–SCANKASSA’S, DIEFSTAL EN CONSUMENTEN MISLEIDING

De digitalisering van het betaalverkeer voltrekt zich in een hoog tempo. Velen zijn er euforisch over en willen af van contant betalen. Anderen met name kwetsbare groepen in de samenleving, ondervinden er in de praktijk problemen mee. Ook praktische argumenten spelen mee, bijvoorbeeld de chaos die kan ontstaan bij stroomstoringen of cybercrime. In de meeste supermarkten wordt het gebruik van scankassa’s gestimuleerd en het aantal kassa’s waar ook contant wordt afgerekend verminderd, wat gebruik moet ontmoedigen. Bij gebruik van scankassa’s moet je als klant eerst akkoord gaan met de voorwaarden of huisregels, waarin is opgenomen dat bij niet gescande boodschappen aangifte wegens diefstal kan worden gedaan. Klanten worden in diverse supermarkten tevens gewaarschuwd dat bij diefstal, naast een aangifte, ook door het eisen van een boete wordt afgerekend met windeldieven. Grote vraag is wat diefstal is in juridische zin? Laat ik voorop stellen dat winkeldiefstal moet worden aangepakt. Maar wat als er sprake is van een fout, slordigheid of niet goed functionerende scanapparatuur?

Diefstal is onder artikel 310 opgenomen in het Wetboek van Strafrecht en luidt als volgt:

 Hij die enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort wegneemt, met het oogmerk om het zich wederrechtelijk toe te eigenen, wordt, als schuldig aan diefstal, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie.

De onderstreepte delen zijn de elementen van het strafbare feit diefstal en dienen tot uitdrukking te komen in een aangifte dan wel proces-verbaal van de politie voor beoordeling door het Openbaar Ministerie dat beslist over sepot dan wel vervolging van een verdachte. Ook de rechter zal tijdens een zitting toetsen op de elementen van het strafbare feit. Er mag geen element ontbreken. Als bijvoorbeeld de opzet om te stelen (oogmerk) ontbreekt is het geen diefstal. Logisch dat een politieagent of opsporingsambtenaar zal trachten de bewijslast rond te krijgen. De verklaring die een verdachte aflegt is daarbij van groot belang en dat wordt onderschat. Een verklaring moet volgens de wet in vrijheid worden afgelegd. Heb je opzettelijk iets gestolen of was dat niet het geval? Dat geldt ook voor gebruik van de scanner op grond van huisregels of voorwaarden voor gebruik. Er wordt toegegeven dat de zelfscan niet altijd foutloos werkt, bijvoorbeeld door storingen aan de handterminal. Dat behoort te worden gemeld door de klant. Bij vermoeden van misbruik kan aangifte worden gedaan van diefstal en kunnen maatregelen plaats vinden zoals een geldboete, tijdelijke ontzegging van de winkel en bij recidive nog strengere sancties.

Consumentenmisleiding

Toch doet zich een merkwaardige tegenstelling voor, met name in veel supermarkten.  Van diefstal is geen sprake bij de  ondernemer die verantwoordelijk is voor fouten in het computersysteem, waardoor de klant teveel wordt berekend. Op 25 april 2023 stelde de Consumentenbond na onderzoek vast dat  supermarkten nog steeds fouten maken in kassabonnen. Drie supermarkten worden bij naam vermeld.  Supermarkten aansprakelijk voor foute kassabonnen | Consumentenbond De bond wil de ondernemers nu aansprakelijk stellen daarvoor en dat lijkt mij volkomen terecht. Ik begrijp tegelijk dat dit een administratieve rompslomp oproept en bij strafbaarstelling een stroom aan aangiftes. Daar staat tegenover dat de ondernemers dit ook wel zelf ten dele  oproepen door het assertief met posters wijzen op hun repressieve mogelijkheden als er sprake is van winkeldiefstal.

Tien jaar geleden in augustus 2013 zond ik een petitie (verzoek) aan de Tweede Kamer om onderzoek te doen naar een eventuele strafbaarstelling van consumentenmisleiding door de detailhandel/supermarktbranche. Ik schreef tevens een brief aan een supermarktketen met bewijs van gemaakte fouten. Het is er helaas nooit van gekomen. 2e Kamer petitie Consumentenmisleiding _20230511_0001 Nu er een sterke toename is van armoede en schuldsaneringen hoop ik dat het de Consumentenbond lukt dit te verwezenlijken.  

–Overpeinzing: De toestand in de wereld

PASEN  2023. Omringd door een kleurrijke Nederlandse bloemenpracht zegent de paus op het Sint Pietersplein de wereld met het uitspreken van de zegen Urbi et Orbi. Nederland heeft net de Passion achter de rug waarin bekende Nederlandse artiesten, zangers en zangeressen, cabaretiers, gelovigen en ongelovigen Nederland wijzen op het Evangelie. Politici, VIP’s en anderen doen dat op hun eigen wijze door een jaarlijks bezoek aan de Mattheus Passion. 

We leven in een mooi land en behoren sociaal en materieel tot de bevoorrechten op deze planeet. Maar hoe lang nog vraag ik mij af. Want de wereld en de mensheid die de planeet bewoont zijn volop in beweging. Om een antwoord te vinden op de vraag ‘Hoe is de toestand in de wereld?’ onderzoek ik enige bronnen waaronder columns/ filmpjes van de in de jaren tachtig en negentig bekende rechts-liberale journalist mr. G.B.J. Hiltermann. Ik begon met het bekijken van een filmpje van 2 april 1983 waarin Hiltermann 40 jaar geleden terugblikt op het Paasweekeind van dat jaar. Bekijk het filmpje, vergelijk en stel met mij vast dat de geschiedenis zich herhaalt. G.B.J. Hiltermann – Toestand in de Wereld 02 – 04 – 1983 – YouTubeHiltermann’s column zette mij aan het denken over de toestand in de wereld en de toekomst.  

Zomaar een greep uit het nieuwsaanbod rond Pasen 2023

Ik scroll enige weken over het internet en volg intensief het landelijke en mondiale nieuws. Ik krijg een golf van nationale en internationale hoofdpijndossiers over mij uitgestort, die je als mens niet onberoerd laat.

–Er dreigde een bankencrisis nadat bankklanten in de VS  massaal hun geld ophaalden. In een aantal westerse landen moesten overheden ingrijpen om een crisis te voorkomen. Banken in ons land maken enorme winsten door de gestegen rentetarieven. De rente voor spaarders blijft daarbij ver achter, zodat de winsten naar de aandeelhouders gaan.

–Op initiatief van China werd de verstoorde band tussen Saoedi-Arabië en Iran hersteld. China wil meer macht in het olierijke maar ook explosieve Midden-Oosten ten koste van de rol van de VS.

–Demonstraties en rellen in Israël leiden tot een veiligheidscrisis in het land die zomaar kan overwaaien naar de regio.

–De oorlog in Oekraïne en geopolitieke spanningen elders  in de wereld, hebben een nieuwe, miljarden kostende wapenwedloop veroorzaakt. Voor het eerst na de Koude Oorlog wordt de inzet van (tactische) kernwapens weer als strategische mogelijkheid genoemd. Hybride oorlogsvoering waarbij gebruik wordt gemaakt van cybertechnologie, ondermijning van een samenleving door aanvallen op kwetsbare infrastructuur en manipulatie van vluchtelingenstromen vormen een groeiend probleem.

–Honderdduizenden vluchtelingen In Noord-Afrika en Syrië staan klaar voor een oversteek naar Europa dat worstelt met een snel groeiende migratiecrisis. De instroom is te groot en daarnaast lukt het maar niet met de eerlijke verdeling van asielzoekers over de EU-lidstaten. De rijke olielanden die economisch enorm profiteren van de gestegen energieprijzen, dragen onvoldoende bij aan het oplossen van de migratiecrisis en hulp aan geloofsgenoten o.a. uit Syrië, Tunesië en Libië. 

–Tijdens de bekerfinale tussen Feyenoord en Ajax op 5 april zijn er buiten het stadion schokkende antisemitische spreekkoren zoals ‘Hamas Hamas alle Joden aan het gas’. Het Openbaar Ministerie stelt een onderzoek in.

