieder geval de samenvatting door te nemen.  Een van de algemene conclusies in de evaluatie is dat ‘De implementatie van de Wvggz en Wzd op gang is gekomen, maar op tal van punten nog moeizaam verloopt, zeker waar het gaat om de Wzd. Evaluatie te vinden via de volgende link  Eerste evaluatie Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg en Wet zorg en dwang, deel 2 | Rapport | Rijksoverheid.nl

De minister voor Langdurige Zorg en Sport geeft in haar Kamerbrief over aanbieding van het eindrapport aan, dat er knelpunten zijn bij de uitvoering van deze dwangwetgeving. Volgens haar is de wetgeving complex en de implementatie mislukt. Veldinformatie wordt belangrijk gevonden. Dat was voor mij reden om een casus op te stellen die nog voor de zomer op deze website verschijnt als onderdeel van deze publicatie. Maatschappelijke factoren als de toenemende vergrijzing, het tekort aan woningen en de introductie van het Integraal Zorg Akkoord (IZA) spelen daarbij een belangrijke rol. Beleidsdoelstelling is om het  aantal plaatsen in verzorgingshuizen niet meer uit te breiden en langer zelfstandig blijven wonen voor ouderen en mensen met een beperking. 

Maakbaarheid is een onderwerp waarover veel wordt gedebatteerd en gediscussieerd. Het begrip kan worden omschreven als een ideaal, ‘dat draait om beheersbaarheid, het uitbannen van leed en tragiek, en het realiseren van geluk’ (1). Door de huidige maatschappelijke dynamiek roept het steeds meer discussie op en dat is begrijpelijk. Je zult maar een controle freak zijn die plotseling met misère wordt geconfronteerd of je bent door onverwachte omstandigheden niet meer in staat een op structuur gericht leven te leiden. Ziekte kan zomaar je leven binnendringen met een slopend medisch traject en voortdurend inleveren op fysiek of psychisch gebied. Ziekte die vaak niet het gevolg is van ongezond gedrag maar van een erfelijke ziekte of onverantwoord verkeersgedrag van anderen. Ook een samenleving en zelfs de hele wereld kan worden geconfronteerd met de grenzen van maakbaarheid. De Coronapandemie heeft de kwetsbaarheid van de mensheid keihard aangetoond. De onverwachte oorlog in Oekraïne heeft een mondiaal domino-effect tot gevolg met torenhoge inflatie, een energiecrisis en naar verwachting een voedselcrisis. Die gevolgen zijn merkbaar op alle continenten en ook in ons land, de woonplaats, in supermarkten en bij de benzinepomp. Het is zelfs niet uitgesloten dat de thermostaten komende winter omlaag moeten en wie in het welvarende Europa had dat ooit gedacht?

De maakbaarheidsillusie

De Tweede Kamer is 2 maanden met zomerreces en daarop was kritiek omdat we in crisistijd zijn. De media zijn een langdurige zomerprogrammering gestart. Informatieve programma’s zoals Goede Morgen Nederland zijn tijdelijk uit beeld en de leemte wordt opgevuld door sport en andere programma’s. Een zomerprogramma dat mij aanspreekt is het Filosofisch Kwintet met presentatrice Clairy Polak op de zender Human. Vier gasten discussiëren  over belangrijke maatschappelijke thema’s als ‘de rechtsstaat’, ‘macht’ en ‘technologie en moraal’. Hoewel mijn levensbeschouwelijke visie  verschilt van die van Human, zijn er ook raakvlakken. Volgens de website van het Humanistisch Verbond is het humanisme een open levensbeschouwing die zich richt op reflectie en dialoog. Mensen hebben een autonome en verantwoordelijke rol in de vormgeving van hun bestaan. Het onderwerp ‘maakbaarheid in tijden van crises’ stond centraal in de eerste uitzending, een onderwerp dat mij als christen aanspreekt. Centraal stonden vragen als ‘wat hebben decennia aan maakbaarheidsdenken opgeleverd?’ en ‘wanneer zijn we het geloof in de maakbaarheid van de maatschappij verloren en waarom geloven we dan weer wel in de maakbaarheid van het individu?’. Achter ons ligt een periode van 75 jaar vrede, ongekende welvaart en individuele vrijheid. De Coronapandemie en de verwoestende oorlog in Oekraïne verpletterden de maakbaarheidsillusie (2).