–Klimaatverandering en het stikstofdossier domineren hier de maatschappelijke en politieke discussie. De grote verkiezingswinst van de BoerBurgerBeweging (BBB) zal grote gevolgen hebben voor de politieke verhoudingen in ons land/  

–Nederland zal het komende decennium worden geconfronteerd met een watertekort. Er is veel watervervuiling. Jaarlijks komt er via urine en ontlasting 190.000 kilo medicijnen in het oppervlaktewater. De website Overheid.nl  meldt dat als gevolg daarvan pijnstillers het weefsel van vissen beschadigen; anticonceptiemiddelen zorgen voor geslachtsverandering bij vissen; en antipsychotica  het gedrag van kleine waterkreeftjes en vissen kunnen veranderen. Medicijnresten in water | Medicijnen | Rijksoverheid.nl

–Er dreigt in ons land opnieuw woningnood. Doelstellingen voor woningbouw kunnen niet worden gehaald. Vooral jongeren en starters zijn er de dupe van en zien dat het steeds moeilijker wordt om een zelfstandig bestaan op te bouwen.

–De Publieke Omroep zendt vanaf maart de Nederlands-Vlaamse serie  Arcadia uit. Deze fictieserie draait om een samenleving in de nabije toekomst. Het lot van burgers wordt bepaald door hun persoonlijke burgerscore. ‘Je krijgt wat je verdient’. Na een aantal uitzendingen te hebben gevolgd, durf ik te stellen dat het begrip ‘fictie’ kan worden vervangen door ‘realisme’. In een groeiend aantal landen zijn sociale surveillancesystemen operationeel op basis onder andere van biometrische gezichtsherkenning en algoritmes die ook functioneren op basis van scores, ook wel aangeduid als risicotaxaties. Bron: De Volkskrant, 27 november 2019 ‘Opgepakt op last van de computer’. Remco Andersen.

–Koningin Maxima wordt door het Ministerie van Financiën opgeroepen zich meer op de vlakte te houden over de eventuele invoering van de digitale euro. Zonder twijfel goedbedoeld, want de koningin ziet daarin mogelijkheden voor minder draagkrachtigen om toegang te krijgen tot financiële diensten. Critici zijn daarentegen van mening dat de nadelen van te ver doorgevoerde digitalisering worden onderbelicht. Bron: Algemeen Dagblad voorpagina, 13 april 2023. Veel burgers hechten nog aan contant geld. Foto: Jaap Spaans

–De Rabobank publiceerde op 14 maart dit jaar een rapport over de stemming onder Nederlanders. De meesten zijn negatief gestemd over de richting die Nederland opgaat. Dit sentiment is het meest negatief in Drenthe en Zeeland en negatiever op het platteland dan in de stad (citaat). Volgens het onderzoek ervaren vooral mensen zonder vaste baan en mensen met een gezondheidsbeperking over het algemeen minder brede welvaart en zijn bovendien negatiever gestemd over de richting die Nederland opgaat. Voor het onderzoek is een enquête afgenomen onder meer dan tienduizend Nederlanders van achttien jaar en ouder. Slechts 1 procent van de Nederlanders gaf aan dat het duidelijk de goede kant opgaat. Bron: : Veronderstelde welvaartskloof tussen stad en platteland geen verklaring voor negatieve sentimenten – Rabobank

WAS ER DAN GEEN POSITIEF NIEUWS TE MELDEN? JAZEKER! TOERISTISCHE TREKPLEISTER DE KEUKENHOF STAAT IN VOLLE BLOEI EN HET VOORJAAR KOMT ERAAN. DE INFLATIE ZAKT WEER WAT. CORONA IS INMIDDELS BEHEERSBAAR GEWORDEN. DE NEDERLANDSE ECONOMIE DRAAIT NOG GOED. MAAR BOVENAL WE LEVEN IN EEN VRIJ LAND, EEN DEMOCRATISCHE RECHTSSTAAT MET FUNDAMENTELE BURGERRECHTEN

–2023: Van-Gogh-jaar in Hoogeveen

Op dinsdag 11 september 1883, 140 jaar geleden, arriveerde Vincent van Gogh (1853-1890) , berooid en aangeslagen door liefdesverdriet, vanuit Den Haag op het station van Hoogeveen. Op  donderdag 30 maart 2023 de geboortedag van Vincent, werd dit herdacht door een bijeenkomst op het station van Hoogeveen en de onthulling van een prachtige muurschildering op een gebouw in het centrum van Hoogeveen. 2023 is uitgeroepen tot het Jaar van Van Gogh.  Hij verbleef enkele weken in Hoogeveen en trok vervolgens naar Nieuw- Amsterdam/Veenoord. Hij was nog nooit in Drenthe geweest en kon alleen maar fantaseren over wat hij zou aantreffen. Zijn  belangstelling ging vooral  uit naar de veendorpen in Zuidoost Drenthe, het nog woeste landschap en de armoede onder veel landbouwarbeiders. Dagelijks wandelde hij vanuit zijn tijdelijke adres naar de plaatsen en onderwerpen die hij wilde schilderen, zoals begraafplaatsen. Het is de eerste tentoonstelling over zijn Drentse periode. In het museum bevindt zich het schilderij De Turfschuit uit 1883. Op verschillende plekken in de provincie worden activiteiten en routes georganiseerd. Bijzonder is de tentoonstelling ‘Op reis met Vincent’, die vanaf september 2023 zal worden gehouden in het Drents Museum. Velen in het hele land kijken ernaar uit en ondergetekende in het bijzonder. Het is een welkome maar vooral leerzame culturele afwisseling, na jaren van Corona en politieke hoofdpijndossiers die de samenleving domineren. Zijn leven en de prachtige schilderijen die hij schilderde zullen volop in de belangstelling staan. Ik kijk er dan ook reikhalzend naar uit en velen met mij (1) Foto muurschildering van De Strakke Hand: Jaap Spaans

Achtergronden

Vincent Van Gogh werd geboren in Zundert op 30 maart 1853. Zijn vader Theodorus wordt op 1 april 1849  aangesteld als predikant in Zundert. Hij trouwt hij met Anna Cornelia Carbentus. Hun kinderen Vincent, Anna, Theo, Lies, Wil en Cor worden allemaal in Zundert geboren. Na Zundert woont het gezin in Helvoirt, Etten en tenslotte in Nuenen. Vader Theodorus is lichamelijk niet heel sterk (vaak verkouden) en bovendien snel bezorgd als hij de onderlinge samenhang in zijn gezin in gevaar ziet komen. Zorgen heeft hij vooral over Vincent. Van diens latere roem heeft hij nooit kennis kunnen nemen. Aan zijn broer Theo schreef Van Gogh in juli 1882 “Pa en Moe zijn niet de menschen die mij begrijpen – noch in mijn fouten noch van een beteren kant – zij kunnen zich niet in mij indenken – met hun redeneeren leidt tot niets dan tot twist citaat.” (2 citaat) Geloof speelde daarbij een belangrijke rol.

Na een moeizaam en door ziekte geteisterd leven overleed Vincent van Gogh op 29 juli 1890 in Auvers-sur-Oise (Frankrijk). Wat mij persoonlijk fascineert en ontroert  in zijn leven zijn de mentale stoornis(sen) waaraan hij leed. In een tijd dat er niet de kwaliteit van zorg, diagnostiek en vervoer was die wij nu kennen. Ondanks tegenslagen, immens verdriet, lijden en de daarmee gepaard gaande prikkels en vermoeidheid maakte hij inspannende reizen naar vele bestemmingen. Gedreven en geïnspireerd als hij was, kon hij toch de energie opbrengen om de ervaringen en indrukken op zijn eigen wijze vast te leggen op het witte doek. Foto Jaap Spaans. Het huisje aan de Pesserstraat in Hoogeveen waar Van Gogh verbleef, met plaquette

 Mentale problemen

Dat Van Gogh leed aan een ernstige psychische aandoening is algemeen bekend. Zeer recent onderzoek geeft meer inzicht in het psychiatrische ziektebeeld van Vincent van Gogh. Aan de hand van gestructureerde diagnostische interviews onderzochten deskundigen alle mogelijke psychische problemen en ziektes van Vincent van Gogh op waarschijnlijkheid. Zo’n uitgebreid psychiatrisch onderzoek – op basis van zijn omvangrijke correspondentie en bestaande medische informatie – was nog niet eerder gedaan. Sommige theorieën worden bevestigd, andere ontkracht. Nieuw is dat de onderzoekers concluderen dat Vincent van Gogh, nadat hij zijn eigen linkeroor had afgesneden, waarschijnlijk tweemaal een alcoholonttrekkingsdelier heeft doorgemaakt. Het onderzoek, gecoördineerd door emeritus hoogleraar psychiatrie Willem Nolen van het UMCG, is gepubliceerd in het International Journal of Bipolar Disorders. Postuum een psychiatrisch​​​e diagnose. Bij Van Gogh zou sprake zijn geweest van een combinatie van meerdere psychiatrische stoornissen, oftewel comorbiditeit. Geen enkele van deze stoornissen kan echter met absolute zekerheid gesteld worden. Wel worden diverse vaak ge​​opperde theorieën als waarschijnlijk bevestigd. Vanaf jongvolwassenheid vermeldde hij in zijn brieven diverse symptomen passend bij een – waarschijnlijk bipolaire – stemmingsstoornis in combinatie met een – waarschijnlijk borderline – persoonlijkheidsstoornis. Dit verergerde door een alcoholverslaving in combinatie met ondervoeding. Dit leidde vervolgens, in combinatie met oplopende psychosociale spanningen (onder andere een conflict met zijn vriend en collega Paul Gauguin) tot een crisis, waarin hij op 23 december 1888 zijn oor afsneed. Een nieuwe theorie van de onderzoekers is dat Van Gogh daarna tweemaal een kortdurende psychose doormaakte, waarschijnlijk alcoholonttrekkingsdelieren omdat hij als gevolg van de ziekenhuisopname na het oorincident plotseling moest stoppen met het drinken van alcohol. Hierna verergerde zijn toestand verder en maakte hij enkele ernstige depressieve episodes door, waarvan tenminste één met psychotische kenmerken. ​Uiteindelijk lukte het hem niet meer blijvend te herstellen, wat waarschijnlijk leidde tot zijn zelfmoord in juli 1890 (3 met diverse citaten). Foto’s  Jaap Spaans. Plaquette vergroot. De schilder bezocht de begraafplaats in Hollandscheveld waar een herdenkingssteen staat.

Mijn reactie op de alinea hiervoor: In mijn omgeving werd ik geconfronteerd met psychisch lijden. Ondanks het leed dat naar voren komt in het onderzoek naar het psychiatrische ziektebeeld van de schilder, leert het tegelijk de levensles dat de diagnostiek vaak moeilijk is maar ook dat een psychiatrische aandoening, mits goed begeleid, kan leiden tot creativiteit en inventiviteit.

Foto’s Jaap Spaans: De schilder verbleef aan de Pesserstraat in Hoogeveen. Een plaquette op de woning herinnert eraan. 

 Bronnen

  1. Erfgoedlocaties Van Gogh | Drenthe en Op reis met Vincent | Drents Museum
  2. 1822-1885: Theodorus van Gogh (vader) | Van Gogh Brabant
  3. Diverse citaten en bronnen uit de volgende publicaties: Nolen, W.A., van Meekeren, E., Voskuil, P. et al. New vision on the mental problems of Vincent van Gogh; results from a bottom-up approach using (semi-)structured diagnostic interviews. Int J Bipolar Disord 8, 30 (2020). https://doi.org/10.1186/s40345-020-00196-z. New vision on the mental problems of Vincent van Gogh; results from a bottom-up approach using (semi-)structured diagnostic interviews | International Journal of Bipolar Disorders | Full Text (springeropen.com) De psychiatrische ziektegeschiedenis van Vincent van Gogh | NTvGO onderzoek geeft nieuw en meer volledig inzicht in psychiatrisch ziektebeeld Vincent van Gogh (umcg.nl)  UMCG: Vincent van Gogh kreeg psychoses door plotseling stoppen met alcohol  

 

–150 Jaar Holland-America Lijn (HAL)

Op dinsdag 18 april viert de Holland America Lijn het 150-jarig bestaan. De kiem voor de oprichting van de HAL werd gelegd tijdens de emigratiegolven vanuit Europa richting Noord Amerika. In de 150 jaren heeft de HAL letterlijk en figuurlijk stormen doorstaan en twee wereldoorlogen overleefd. De prijs was echter hoog. Alleen al tijdens de Tweede Wereldoorlog verloor de onderneming door oorlogsgeweld elf schepen en 264 werknemers, 10 procent van het totale personeelsbestand. Tijdens de Wederopbouw van Europa nam de emigratie naar andere werelddelen toe. De schade die aangericht was aan Rotterdam door de oorlog werd hersteld. De luchtvaart werd een grote concurrent en ook door de groeiende welvaart in Europa en terugloop van emigratie moesten de bakens worden verzet. In hoog tempo werd overgestapt naar de markt voor vakantiecruises in het wat luxere segment van die markt. Dat is een schot in de roos gebleken. Op 18 april wordt het jubileum gevierd met een ceremonie bij het voormalige hoofdkantoor in Rotterdam, het huidige Hotel New York.

Emigrant

Na een strenge selectie met medische keuring door de Canadese emigratiedienst emigreerde ik in 1966 als 18-jarige jongen naar Canada met ‘De Rijndam’ van de HAL. Het was een van de laatste overtochten voor emigranten per boot. Vliegtuigen namen het vervoer over. Ik heb goede herinneringen aan de tien dagen op het schip van de HAL. Ik groeide aan het begin van de Wederopbouw op in een eenvoudig gezin en voelde de luxe op het schip als een weldaad. Bij het ingaan van de Sint Lawrence riep de kapitein om dat er walvissen zwommen aan stuurboord. Een indrukwekkend moment dat ik nooit meer zal vergeten.

Foto’s Jaap Spaans: Wilhelminakade Rotterdam vanwaar de Rijndam vertrok naar Canada. Mijzelf op de Wilhelminakade voor de vertrekhal in de jaren tachtig. Gebouw van Lissone Lindeman in Den Haag, waar de reis naar Canada werd geboekt. Foto HAL. Aan de bar op de Rijndam.

 Bronnen:

–Boeken:’125 jaar Holland-Amerika Lijn 1873-1998′. G.J. De Boer. Uitgeverij De Alk BV, Alkmaar.– To All Our Chrildren. The Story Of The Postwar Dutch Immigration To Canada’. Albert van der Mey. Uitgave PAIDEIA PRESS. Jordan Station, Ontario Canada. Hoofdstuk 27 gaat over de Dutch Immigrant Ships. 

 –Dagbladen en Kranten. ‘Spits’ 3/1/2007 ‘Holland Amerika Lijn keert na 36 jaar terug naar Rotterdam’. De Telegraaf 8/4/2023 ”Holland America Line viert 150-jarig bestaan op bescheiden wijze’. ‘Op de woelige baren’. 

–Hoe we worden klaargestoomd voor het digitale tijdperk

Het is goed om als schrijver zo nu en dan verantwoording af te leggen over wat je hebt geschreven. Vooral in deze tijd, waarin te pas en te onpas het begrip ‘complottheorie’ maatschappelijke discussies overstemt. Is er zorgvuldig geformuleerd en zijn er voldoende betrouwbare bronnen geraadpleegd? Begin 2002 werd mijn boek ‘Biometrische identificatie digitaal brandmerk?’ gepubliceerd. In 2013 verscheen een vervolg met het boek De Cybersamenleving. Een terugblik na 2 decennia kan dan geen kwaad. Hoe heeft de ontwikkeling van de digitalisering zich de afgelopen decennia ontwikkeld? Als schrijver ventileer je een visie op een breed maatschappelijk proces. Klopte die visie, waren de gevolgen juist ingeschat of is een bijstelling gewenst? Biometrie stond aan het begin van de millenniumwisseling nog in de kinderschoenen. Toch vond de overheid de ontwikkeling zo ingrijpend, dat zij de noodzaak inzag van een Publiek Debat Biometrie. In 2000 vond dat debat plaats, waarvoor ik door de toenmalige toezichthouder De Registratiekamer (thans de Autoriteit Persoonsgegevens) was uitgenodigd. Het debat vond plaats in Den Haag en de conclusies waren voor mij aanleiding om het boek over biometrie te schrijven (1). Anno 2022 gaat het niet meer over een verre digitale toekomst, maar over de digitale actualiteit. We staan op de drempel van het Digitale Tijdperk.  Hoe dominant is digitalisering geworden in de samenleving? Wat zijn de voordelen maar ook de nadelen van deze ontwikkeling? Belangrijke vragen op een moment dat Europa en dus Nederland worden klaargestoomd voor het digitale tijdperk.