Wetenschap

Ook voor de rol van de wetenschap is er de laatste tijd veel aandacht. Er wordt messcherp over gediscussieerd tot in de Tweede Kamer toe, bijvoorbeeld rond de klimaatdiscussie, het stikstofdossier, complot denken, taalgebruik etc. Wat mij dan opvalt is het gebrek aan tolerantie, ook van de zogenaamde ‘toleranten’. Kritiek op de wetenschap wordt als een vorm van ‘heiligschennis’ beschouwd en dat gaat mij te ver. De wetenschap is juist gebaat bij discussie en debat om scherp te blijven  en veel wetenschappers delen die mening. Ik wil voorop stellen dat ik veel respect en waardering heb voor de wetenschap en het vele nuttige onderzoek dat wordt verricht. Veel moderne zegeningen danken we aan de technologie en de wetenschap. In de gezinssituatie heb ik ervaren dat medische zorg en behandeling levensverlengend waren. Maar er zijn grenzen aan de mogelijkheden van de wetenschap en wetenschappelijk onderzoek heeft ook tot excessen geleid. Dat moet kunnen worden benoemd. In de euforie van de digitalisering was er onvoldoende oog voor de nadelen die zich nu op de wereld aftekenen zoals cybercriminaliteit, cyber war, grootschalige privacy schendingen in delen van de wereld en kwetsbare burgers die ontwikkelingen niet kunnen bijhouden. Door de spanningen op de wereld is de wapenwedloop versneld. Er wordt openlijk gedreigd met de inzet van atoomwapens. Wetenschappelijk onderzoek lag aan de basis van veel oorlogstechnologie. Aan klimaatverandering en milieurisico’s ligt overconsumptie ten grondslag, vooral in de rijke landen. In 1972 verscheen het ‘Rapport van de Club van Rome de grenzen aan de groei’. Hoofdstuk 3 gaat over ‘De groei in het wereldsysteem’ waarbij de samenhang tussen de vijf basisvariabelen bevolking, kapitaal, voedsel, natuurlijke hulpbronnen en vervuiling centraal staat. Uitgerekend deze maand maakte de Verenigde Naties bekend dat de wereldbevolking eind dit jaar 8 miljard mensen telt. In 1972 was dat 3.780 miljoen. Een verdubbeling in 50 jaar. Ruim 800 miljoen mensen leven in armoede.  

Geloof

Gelet op de aangehaalde variabelen is het niet moeilijk om een eenvoudige analyse te maken. De aarde is zwaar overbelast door een proces dat onomkeerbaar lijkt. Natuurlijke cycli spelen daarbij een rol, maar ook menselijk gedrag. De wetenschap kan ongetwijfeld een positieve bijdrage leveren aan oplossing van bepaalde problemen maar is, gelet op millennia geschiedenis, niet bij machte die structureel op te lossen. Veel problemen hebben immers te maken met oneerlijke verdeling van de welvaart, hebzucht, egoïsme en machtswellust. Het kwaad oftewel de gebrokenheid in de schepping blokkeert ingrijpende veranderingen. Ook na de publicatie van het rapport van de Club van Rome werd het groeidenken onverminderd voortgezet, met de vele huidige crises tot gevolg. Niet alles blijkt maakbaar te zijn. Ondanks secularisatie, kerkverlating in de rijke landen, denk ik  dat de Bijbel nog steeds een wijs en praktisch boek is. In veel geloofsovertuigingen nemen soberheid, rentmeesterschap en naastenliefde een belangrijke plaats in. Dat kan zich op vele wijzen uiten in de praktijk bijvoorbeeld door te vasten of dienstbaar te zijn aan de naaste. Joden vieren eenmaal per jaar het Loofhuttenfeest (Soekot). Een week lang wordt de luxe omgeving verruild voor een hut van bladeren. Herdacht wordt dat de Israëlieten veertig jaar lang in de woestijn rondtrokken onder de bescherming van God en in tenten of hutten woonden. Het dak van de loofhut heeft een opening met zicht naar de hemel. Wat vast staat is dat door de huidige crises op de wereld de behoefte aan levensbeschouwing en zingeving toeneemt. Ik verwacht dat dit proces zal doorzetten. Bijgevoegd een overzicht van een aantal belangrijke Bijbelteksten zoals opgenomen in mijn boek ‘Christenen en de Welvaartsmaatschappij. Bijbelteksten rentmeesterschap geld 