Nederland aan top bij digitalisering

Uit beleidsstukken van de Europese Commissie blijkt dat Europa wordt klaargestoomd voor het digitale tijdperk (2). De EU richt zich daarbij op een groot aantal digitale onderwerpen zoals kunstmatige intelligentie, supercomputers, Europese datastrategie, chipverordening, privacy en cyberbeveiliging. Dat laatste is in ons land hard nodig, want Nederland staat in Europa aan de top wat digitalisering betreft. Laat ik voorop stellen dat de zegeningen van digitalisering op veel maatschappelijke gebieden zoals de zorg, bedrijfsefficiency en communicatie evident zijn. Nu de dominantie van digitalisering het afgelopen decennium zo sterk is toegenomen, komen echter ook de zwaarwegende nadelen en zelfs excessen sterker naar voren rond cyberbeveiliging en op sociaal gebied. Cybercriminaliteit floreert als nooit te voren en dreigt de samenleving te ontwrichten en ondermijnen. Cyberwar wordt steeds belangrijker als instrument bij zowel klassieke als hybride oorlogsvoering. De ongeveer twee miljoen Nederlandse medeburgers die het tempo van digitalisering niet kunnen bijhouden, worden voor hun cyberveiligheid en maatschappelijke participatie steeds afhankelijker van derden zoals familie, mantelzorgers en zorgverleners. De grote banken hebben de afgelopen periode hun filialen in het centrum van Hoogeveen gesloten. Parkeerautomaten ‘slikken’ geen muntgeld meer.

Lees ook mijn opiniebijdrage in de Hoogeveensche Courant van 31/10/22  HC Opinie met scanauto

Foto scanauto Jaap Spaans. Scanauto’s kunnen worden  ingezet bijvoorbeeld voor handhaving van verkeerswetgeving, maar ook om informatie te verwerken bijvoorbeeld voor kaarten en overzichten. Er kunnen 6 camera’s op worden geplaatst die 360 graden kunnen fotograferen en 250.000 foto’s per dag kunnen maken. Niet alle informatie mag worden verwerkt en opgeslagen.  

 

Wet digitale overheid (WDO)

Onlangs stelde een deskundige dat er bij de digitalisering onvoldoende aandacht is voor de menselijke kant. In het vakblad Binnenlands Bestuur dat zich richt op ambtenaren, verscheen op 20 september 2022 een publicatie onder de veelzeggende kop ‘Rijk vooral met zichzelf bezig bij digitalisering’. De burgemeester van Wijk bij Duurstede zei in de bewuste publicatie, dat zij de aandacht van het rijk mist voor de medeoverheden (3). Helaas raken veel burgers tussen de wal en het schip, met name degenen die geen beroep kunnen doen op ondersteuning vanuit werk of bedrijf. Cyberbeveiliging is een belangrijk onderwerp voor burgers en bedrijven. Op 16 december 2020 presenteerde de Europese Commissie de strategie voor cyberbeveiliging in het digitale tijdperk (4). Europa moet er klaar voor zijn en veiligheid heeft topprioriteit. Dat beleid werkt door in ons land. Vandaag dinsdag 1 november 2022 zal de Wet digitale overheid (WDO) worden besproken in de Commissie Binnenlandse Zaken van de Eerste Kamer. Hopelijk is daarmee de laatste hobbel genomen om deze belangrijke kaderwet in te voeren. De wet bevat onder andere regels over veiligheid en de controle daarop (5). Uit de memorie van antwoord van 10 oktober 2022 blijkt dat er nog enige onduidelijkheid bestaat over de positie van de toezichthouder. Waarschijnlijk wordt dat het Agentschap Telecom. Ik verwacht dat de komende jaren de maatschappelijke discussie over digitalisering feller en intensiever zal worden. Naast veiligheid en sociale gevolgen zijn er ook nog de ethische en levensbeschouwelijke afwegingen, die voor veel Nederlanders belangrijk zijn. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) die als taak heeft toezicht te houden op de naleving van belangrijke grondrechten, signaleerde afgelopen week dat een nieuw wetsvoorstel tegen witwassen ‘de deur opent naar ongekende massasurveillance door banken’ (citaat van website AP). Wie voor de kosten daarvan zullen opdraaien is inmiddels wel bekend. We leven in ingewikkelde tijden.

Bronnen

  1. Voor een overzicht van mijn boeken over digitalisering zie de pagina Boeken en publicaties en gerelateerde publicaties op deze website (boeken zijn niet meer leverbaar) –Schokkend rapport privacy toezichthouder | Jaap Spaans en –Kanteldecennium 4: Digitalisering en de informatieoverlast | Jaap Spaans).
  2. Tijdperk is een periode in de geschiedenis met bepaalde dominante kenmerken. We kennen het Stenen Tijdperk en de Gouden Eeuw.
  3. ‘Rijk vooral met zichzelf bezig bij digitalisering Cyberburgemeester Iris Meerts mist op Prinsjesdag de aandacht van het rijk voor de medeoverheden’. Binnenlands Bestuur, 20 september 2022, Alexander De Leeuw.
  4. Een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk. Mensen mondiger maken via een nieuwe generatie technologieën, een publicatie van de Europese Commissie Een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk | Europese Commissie
  5. Publicatie van de Rijksoverheid Wet digitale overheid in het kort Wet digitale overheid – Digitale Overheid

 

–Dierbare herinneringen aan het Westland

Sinds de oorlog in Oekraïne leidde tot een mondiale energiecrisis, verschijnen er alarmerende berichten over de situatie van de glastuinbouw in het Westland. Koppen in media als ‘Crisis in de kas’ en ’Glastuinbouw luidt noodklok over gevolgen de ernstige economische en persoonlijke gevolgen  energiecrisis’ spreken boekdelen (*). Veel bedrijven in Nederland en daarbuiten merken de gevolgen van de energiecrisis. Het Westland heeft nog altijd een bijzondere plaats in mijn hart. Na afronding van de politieschool in 1974 werkte ik een aantal jaren als agent bij de gemeentepolitie Naaldwijk. Wat mij in het Westland fascineerde was het indrukwekkende arbeidsethos van de tuinders en het personeel en de bedrijven die op de achtergrond een belangrijke rol speelden zoals kassenbouwers, gewasveredelingsbedrijven, transporteurs en de duurzaamheidssector. In een wat sombere publicatie in een dagblad wordt beschreven hoe de kosten in de sector vertienvoudigd zijn. Niet alleen de energiekosten rijzen de pan uit, ook de kosten voor producten waarbij energie indirect een kostenpost is zoals potgrond, potjes en transport. Een vertegenwoordiger van bloemenveiling Flora Holland bevestigt in een publicatie, dat de sierteelt het zwaar heeft. Ruim zevenhonderd bedrijven die lid zijn van ondernemersorganisatie Glastuinbouw Nederland stuurden een mail  aan minister Jetten voor Klimaat & Energie. Daarin werden de grote zorgen geuit over het voortbestaan van hun teeltbedrijf als gevolg van de extreem hoge energieprijzen.

Eerste generatie arbeidsmigranten

Het politiewerk in het Westland was boeiend vanwege de krachtige maatschappelijke dynamiek. Nachtdiensten waren weliswaar vaak eentonig, totdat in de vroege ochtenduren de zwaar beladen vrachtauto’s en andere vervoermiddelen van tuinders op weg gingen naar de diverse veilingen. In de namiddag vertrokken dan talrijke vrachtauto’s beladen met bloemen, planten, tomaten, paprika’s en komkommers naar consumenten in alle landen in Europa en per vliegtuig naar verder gelegen bestemmingen. Wanneer je als politieagent moest handhaven kon de bevolking assertief zijn, maar als je hen redelijk en duidelijk aansprak werd dat geaccepteerd. Soms moest je daarbij laveren tussen handhaven naar de letter of de geest van de wet. Dat kon binnen het korps wel tot discussie leiden. In het Westland maakte ik de komst van de eerste golf arbeidsmigranten mee, vaak afkomstig uit Marokko. Een deel van hen had een werkvergunning, anderen werkten illegaal in de kassen waar ze vaak ook werden gehuisvest. Zij deden het werk dat veel Nederlanders niet wilden doen. Veel zware arbeid is inmiddels overgenomen door innovatieve technologie en digitalisering. Het werk in de kassen was in die tijd zwaar. Ik weet dat uit ervaring, omdat ik in mijn schooltijd tijdens de zomervakanties een paar weken wat geld verdiende in de glastuinbouw door komkommers te plukken of tomaten te ‘dieven’ (scheuten weghalen om wildgroei te voorkomen). Bedrijven en werknemers in de glastuinbouw leverden een grote bijdrage aan de Wederopbouw van ons land en de groei van de welvaart.