Bronnen:

1. Dagblad Trouw, publicatie n.a.v. het proefschrift van Robert van Putten ‘De ban van beheersing’.
2. Het Filosofisch Kwintet met presentatrice Clairy Polak over maakbaarheid in tijden van crises. Omroep Human, 3 juli 2022.

 

 

Iedere burger heeft burgerrechten die zijn vastgelegd in de Grondwet. Voorbeelden zijn godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting en het petitierecht (artikel 5 GW). Van het recht om schriftelijk verzoeken bij het bevoegd gezag in te dienen (petitierecht) wordt veel gebruik gemaakt. Zelf heb ik diverse verzoeken gericht aan het bevoegd gezag over o.a. de invoering van een biometrisch paspoort, de risico’s van biomassa etc. Maar hoe zit het met burgerrechten in Europa? Een belangrijke vraag want veel beleid en wetgeving wordt in de EU ontwikkeld. In het najaar van 2018 diende ik een verzoekschrift (petitie) in bij het Europees Parlement voor een betere coördinatie van placenta onderzoek. Om persoonlijke redenen een belangrijk onderwerp. Het belang van de placenta als tijdelijk orgaan gedurende de zwangerschap, werd zwaar onderschat. Onderzoek werd in het verleden beperkt vanwege de risico’s voor de zwangere vrouw en de foetus. Door de technologische vooruitgang kan onderzoek nu efficiënter en veiliger worden uitgevoerd. Dat gebeurt op wereldwijde schaal en zal verrassende nieuwe inzichten opleveren. Probleem is dat het onderzoek vaak fragmentarisch plaats vindt en er onvoldoende coördinatie plaats vindt. Daardoor is er onvoldoende top down communicatie van wetenschappers naar media en de brede bevolking en dat is jammer. Om die coördinatie in Europa te verbeteren heb ik de petitie ingediend. (Illustratie omslag van mijn boek. Boek is niet meer leverbaar’).

EINDCONCLUSIE PETITIETRAJECT
De wijze waarop mijn verzoek is behandeld door de Commissie Verzoekschriften van het Europarlement, heeft mijn waardering voor Europa vergroot. Dit democratische proces is uiterst zorgvuldig verlopen. Het was wel een langdurig en intensief traject en om daar inzicht in te krijgen verwijs ik naar de bijlage met de samenvatting van het verzoek, opsomming van enige wetenschappelijke projecten en antwoorden in 1e en 2e aanleg van de Europese Commissie (EC). Zie: PETI laatste antwoord EC Nederlands 

HET RECHT VAN PETITIE IN EUROPA
Volgens artikel 227 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie en artikel 44 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, heeft iedere burger van de Unie het recht een verzoekschrift tot het Europees Parlement te richten. Het verzoek moet wel ontvankelijk zijn en gaan over een onderwerp dat tot de werkterreinen van de Unie behoort en dat de verzoeker rechtstreeks aangaat. Verzoekschriften dienen te worden opgesteld in een van de officiële talen van de EU en gericht aan de voorzitter van de Commissie Verzoekschriften. Indiening kan op twee manieren namelijk aan het adres van het secretariaat PETI Wiertzstraat 60, 1047 Brussel BELGIË dan wel via het elektronisch internetportaal voor verzoekschriften https://petiport.secure.europarl.europa.eu/petitions/nl/home Nadat een verzoek ontvankelijk is verklaard volgt een intensief democratisch traject.