Een goed leefklimaat

In 1973 begon ik als adspirant de interne politieopleiding  in Leusden. Op een dag kwamen twee adjudanten van de gemeentepolitie Naaldwijk onaangekondigd naar de kazerne in Ermelo waar ik was gelegerd. Hoewel mijn voorkeur uitging naar een korps in een bosrijke omgeving, bleef ik bij de keuze voor Naaldwijk. Ik heb er nooit spijt van gehad. Inmiddels was er een gezin gesticht en we gingen bijna wekelijks met elkaar naar het strand om te zonnen, te genieten op een terras aan de Scheveningse boulevard of zeeschepen te bekijken bij de Nieuwe Waterweg in Hoek van Holland. In Naaldwijk konden we gemakkelijk sociale contacten opbouwen en ook op kerkelijk gebied voelden we ons er thuis. Na een aantal jaren in een galerijflat te hebben gewoond kochten we een huis in Naaldwijk. Er waren goede contacten met de overwegend jonge buren in het rijtje. We hadden zelfs een bezinningsgroepje van een aantal  buren met uiteenlopende levensbeschouwelijke achtergronden, waar we baden en discussieerden over  geloof, politiek en ethiek. In 1981 verhuisden we van het Westland naar het Noorden van het land waar de roots van mijn vrouw lagen, om te genieten van de prachtige bosrijke natuur maar ook regelmatig heimwee naar de Noordzeekust de kop opstak. Ik heb dierbare herinneringen aan het Westland en volg regelmatig de ontwikkelingen in die regio. Vergelijkbare problemen zijn er overal en een recessie is verre van uitgesloten. Zie ook mijn eerdere publicatie over stagflatie op deze websiteConsuminderen en minimaliseren | Jaap Spaans . Dat de glastuinbouw moeilijke tijden doormaakt en bedrijven moeten stoppen is een trieste ontwikkeling. Wrange oorzaak is een oorlog die begin 2022 zomaar ‘uit de lucht kwam vallen’, die de wereld heeft geschokt en onvoorstelbaar leed veroorzaakt.

Foto’s: Kassencomplex in het Westland. NBB vd Biezen Holland Luchtfoto.  Wegcontrole op de Burgemeester Elsenweg in Naaldwijk (1975). Tegeltje van het oude gemeentehuis van Naaldwijk en het nieuwe. Jaap Spaans. 

 Bronnen:

*De Telegraaf 24/9/2022 ‘Crisis in de kas. Westland vreest gevolgen hoge energieprijzen’ en RODI Westland in het nieuws van 5/9/2022 ‘Glastuinbouw luidt noodklok over gevolgen energiecrisis’. Glastuinbouw luidt noodklok over gevolgen energiecrisis | Al het nieuws uit Westland (rodi.nl)

–‘Generation R’: Een fascinerend gezondheidsproject

Dat de druk op de zorg toeneemt is duidelijk. Sommige deskundigen stellen dat er al sprake is van een zorginfarct. De kosten dreigen op termijn uit de hand te lopen door allerlei oorzaken zoals de vergrijzing, nieuwe diagnostische technologie, de gevolgen van infectieziekten en de toename van stress door allerlei maatschappelijke ontwikkelingen. Ik wijdde er eerder al een publicatie aan op deze website –Hoe houdbaar is de zorg in de toekomst? | Jaap Spaans. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) waakt, samen met andere Europese landen, over de gezondheidszorg en jeugdhulp in Nederland en de internationale markt voor geneesmiddelen en medische hulpmiddelen. We leven in een land met een van de beste zorgsystemen ter wereld en daarvoor mogen we ons als burgers gelukkig prijzen. De IGJ houdt toezicht in belangrijke zorgsectoren zoals de geestelijke gezondheidszorg (GGZ), de jeugd- en gehandicaptenzorg, verpleeghuiszorg, ziekenhuiszorg en wijkverpleging. De maatregelen die de IGJ regelmatig moet nemen bij zorgverleners zoals verscherpt toezicht, bestuursdwang of verplichte verbeterplannen, worden vermeld op de website. Toezicht, controle en handhaving zijn belangrijke taken van deze dienst (zie bronnen). Het aantal jongeren dat momenteel onder psychische druk staat is sterk toegenomen onder andere als gevolg van Corona, bezuinigingen en koopkrachtaantasting. GGZ-instellingen kunnen die druk niet aan waardoor lange wachtlijsten ontstaan. Van de overheid wordt verwacht snel met oplossingen te komen, voordat de situatie nog verder uit de hand loopt. In mei 2022 zijn er voorstellen voor hervorming van de jeugdzorg naar de Tweede Kamer gezonden. In die maatschappelijke dynamiek en context is een van de bronnen waaruit de overheid kan putten de wetenschappelijke onderzoeksresultaten van GENERATION R. Een uniek en omvangrijk maatschappelijk project, waarbij mogelijke oorzaken van problemen in de gezondheidszorg worden onderzocht. 

September 2022: GENERATION R bestaat 20 jaar

Gesponsord vanuit het Europese Horizon 2020 programma, voert de Erasmus Universiteit via het project Generation R wetenschappelijk onderzoek uit naar de groei, ontwikkeling en gezondheid van 10.000 opgroeiende kinderen in Rotterdam, allemaal geboren tussen 2002 en 2006. Het project bestaat 20 jaar en dat wordt in september dit jaar gevierd. De kinderen worden gevolgd vanaf de vroege zwangerschap tot de jongvolwassenheid. Volgens de onderzoekers wordt het steeds duidelijker dat de eerste weken in de baarmoeder cruciaal zijn voor de latere gezondheid van een kind. Om daar inzicht in te krijgen heeft het project inmiddels een vervolg gekregen in GENERATION R NEXT, waarbij de groei en ontwikkeling van de nieuwe generatie Rotterdamse kinderen wordt onderzocht. Generation R Next begint dus bij toekomstige ouders, het liefst al voor de zwangerschap. De kinderen worden in de baarmoeder en na de geboorte gevolgd om zo inzicht te krijgen in de vraag waarom zwangerschappen verschillend verlopen, en waarom het ene kind zich anders ontwikkelt dan het andere. Het breed opgezette langdurige onderzoeksproject is naar mijn inschatting representatief voor de situatie in heel Nederland en veel andere landen.

Foto Jaap Spaans. Generation R is een Rotterdams gezondheidsproject dat representatief is voor de situatie in het hele land en ook internationaal. Skyline van Rotterdam bij de Erasmusbrug en de Wllhelminakade. Vanaf deze kade vertrok ik in 1966 als emigrant naar Canada met een passagierschip van de Holland Amerika Lijn 

Zelfreflectie en introspectie

Dit onderwerp houdt mij intensief bezig. Velen van ons hebben zorgen op het gebied van ziekte en gezondheid. De praktijk leert dat er factoren en oorzaken een rol kunnen spelen, waarop je als betrokkene weinig invloed kunt uitoefenen. Bijvoorbeeld als iemand wordt getroffen door een ernstige progressieve erfelijke ziekte, een problematische werkervaring of pech door een ernstig ongeval. Ernstige ziekte met niet zelden een afmattend proces van levenskwaliteit inleveren, kan traumatisch werken op een mens en zijn of haar omgeving. De gedegen informatie over onderzoeksresultaten van Generation R en de vervolgonderzoeken, zullen bij velen dan ook leiden tot  introspectie en zelfreflectie. Heb ik in mijn leven wel de juiste prioriteiten gesteld en de goede keuzes gemaakt, bijvoorbeeld tijdens de opvoeding, omgaan met tegenslagen en leefstijl? De opgedane kennis leert dat het verstandig is goed na te denken over een kinderwens en preconceptionele leefstijladvisering. Het is bij een kinderwens zinnig om na te denken over situaties die de zwangerschap en bevalling kunnen beïnvloeden. De ontwikkelingen in de samenleving gaan snel. Tien jaar geleden, in november 2012, hield de Treant Ziekenhuisgroep al een symposium met als thema ‘GOEDE ZORG BEGINT AL VOOR DE GEBOORTE’. Een initiatief dat in 2015 werd overgenomen door de gemeente Hoogeveen in een pilotproject. Ook veel anderen zoals de Stichting Preconceptiezorg Nederland leveren een belangrijke bijdrage aan bewustwording op dit punt. De onderzoeksresultaten van Generation R en Generation Next kunnen in dat verband van grote betekenis zijn. Het is goed om dat weer eens te benadrukken. Er is een gratis nieuwsbrief waarvoor belangstellenden zich kunnen opgeven (zie bronnen). DOEN!