MIJN PETITIE ONTVANKELIJK VERKLAARD
‘Op 17 december 2018 is het verzoekschrift nr. 0869/2018, ingediend door J.S. (Nederlandse nationaliteit), over de recente ontwikkelingen in verband met placentaonderzoek ontvankelijk verklaard’ (citaat uit bevestiging). Ik had het verzoek onderbouwd met een groot aantal bijlagen, waarin ik beargumenteerde dat het over een onderwerp ging dat tot de werkterreinen van de EU behoort en waarom het onderwerp mij als burger persoonlijk aangaat. De onderbouwing is niet bijgevoegd, aangezien dat deze publicatie te omvangrijk zou maken.

SAMENVATTING VERZOEKSCHRIFT

‘Indiener volgt van nabij de mogelijke invloed van placentagebreken op de verdere ontwikkeling van het ongeboren kind, zoals psychische aandoeningen en andere onomkeerbare ziekten. Hij heeft deze interesse ontwikkeld vanuit zijn eigen persoonlijke ervaringen en is ervaringsdeskundige in placentaonderzoek geworden. Hij vermeldt dat bijzonder relevant onderzoek in de VS geleid heeft tot opmerkelijke conclusies en hij moedigt de EU en de lidstaten aan om dergelijk onderzoek te steunen en de in de VS bereikte resultaten in Europa in aanmerking te nemen, aangezien dit tot betere prenatale zorg kan leiden en nutteloos menselijk lijden kan voorkomen. Hij vindt dat de EU het onderzoek beter moet coördineren’ (citaat zie link hierboven onder CONCLUSIE).

Zie ook mijn eerdere publicatie over de petitie: https://www.jaapspaans.nl/persbericht-nieuwe-fase-petitie-jaap-spaans-over-placenta-onderzoek-aan-europarlement/

HET PETITIETRAJECT CHRONOLOGISCH (ZIE OOK DE BIJLAGE AAN SLOT 2E ALINEA)

27/9/2018    : Verzoekschrift ingediend bij de Commissie Verzoekschriften
17/12/2018 :  Verzoekschrift ontvankelijk verklaard
28/02/2019 : Commissie stuurt verzoekschrift door naar de parlementaire Commissies Milieubeheer, Volksgezondheid en Voedselveiligheid EN Industrie, Onderzoek en Energie. Tevens verzoekt de Commissie Verzoekschriften de Europese Commissie (EC) een vooronderzoek naar de verschillende aspecten van het probleem in te stellen.
8/3/2019     :  Antwoord EC. De Commissie erkent het belang van onderzoek naar de gezondheid van de placenta en de gevolgen daarvan voor de toekomstige ontwikkeling van het kind. Vervolgens worden 4 projecten beschreven van placenta-onderzoek in Europa. Zie bijlage onder 3 Antwoord van de Commissie. Het door het Erasmus UMC Rotterdam uitgevoerde project EMBRYOandLATERHEALTH gaat uit van de hypothese dat schadelijke blootstelling vóór of zeer vroeg in de zwangerschap gevolgen heeft voor de ontwikkeling van het embryo en de placenta, een blijvende invloed heeft op de cardiovasculaire en metabole ontwikkeling, en zowel ongunstige uitkomsten oplevert bij de geboorte als cardiovasculaire en metabole stoornissen en ziekten op latere leeftijd in de hand werkt.
10/4/2019    : Bericht van de Commissie Verzoekschriften dat zij de petitie voortzet (verderzet).
21/4/2019     : Reactie van mij op voorgaande mededeling
11/9/2019     :Mededeling secretariaat Commissie Verzoekschriften dat het verzoekschrift zal worden behandeld op de vergadering van de Commissie Verzoekschriften op 03.10.2019 in Brussel. Het zal rond 10:50 worden besproken. Wegens omstandigheden kon ik helaas niet aanwezig zijn in Brussel.
3/10/2019     : Link naar video van de bijeenkomst. Een lid van het Europarlement verzocht de petitie aan te houden (zie video minuut 10.18 – 10.23: https://www.europarl.europa.eu/ep-live/en/committees/video?event=20191003-0900-COMMITTEE-PETI
26/6/2020     : Aanvullende antwoord (in 2e aanleg) van de EC (Zie bijlage onder 5).
28/6/2020     : Mail aan het PETI secretariaat van de Commissie Verzoekschriften waarin ik mijn dank uitspreek voor de zorgvuldigde wijze waarop mijn petitie door het Europarlement en de Eureopese Commissie is behandeld en afgewikkeld. Tevens een korte samenvatting van aspecten betreffende de placenta die voor mij belangrijk zijn gelet op de reden om de petitie in te dienen. Ik ben tevreden met het resultaat. Bij voorkeur had ik gezien dat er een Europees Placenta Project zou zijn opgestart vergelijkbaar met het Human Placenta Project in de VS (zie logo). Voor mij echter geen reden daarop nader aan te dringen en ik heb de Commissie Verzoekschriften aangegeven dat ik geen bezwaar heb tegen afsluiting van de petitie.