Bronnen

Informatie van de websitewww.igj.nl.

‘Problemen in jeugd-ggz lopen op: toename van crisisgevallen. Problemen in jeugd-ggz lopen op: toename van crisisgevallen’.

Onderzoeksresultaten – Generation R

Symposium: Bij een goede start hoort een goed begin › Treant

In mijn boek het Placenta Mysterie heb ik de cruciale functie van de placenta beschreven. Enige bronnen uit mijn boek heb ik hieronder vermeld. Boek is niet meer leverbaar.

-Persberichten Erasmus Medisch Centrum, 8 september 2014. ‘Test zwangere op psychische problemen’ en 24 januari 2014. ‘Eerste trimester zwangerschap moet meer aandacht krijgen’.

-Persbericht Universiteit van Tilburg, 10 december 2013. ‘Goed ouderschap al in de zwangerschap te voorspellen’ en ‘Slechte omstandigheden vroeg in het leven vergroten gezondheidseffecten ingrijpende gebeurtenissen op latere momenten’. Agenda VU Amsterdam, 14 oktober 2013.

-‘Bij een goede start hoort een goed begin’. Besluit om een pilotproject te starten van het College van B en W van de gemeente Hoogeveen, 17 februari 2015. en Informatie op de website van de Stichting Preconceptiezorg Nederland, maart 2015

 

–Maakbaarheid, wetenschap en geloof

Maakbaarheid is een onderwerp waarover veel wordt gedebatteerd en gediscussieerd. Het begrip kan worden omschreven als een ideaal, ‘dat draait om beheersbaarheid, het uitbannen van leed en tragiek, en het realiseren van geluk’ (1). Door de huidige maatschappelijke dynamiek roept het steeds meer discussie op en dat is begrijpelijk. Je zult maar een controle freak zijn die plotseling met misère wordt geconfronteerd of je bent door onverwachte omstandigheden niet meer in staat een op structuur gericht leven te leiden. Ziekte kan zomaar je leven binnendringen met een slopend medisch traject en voortdurend inleveren op fysiek of psychisch gebied. Ziekte die vaak niet het gevolg is van ongezond gedrag maar van een erfelijke ziekte of onverantwoord verkeersgedrag van anderen. Ook een samenleving en zelfs de hele wereld kan worden geconfronteerd met de grenzen van maakbaarheid. De Coronapandemie heeft de kwetsbaarheid van de mensheid keihard aangetoond. De onverwachte oorlog in Oekraïne heeft een mondiaal domino-effect tot gevolg met torenhoge inflatie, een energiecrisis en naar verwachting een voedselcrisis. Die gevolgen zijn merkbaar op alle continenten en ook in ons land, de woonplaats, in supermarkten en bij de benzinepomp. Het is zelfs niet uitgesloten dat de thermostaten komende winter omlaag moeten en wie in het welvarende Europa had dat ooit gedacht?

De maakbaarheidsillusie

De Tweede Kamer is 2 maanden met zomerreces en daarop was kritiek omdat we in crisistijd zijn. De media zijn een langdurige zomerprogrammering gestart. Informatieve programma’s zoals Goede Morgen Nederland zijn tijdelijk uit beeld en de leemte wordt opgevuld door sport en andere programma’s. Een zomerprogramma dat mij aanspreekt is het Filosofisch Kwintet met presentatrice Clairy Polak op de zender Human. Vier gasten discussiëren  over belangrijke maatschappelijke thema’s als ‘de rechtsstaat’, ‘macht’ en ‘technologie en moraal’. Hoewel mijn levensbeschouwelijke visie  verschilt van die van Human, zijn er ook raakvlakken. Volgens de website van het Humanistisch Verbond is het humanisme een open levensbeschouwing die zich richt op reflectie en dialoog. Mensen hebben een autonome en verantwoordelijke rol in de vormgeving van hun bestaan. Het onderwerp ‘maakbaarheid in tijden van crises’ stond centraal in de eerste uitzending, een onderwerp dat mij als christen aanspreekt. Centraal stonden vragen als ‘wat hebben decennia aan maakbaarheidsdenken opgeleverd?’ en ‘wanneer zijn we het geloof in de maakbaarheid van de maatschappij verloren en waarom geloven we dan weer wel in de maakbaarheid van het individu?’. Achter ons ligt een periode van 75 jaar vrede, ongekende welvaart en individuele vrijheid. De Coronapandemie en de verwoestende oorlog in Oekraïne verpletterden de maakbaarheidsillusie (2).

Wetenschap

Ook voor de rol van de wetenschap is er de laatste tijd veel aandacht. Er wordt messcherp over gediscussieerd tot in de Tweede Kamer toe, bijvoorbeeld rond de klimaatdiscussie, het stikstofdossier, complot denken, taalgebruik etc. Wat mij dan opvalt is het gebrek aan tolerantie, ook van de zogenaamde ‘toleranten’. Kritiek op de wetenschap wordt als een vorm van ‘heiligschennis’ beschouwd en dat gaat mij te ver. De wetenschap is juist gebaat bij discussie en debat om scherp te blijven  en veel wetenschappers delen die mening. Ik wil voorop stellen dat ik veel respect en waardering heb voor de wetenschap en het vele nuttige onderzoek dat wordt verricht. Veel moderne zegeningen danken we aan de technologie en de wetenschap. In de gezinssituatie heb ik ervaren dat medische zorg en behandeling levensverlengend waren. Maar er zijn grenzen aan de mogelijkheden van de wetenschap en wetenschappelijk onderzoek heeft ook tot excessen geleid. Dat moet kunnen worden benoemd. In de euforie van de digitalisering was er onvoldoende oog voor de nadelen die zich nu op de wereld aftekenen zoals cybercriminaliteit, cyber war, grootschalige privacy schendingen in delen van de wereld en kwetsbare burgers die ontwikkelingen niet kunnen bijhouden. Door de spanningen op de wereld is de wapenwedloop versneld. Er wordt openlijk gedreigd met de inzet van atoomwapens. Wetenschappelijk onderzoek lag aan de basis van veel oorlogstechnologie. Aan klimaatverandering en milieurisico’s ligt overconsumptie ten grondslag, vooral in de rijke landen. In 1972 verscheen het ‘Rapport van de Club van Rome de grenzen aan de groei’. Hoofdstuk 3 gaat over ‘De groei in het wereldsysteem’ waarbij de samenhang tussen de vijf basisvariabelen bevolking, kapitaal, voedsel, natuurlijke hulpbronnen en vervuiling centraal staat. Uitgerekend deze maand maakte de Verenigde Naties bekend dat de wereldbevolking eind dit jaar 8 miljard mensen telt. In 1972 was dat 3.780 miljoen. Een verdubbeling in 50 jaar. Ruim 800 miljoen mensen leven in armoede.  

Geloof

Gelet op de aangehaalde variabelen is het niet moeilijk om een eenvoudige analyse te maken. De aarde is zwaar overbelast door een proces dat onomkeerbaar lijkt. Natuurlijke cycli spelen daarbij een rol, maar ook menselijk gedrag. De wetenschap kan ongetwijfeld een positieve bijdrage leveren aan oplossing van bepaalde problemen maar is, gelet op millennia geschiedenis, niet bij machte die structureel op te lossen. Veel problemen hebben immers te maken met oneerlijke verdeling van de welvaart, hebzucht, egoïsme en machtswellust. Het kwaad oftewel de gebrokenheid in de schepping blokkeert ingrijpende veranderingen. Ook na de publicatie van het rapport van de Club van Rome werd het groeidenken onverminderd voortgezet, met de vele huidige crises tot gevolg. Niet alles blijkt maakbaar te zijn. Ondanks secularisatie, kerkverlating in de rijke landen, denk ik  dat de Bijbel nog steeds een wijs en praktisch boek is. In veel geloofsovertuigingen nemen soberheid, rentmeesterschap en naastenliefde een belangrijke plaats in. Dat kan zich op vele wijzen uiten in de praktijk bijvoorbeeld door te vasten of dienstbaar te zijn aan de naaste. Joden vieren eenmaal per jaar het Loofhuttenfeest (Soekot). Een week lang wordt de luxe omgeving verruild voor een hut van bladeren. Herdacht wordt dat de Israëlieten veertig jaar lang in de woestijn rondtrokken onder de bescherming van God en in tenten of hutten woonden. Het dak van de loofhut heeft een opening met zicht naar de hemel. Wat vast staat is dat door de huidige crises op de wereld de behoefte aan levensbeschouwing en zingeving toeneemt. Ik verwacht dat dit proces zal doorzetten. Bijgevoegd een overzicht van een aantal belangrijke Bijbelteksten zoals opgenomen in mijn boek ‘Christenen en de Welvaartsmaatschappij. Bijbelteksten rentmeesterschap geld 

Bronnen:

  1. Dagblad Trouw, publicatie n.a.v. het proefschrift van Robert van Putten ‘De ban van beheersing’.
  2. Het Filosofisch Kwintet met presentatrice Clairy Polak over maakbaarheid in tijden van crises. Omroep Human, 3 juli 2022.