AFSLUITENDE MAIL
Aan: PETI Secretariaat van het Europees Parlement in Brussel. Datum 26/6/2020
Onderwerpen: mijn petitie 0869/2018 over placenta onderzoek, dankwoord en afsluiting

Geachte heren/dames,
Dank voor de toezending van uw mail van 26 juni 2020 met de Nederlandstalige versie van het antwoord in 2e aanleg van de Europese Commissie (EC) n.a.v. mijn petitie. Nadat de petitie ontvankelijk werd verklaard op 17 december 2018, volgde een uitgebreid en langdurig democratisch traject, dat door PETI, de EC en het Europarlement zeer zorgvuldig is afgewikkeld. Ik dank u dan ook voor uw inzet en effectieve communicatie. Deze mail hoeft u niet te beschouwen als een aanvullende opmerking om de petitie voort te zetten. Ik ben zeer tevreden met het resultaat en het feit dat het onderwerp op de agenda is geplaatst en ga ermee akkoord dat u de Commissie Verzoekschriften vraagt de petitie af te sluiten. Ik heb wel voor mijzelf een beknopt overzicht opgesteld met enige conclusies uit de correspondentie, waaruit blijkt hoe belangrijk placenta onderzoek is in relatie tot prenatale en neonatale zorg en de latere ontwikkeling. Zie hieronder.
Met hartelijke groet, Jaap Spaans, Hoogeveen Holland
Korte opsomming 4 projecten betreffende placenta onderzoek.
— De EC (zie antwoord EC van 8/3/2019) erkent het belang van onderzoek naar de gezondheid van de placenta en de mogelijke invloed van onvolkomenheden van de placenta op de verdere ontwikkeling van het ongeboren kind, zoals psychische aandoeningen en andere ziekten. Zowel in Horizon Europa als Horizon Europa 2020-2024 is er ruimschoots aandacht voor onderzoek en internationale samenwerking. In het 1e antwoord van de EC worden 4 concrete projecten opgesomd n.l.:
*het project AIR-NB: heeft tot doel het effect van prenatale blootstelling aan stedelijke luchtverontreiniging op de structuur en functie van de hersenen vóór en na de bevalling te evalueren (Barcelona).
** het project EMBRYOandLATERHEALTH: gaat uit van de hypothese dat schadelijke blootstelling vóór of zeer vroeg in de zwangerschap gevolgen heeft voor de ontwikkeling van het embryo en de placenta, een blijvende invloed heeft op de cardiovasculaire en metabole ontwikkeling, en zowel ongunstige uitkomsten oplevert bij de geboorte als cardiovasculaire en metabole stoornissen en ziekten op latere leeftijd in de hand werkt. (Erasmus UMC Rotterdam).
***Het project iPLACENTA : Gericht op internationale samenwerking binnen de EU hericht op opleidingen. (Universiteit Dundee).
**** Doel van het onderzoeksproject PlaEndo: te bepalen wat de aard en de bredere biologische betekenis is van de endocriene functie van de placenta bij het aanpassen van het lichaam van de zwangere moeder om de groei van de foetus te ondersteunen. Bijzondere aandacht gaat uit naar het metabolisme van de moeder. (Universiteit Cambridge)