 

 

–Hoe houdbaar is de zorg in de toekomst?

Miljoenen mensen in ons land hebben te maken met de zorg. De CoViD 19 pandemie (Corona) heeft ons nog eens extra bepaald bij het belang van goede zorg. Ik kan mij niet herinneren dat er eerder een tijd was, waarin de zorg zo centraal stond in de samenleving. Ik hoorde een bestuurder zeggen ‘Het is een oorlogssituatie’. Ziekenhuizen raken opnieuw overbelast, waardoor operaties en andere vormen van niet urgente zorg worden afgeschaald. Veel mensen zijn de wanhoop nabij en lijden onder de situatie. Gelukkig leven we in een land waar de kwaliteit van de zorg prima is. Door omstandigheden maken we binnen ons gezin regelmatig gebruik van de zorg. Vergeleken met de situatie in andere landen waarmee de media ons in pandemietijd overspoelen, mogen we hier nog niet klagen. Een vraag die al een decennium boven de samenleving hangt is of de huidige kwaliteit van de zorg op termijn houdbaar is. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) publiceerde in september 2021 een gedegen wetenschappelijk rapport met een heldere visie op de houdbaarheid van de zorg: ‘Kiezen voor houdbare zorg. Mensen, middelen en maatschappelijk draagvlak’. De media hadden er naar mijn mening wel wat meer aandacht aan mogen besteden, zodat een breder publiek er kennis van had kunnen nemen. Illustratie: Omslag samenvatting rapport ‘Kiezen voor houdbare zorg’ van de WRR.

Houdbaarheid

Het begrip ‘houdbaarheid’ staat in deze context voor bewaarbaarheid, conserveerbaarheid en geldigheid (Encyclo.nl). Conclusie uit het nieuwsbericht van de WRR is dat de Nederlandse zorg over het algemeen goed presteert, maar er ook knelpunten zijn in delen van de zorg. Om de kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg te kunnen behouden, moet die in financieel, personeel en maatschappelijk opzicht houdbaar blijven. Die houdbaarheid staat echter steeds meer onder druk door maatschappelijke ontwikkelingen als vergrijzing, de opkomst van nieuwe zorgtechnologie en de toename van het aantal chronisch zieken. Er zijn dus grenzen aan die houdbaarheid. Belangrijke conclusie vond ik: ‘De groei van de zorg(vraag) is op termijn onhoudbaar. We gebruiken met zijn allen steeds meer en steeds duurdere zorg, waardoor de grenzen van de financiële, personele en de maatschappelijke houdbaarheid in zicht komen’(citaat pg. 9 samenvatting). De conclusies sluiten aan bij die welke al jaren staan vermeld in de Volksgezondheid Toekomst Verkenningen (VTV). Ik heb daarover regelmatig gepubliceerd op deze website. Als je huidige trends en cijfers in de zorg extrapoleert, lijdt het geen twijfel dat zorgconsumenten de komende decennia te maken krijgen met grote veranderingen. Naast factoren als vergrijzing, personeelstekorten, de snel toenemende zorgkosten zullen er in veel zorgsectoren andere prioriteiten moeten worden gesteld. Dat zal niet meevallen. Om als zorgvrager en zorgaanbieder niet te worden overrompeld, is het goed de informatie van de WRR goed te lezen. Het informatieve filmpje op de website van de WRR geeft in 3 minuten een beeld van de grote lijnen https://www.rovid.nl/az/wrr/2021/az-wrr-20210913-id20yfyep-web-hd.mp4

Onvoorziene ontwikkelingen 

Als de coronapandemie iets heeft duidelijk gemaakt is het dat onvoorziene ontwikkelingen van de ene dag op de andere kunnen leiden tot paniek en bestuurlijke chaos op alle niveaus.  Na de financiële crisis van 2008 is er nu de volksgezondheidscrisis van 2019. Door allerlei factoren zullen we daarmee moeten leren leven en beseffen dat niet alles in het leven maakbaar is. Als babyboomer zal het mijn tijd wel duren, maar ik heb (klein)kinderen die de omslag zullen meemaken. Ik verwacht zelf naast andere prioriteiten in de zorg, hogere eigen bijdragen en sluit vermogenstoetsen daarbij niet uit. Een zin op pagina 15 van de samenvatting zette mij aan het denken, namelijk dat in de toekomst ‘de uitgaven aan de zorg de uitgaven aan andere beleidsdoelen verdringen’ (citaat). Lang voordat de grenzen van de betaalbaarheid in zicht komen kunnen er al grote nadelige effecten optreden voor de kwaliteit en de toegankelijkheid van de zorg, maar ook voor andere publieke uitgaven of zelfs voor de algehele (brede) welvaart. Uit die conclusie ‘spreekt’ een grote dosis onzekerheid. Andere verplichtingen en uitgaven van de overheden, gaan dus gevolgen hebben voor de kwaliteit van de zorg. Op persoonlijke titel neem ik de vrijheid om een aantal van die onzekerheden te benoemen: de bijdragen aan de NAVO moeten miljarden euro’s omhoog conform gedane toezeggingen. Veel deskundigen kunnen slechts gissen naar de financiële gevolgen van de klimaatproblematiek zoals de energietransitie, de afkoop van boerenbedrijven etc. Migratie vormt een groot probleem en kost miljarden euro’s. Onzekerheid is er over de toegenomen inflatie en de mogelijke gevolgen van stijgende rentes voor landen met hoge staatsschulden. In deze moeilijke periode met explosies van geweld en toenemend drugsgebruik, is ook het besef gegroeid dat er niet meer mag worden bezuinigd op veiligheid en rechtshandhaving. En dan zijn er nog de onvoorziene gebeurtenissen zoals natuur- en milieurampen die in 2021 mondiaal hebben huis gehouden. In het rijke Westen kunnen we terug kijken op ruim 75 jaren vrede en wederopbouw en die hebben ons veel voorspoed gebracht. Het WRR-rapport ‘Kiezen voor houdbare zorg’ is visionair. Het woord ‘kiezen’ impliceert echter ook dat er actief keuzes moeten worden gemaakt. Dat er in de toekomst veel zal worden gevraagd van de flexibiliteit van de burgers, bedrijven, organisaties en politiek heeft het WRR-rapport mij wel duidelijk gemaakt. https://www.wrr.nl/adviesprojecten/houdbare-zorg

 

 

–Hoe betrouwbaar zijn verklaringen?

Communicatie is een belangrijk maatschappelijk onderwerp. We communiceren steeds intensiever, maar dat betekent ook dat er veel mis kan gaan. Pas in de twintigste eeuw werd communicatie verheven tot een afzonderlijke wetenschap. Een deskundige vertelde mij eens, dat in onze moderne samenleving goed werkende communicatiekanalen qua belang vergelijkbaar zijn met de bloedsomloop in het menselijk lichaam. De coronapandemie heeft grote gevolgen voor onze communicatie. Door de afstandsregels werd er meer online gecommuniceerd. Ook was er verwarring over de adviezen en regels van overheden en deskundigen om de pandemie beheersbaar te houden. Door de crisis was er veel miscommunicatie in gezinnen en families, waarbij de emoties soms hoog opliepen. De beelden van vereenzamende ouderen in quarantaine in verzorgingstehuizen, die op afstand communiceerden met familieleden staan nog op ons netvlies.

Wat is communicatie?

Het begrip ‘COMMUNICATIE’ is afgeleid van het Latijns communis=gemeenschappelijk. Informatie die wordt overgedragen wordt gemeenschappelijk gemaakt. Het is geen statisch begrip maar een proces met vele vormen variërend van verbale en nog-verbale communicatie tot massacommunicatie. Onlangs kregen Nederlanders een aanschouwelijk lesje non-verbale communicatie, toen tijdens de coronapersconferentie de woordvoerders werden ondersteund door doventolk Irma. Door haar uitstraling, bewegingen en mimiek groeide zij uit tot een populaire tv- persoonlijkheid. Bij het communiceren kan er ook veel mis gaan, waardoor er ruis of miscommunicatie ontstaat soms met grote gevolgen. De geschiedenis leert dat gewapende conflicten zijn begonnen door miscommunicatie tussen machthebbers en andere leiders. Anno 2020 worden we dagelijks via de media overspoeld met nepnieuws en verwerpelijke communicatie via sociale media, zoals bedreigingen en smaad. In een aantal publicaties beperk ik mij tot interpersoonlijke communicatie in bijzondere situaties. Bijvoorbeeld de communicatie tussen arts en patiënt, binnen kwetsbare groepen of als communicatie wordt beïnvloed door een groepsdynamiek in combinatie met ontremming door alcohol of drugs. Ook vooroordelen, tunnelvisies, krachtige emoties en selectieve waarnemingen kunnen funest zijn voor de kwaliteit van de communicatie. Dat geldt zeker voor verhoren van verdachten, getuigen en burgers die aangifte doen binnen de strafrechtketen. Daarover gaat deze publicatie. In zo’n traject kunnen immers grote persoonlijke en maatschappelijke belangen in het geding zijn en mensen kunnen door miscommunicatie en onjuiste verklaringen worden beschadigd. Ik was ruim 25 jaar werkzaam als politie agent en later als opsporingsambtenaar bij een departementale inspectiedienst. Voor deze laatste dienst was ik projectleider van een communicatieproject en heb ervaren dat communicatie cruciaal is binnen een organisatiecultuur. Ik volg de ontwikkelingen rond de rechtshandhaving in ons land nog regelmatig. Zowel de praktijk als talrijke bronnen wijzen uit, dat de politietaak de laatste decennia ingrijpend is veranderd. De samenleving wordt complexer, verhardt en dat werkt door in de communicatie. Voor de politie organisaties en de individuele ambtenaren en hun gezinnen heeft dat grote gevolgen.

In vrijheid afgelegde verklaring

Onze politie staat aan het front van de rechtshandhaving. De overheid heeft het geweldsmonopolie (zwaardmacht) en de politie voert wetgeving uit en mag met inachtneming van de wettelijke normen een verdachte aanhouden. Politie ambtenaren mogen aangiftes opnemen, een proces-verbaal opstellen op ambtseed of belofte en dat aanleveren bij het Openbaar Ministerie. In het Wetboek van Strafvordering (SV) is vastgelegd hoe de vervolging van strafbare feiten plaats vindt. Artikel 27 SV definieert formeel het begrip ‘verdachte’,  namelijk degene te wiens aanzien uit feiten of omstandigheden een redelijk vermoeden van schuld aan een strafbaar feit voortvloeit. Er moet dus een juridische reden zijn dat iemand als verdachte wordt aangemerkt en aangehouden. Daarna wordt als verdachte aangemerkt degene tegen wie de vervolging is gericht. De aanhouding en het verhoor van de verdachte en verklaringen van getuigen burgers die aangifte doen zijn in die fase van het proces zeer belangrijk. Daarom heeft de wetgever rechten van burgers vastgelegd, onder andere over de voorwaarden waaraan een verhoor moet voldoen. Artikel 29 SV vermeldt daarover: ‘ In alle gevallen waarin iemand als verdachte wordt gehoord, onthoudt de verhorende rechter of ambtenaar zich van alles wat de strekking heeft een verklaring te verkrijgen waarvan niet kan worden gezegd dat zij in vrijheid is afgelegd’. Ook is een verdachte niet tot antwoorden verplicht en dat moet de verdachte voor de aanvang van het verhoor worden medegedeeld. Het maakt niet uit of het verhoor plaats vindt in een verhoorkamer of op straat. Deze mededeling wordt ook in het proces-verbaal opgenomen. Tijdens mijn werk bij de politie en een inspectiedienst heb ik ervaren hoe belangrijk het is om zorgvuldig met deze wetsartikelen om te gaan, om vervolging voor meineed of valsheid in geschrifte te voorkomen. Ik heb diverse malen meegemaakt dat opsporingsambtenaren bij een rechtbank moesten compareren, om uitleg te geven over een door hen opgemaakt proces verbaal. Maatschappelijk roept dit weleens weerstand op, vooral als er bij zware geweldsdelicten een beroep wordt gedaan op het zwijgrecht. Ik begrijp dat, maar het is nu eenmaal inherent aan onze rechtsstaat. (Foto: een verhoor kan worden afgenomen op straat of in een verhoorkamer). 

Betrouwbaarheid verklaringen

Het belang van zorgvuldige verklaringen wordt onderschat en daar steekt een logica achter. Een korte verklaring op straat of in de cabine van een vrachtauto over een verkeersovertreding, komt meestal tot stand na vragen van de opsporingsambtenaar en zal slechts zelden worden aangevochten. Anders wordt het als er sprake is van een zwaarder delict en de aanhouding plaats vindt onder extreme omstandigheden. Regelmatig duiken er tegenwoordig camerabeelden op, die echter pas op waarde kunnen worden geschat binnen de totale context. Diverse vormen van communicatie lopen dan door elkaar heen en dan is het belangrijk dat er betrouwbare getuigenverklaringen komen, die de bevindingen van de opsporingsambtenaar onderbouwen en aanvullen. De praktijk leert helaas dat verklaringen niet altijd betrouwbaar zijn. Er waren in het recente verleden diverse zaken, waarbij verdachten een misdrijf bekenden om er later op terug te komen (zie bronnen). Ook zijn er zaken gedocumenteerd van verdachten die bekenden, maar waarvan later op grond van bewijs werd aangetoond dat zij onmogelijk de dader konden zijn. Ook op verhoortechnieken is in het verleden forse kritiek geuit. Dat verklaringen aan kracht verliezen als het om waarnemingen of herinneringen van jaren geleden gaat is duidelijk. Voor de politie is het moeilijk, want aan enige druk ontkom je niet bij een verhoor van getuigen of verdachten. Verklaringen zijn niet altijd betrouwbaar gebleken. Het is de taak van de politie om verhoren objectief en deskundig te laten plaats vinden. Dat is geen gemakkelijke opdracht in een samenleving waarin nagenoeg iedereen over een telefoon met camera beschikt, ramptoerisme aan de orde van de dag is en beelden over politie optreden via sociale media razendsnel worden verspreid. Het is aan de wetgever om deze ontwikkeling via regels in goede banen te leiden en ervoor te zorgen dat degenen die belast zijn met handhaving, in het belang van onze democratische rechtsstaat hun werk kunnen doen.  

 

 

Foto’s en illustraties: Jaap Spaans

Bronnen:

–Rijksrecherche onderzoekt ruim duizend politiedossiers Horst op strafbare feiten. NOS Nieuws 21/7/2020

–‘Latere herinnering aan misbruik vaak niet betrouwbaar’. Nederlands Dagblad, 29/9/2017.

–‘Bekennen onder druk’. Psychologie Magazine, april 2002.

–‘Dossier Omstreden Herinneringen’. Gezondheidsraad, 27/1/2004.

–‘Bekentenis afgedwongen. Rechercheur klapt uit de school over verhoor Ina Post, die later werd veroordeeld voor roofmoord’. De Telegraaf, 23/9/2006.

–Boeken van Jaap Spaans: ‘Een Golf van Geweld’ (1999), ‘Christenen en hun Communicatie’ (1994), ‘Controle Ambtenaren: Communicatie of Confrontatie’ (1997), ‘De Rijksverkeersinspectie. Een Bijzondere Opsporingsdienst’ (1995).

–‘Groepsdruk en Criminaliteit’ en ‘De geweldsspiraal en de reactie van de overheid’. Jaap Spaans in Het Zoeklicht respectievelijk 88e jaargang nr. 25 en 84e jaargang nr. 2.